Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Chiếc lược ngà - Coggle Diagram

- - - - 1966, trong kháng chiến chống Mĩ – trong thời gian hoạt động ở chiến trường Nam Bộ. nằm ở phần giữa của truyện "chiếc lược ngà"
    - - truyện ngắn
    - - tự sự + miêu tả + biểu cảm
    - - từ đầu -> chị cũng không muốn bắt nó về
        
        ông Sáu về thăm nhà trong 3 ngày
      - tiếp -> vừa nói vừa từ từ tụt xuống
        
        Bé Thu nhận ra ba và cuộc chia tay của 2 cha con
      - còn lại
        
        ông Sáu hi sinh ở chiến trường và câu chuyện chiếc lược ngà
    - - Ông Sáu xa nhà đi kháng chiến khi đứa con gái chưa đầy một tuổi. Mãi đến khi con lên tám, ông mới có dịp về thăm nhà, thăm con. Bé Thu, con ông không nhận ông là cha vì vết thẹo trên trên mặt đã làm ông không giống với người cha trong ảnh mà em biết. Em đối xử với cha như một người xa lạ. Khi được nghe bà ngoại kể chuyện, em nhận ra cha. Tình cha con trỗi dậy thì cũng là lúc ông Sáu phải về căn cứ. Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn hết niềm yêu thương mong nhớ con vào việc làm cây lược ngà tặng con. Trong một trận càn của quân giặc, ông đã hi sinh. Trước khi nhắm mắt, ông còn kịp trao cây lược ngà nhờ người bạn gửi cho con gái mình.
    - - Nhan đề tập trung nêu bật chủ đề truyện. Chiếc lược ngà là một sự vật rất cụ thể nhưng đã trở thành hình ảnh trung tâm của tác phẩm, gắn kết các nhân vật với nhau. Với bé Thu, cây lược là niềm mong ước, là khát khao trẻ thơ, nhưng với người cha, đó là lời hứa, là biểu hiện cụ thể của tình yêu thương, mong nhớ con. Bởi vậy, cây lược là cầu nối tình cảm thiêng liêng giữa cha và con, là kỉ vật duy nhất người cha để lại cho con, trở thành biểu tượng thiêng liêng của tình phụ tử. Không chỉ vậy, chiếc lược còn là cầu nối tình cảm giữa ông Ba với bé Thu giống như tình cha con.
      - -> Là cầu nối của những người còn sống với người đã mất, là hình ảnh cụ thể tượng trưng cho sự bất diệt của tình cha con.
    - - tác giả đã kể chuyện từ nhân vật "tôi" - ông Ba - ng chứng kiến câu chuyện. ngôi kể này đã tạo đcược một giọng điệu kể chuyện thủ thỉ, gợi cảm giác chân thực & gần gũi với ng đọc khi cần có thể bày tỏ trực tiếp cảm xúc, thái độ với sự kiện và nhân vật
    - - TH 1: Hai cha con gặp nhau sau 8 năm xa cách nhưng bé Thu không nhận cha, đến lúc nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì ông Sáu phải ra đi với lời hứa mua cho bé Thu cây lược → Tình huống cơ bản của truyện thể hiện tình cảm của con với cha.
      - TH 2: Ở nơi chiến khu, ông Sáu làm chiến lược ngà tặng con nhưng ông đã hi sinh khi chưa kịp trao món quà đó cho con → Tình huống thể hiện tình cảm của cha với con.
    - - Thể hiện tình cha con cảm động, sâu nặng trong hoàn cảnh chiến tranh khắc nghiệt, éo le.
    - - Tình huống bất ngờ, tự nhiên, hợp lí
      - Thành công trong việc miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật trẻ em.
      - Ngôn ngữ kể chuyện, ngôn ngữ nhân vật mang đặc điểm của người Nam Bộ, vì vậy câu chuyện thêm phần chân thực.
- - - - Vì chiến tranh, cha đi chiến khu từ khi bé Thu chưa tròn một tuổi nên đã 8 năm em chưa được gặp mặt cha của mình. Cha con chỉ nhận nhau qua những tấm ảnh. Vì vậy, giây phút ông Sáu trở về, hi vọng được gặp con bằng xương, bằng thịt để bày tỏ tình cảm phụ tử bấy lâu xa cách.
      - Tuy nhiên, tình huống bất ngờ đã xảy ra: Bé Thu không nhận ông Sáu là cha của mình.
    - - Bé Thu nghe tiếng gọi tên mình thì giật mình, ánh mắt ngơ ngác.
      - Chứng kiến vẻ mặt xúc động nhưng rất đáng sợ của ông Sáu, nó mặt tái đi, vụt chạy, cầu cứu má → Đó là phản ứng rất tự nhiên của một đứa trẻ khi gặp điều sợ hãi, nhưng với ông Sáu thì đó là một điều hết sức bất ngờ, khiến cho ông vô cùng thất vọng
      - Chiến tranh khốc liệt đã gây nên những thương tổn trên gương mặt ông Sáu. Điều đó làm bé Thu không nhận ra ông Sáu chính là người cha của mình. Sự trở về bất ngờ của ông Sáu khiến cho người lớn cũng chưa kịp chuẩn bị cho bé Thu về việc đó.
      - Bởi vậy, thay vì vui sướng khi cha về thăm nhà thì bé Thu lại không nhận ra cha và vô cùng sợ hãi với gương mặt có vết sẹo gớm ghiếc của ông Sáu. Tám năm, nỗi nhớ mong và yêu thương con dồn lại trong mấy ngày phép, vậy mà trong giấy phút vừa gặp mặt, bé Thu lại có những phản ứng vô cùng quyết liệt, điều này khiến ông Sáu rất đau đớn.
    - - Bé Thu luôn giữ thái độ xa cách ông Sáu. Trong khi ông Sáu luôn tìm cách vỗ về, gần gũi, mong nó gọi một tiếng ba thì nó lại luôn xa cách, lạnh lùng. Bé Thu không chuyện trò, giao tiếp với ông Sáu. Trong bất kì hoàn cảnh nào nó cũng không gọi ông là ba mà luôn nói trống không một cách bướng bỉnh. Đó là khi gọi ông vào ăn cơm, khi nhờ ông chắt nước nồi cơm. (1)
      - Trước những tình cảm yêu thương và sự quan tâm của ông, bé Thu có những phản ứng rất quyết liệt. Nó tỏ rõ thái độ lạnh lùng, hắt hủi, kiên quyết từ chối mọi sự quan tâm, chăm sóc của ông Sáu. Nó hất tung cái trứng cá mà ông Sáu gắp cho, làm cơm văng tung tóe cả mâm. Bị đòn, nó không khóc mà bỏ sang bà ngoại. Thái độ nó dằn dỗi, cố ý làm cho dây xuồng kêu thật to. (2)
      - -> Thu là một cô bé có những hành động tưởng chừng như bướng bỉnh, gan lì đến mức bác Ba phải nghĩ: “Con bé đáo để thật”, còn ông Sáu dù rất thương con mà cũng không kìm được tức giận. Ông đã đánh vào mông con bé, giận dữ quát: “Sao mày cứng đầu quá vậy hả?”. Điều này cho thấy ông đã mất bình tĩnh và thấy mình bất lực trước sự bướng bỉnh của đứa con gái. (3)
      - Tuy nhiên trong sâu thẳm tâm hồn non nớt của bé Thu vẫn là tình yêu thương người cha mãnh liệt. Vì yêu thương và kính trọng cha nên trong trái tim em, cha là người đàn ông đẹp đẽ trong bức hình chụp chung với má. (4)
      - Vì vậy em kiên quyết không chấp nhận người đàn ông xấu xí kia là cha của mình. Có thể nói lí do em không gọi ông Sáu là ba đơn giản nhưng bất ngờ và hợp lí, bởi nó có một thắc mắc thầm kín mà chưa có lời giải đáp. Qua tình cảm và thái độ của em với ông Sáu, ta thấy Thu là một cô bé có bản lĩnh, có cá tính mạnh mẽ. (5)
      - Nghệ thuật: miêu tả tâm lí nhân vật cụ thể, sinh động qua ngôn ngữ, cử chỉ và hành động bên ngoài (6)
    - - Người đọc đã được chứng kiến một cuộc chia li cảm động. Sau khi được bà giảng giải, bé Thu hiểu được ông Sáu chính là cha của mình. Nó cũng hiểu vết sẹo ghê sợ trên mặt ông là vết thương trong chiến đấu. Bé Thu không chỉ yêu cha, thương cha mà còn hối hận vì những gì đã cư xử với ông suốt những ngày qua. Quãng thời gian bên người cha thân yêu chỉ còn là khoảnh khắc ngắn ngủi.
      - Thái độ của bé Thu trong buổi sáng chia tay với ông Sáu hoàn toàn khác trước. “Vẻ mặt nó sầm lại, buồn rầu”, “đôi mắt vẻ nghĩ ngợi sâu xa”. Khi ông Sáu nhìn nó, đôi mắt mênh mông của nó bỗng xôn xao.
      - -> Cách miêu tả của tác giả cho thấy rằng đằng sau đôi mắt ấy đang có sự xúc động lớn về tình cảm
      - Khi ông Sáu nói lời chia tay: “ Thôi ba đi nghe con!”, Thu đã thể hiện tình yêu thương sâu nặng với người cha của mình. Tình cảm lớn lao dồn nén trong một khoảnh khắc ngắn ngủi khiến nó như vỡ òa mạnh mẽ. Tiếng gọi “ba” là tiếng gọi thân thương vỡ tung từ đáy lòng “như tiếng xé”, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người. Đây là tiếng gọi ba đầu tiên của bé dành cho ông Sáu, cũng là tiếng gọi mà ông Sáu khát khao được nghe bấy lâu nay. Kèm theo đó là những hành động mạnh mẽ, quyết liệt, gấp gáp thể hiện tình cảm với người ba trước lúc đi xa. Em hôn khắp gương mặt của ông Sáu, hôn lên cả vết thẹo như để bù đắp cho quãng thời gian mấy ngày vừa qua đã xử sự không phải với ông Sáu.
      - Tình yêu thương xen lẫn niềm ân hận, nuối tiếc khiến em dùng cả tay và chân câu chặt lấy người ba, không cho ba đi. Ai cũng cảm động trước hình ảnh ấy. Tình cảm của bé Thu khiến cho ông Sáu không kìm được nước mắt, còn người kể chuyện thì thấy như “có ai nắm chặt lấy trái tim”.
      - -> Dù cách bộc lộ tình cảm của bé Thu là hoàn toàn trái ngược nhau nhưng ta hiểu trong lòng bé Thu, tình yêu thương cha vẫn chỉ là một. Trước đó, dù bé Thu có lạnh lùng, xa cách với ông Sáu cũng là để bảo vệ hình ảnh người cha đẹp đẽ trong tâm trí mình. Trước sau gì thì bé Thu cũng chỉ có một người cha yêu quý đó. Bởi vậy khi đã biết đích xác ông Sáu chính là người cha của mình, tình cảm của em bùng lên mãnh liệt, tự nhiên.
      - -> Ở nhân vật Thu có một vẻ đẹp tâm hồn. Một cô bé có cá tính, yêu ghét rạch ròi nhưng vẫn mang nét hồn nhiên, ngây thơ của một đứa trẻ. Tưởng chừng như đó là hai thái độ trái ngược nhau nhưng lại rất thống nhất trong tình cảm của nhân vật, chứng tỏ tác giả rất am hiểu tâm lí trẻ thơ.
      - NT mtả nhân vật: qua ngôn ngữ, hành động để làm nổi bật tâm lí nhân vật
  - - - Vì chiến tranh, cha đi chiến khu từ khi bé Thu chưa tròn một tuổi nên đã 8 năm em chưa được gặp mặt cha của mình. Cha con chỉ nhận nhau qua những tấm ảnh. Vì vậy, giây phút ông Sáu trở về, hi vọng được gặp con bằng xương, bằng thịt để bày tỏ tình cảm phụ tử bấy lâu xa cách.
      - nhưng bé Thu lại không nhận ông là cha
    - - luôn nhớ con, muốn được gặp con.
    - - Ông Sáu không chờ xuồng cập bến. Có lẽ ông mong chờ giây phút được gặp con đã quá lâu nên tình người cha cứ nôn nao trong lòng: “Xuồng chưa kịp cặp lại bến”, ông đã “nhún chân nhảy thót lên, xô chiếc xuồng tạt ra”, rồi “bước vội vàng với những bước dài, rồi dừng lại” gọi tên con.
      - Niềm hạnh phúc, xúc động khi được gặp con thể hiện qua hình ảnh vết sẹo trên má đỏ ửng lên, giần giật, giọng lặp bặp, run run.
      - Trước phản ứng bất ngờ của bé Thu, ông Sáu vô cùng đau đớn, tuyệt vọng: mặt sầm lại , hai tay buông xuống như bị gãy. → Đó chính là sự hụt hẫng, đau đớn tột cùng bởi không biết nguyên nhân vì sao mà con không nhận mặt cha.
    - - Đó là quãng thời gian rất ngắn ngủi để ông Sáu thể hiện tình cảm cha con, bù đắp cho những năm tháng xa con. Bởi vậy, ông luôn nôn nóng, mong được gần gũi, yêu thương con để được nghe một tiếng gọi “ba” ngọt ngào, âu yếm mà ông khát khao từ rất lâu rồi. (1)
      - Nhưng mọi cố gắng của ông đều không có kết quả gì. Ngược lại, trong khi ông càng yêu thương, vỗ về, chiều chuộng con thì chỉ nhận được từ con sự xa lánh, hắt hủi. Bởi vậy, ông đã có một hành động nóng nảy là đánh vào mông con một cái khi con bé tỏ ra cứng đầu, hất cái trứng cá ông gắp cho. Hành động này đã khiến ông ân hận suốt những ngày sau đó. (2)
    - - Trong khoảnh khắc ngắn ngủi ấy, ông Sáu bất ngờ được đón nhận tình cảm nồng nàn, mãnh liệt mà bé Thu dành cho mình. Lại một lần nữa ông Sáu bất ngờ, nhưng đó là bất ngờ khi được hưởng một hạnh phúc quá lớn lao.
      - Ông được nghe tiếng “ba” đầu tiên bật ra từ lồng ngực bé nhỏ của con, tiếng gọi mà ông từng khát khao, mong ước. Lần đầu tiên sau ngần ấy năm xa cách, ông được ôm con vào lòng, được con dành cho những cái hôn tha thiết.
      - Trước tình cảm của con dành cho mình, ông đã không cầm được nước mắt, giọt nước mắt của người đàn ông, của người cha khi cảm nhận được tình phụ tử ruột thịt thiêng liêng, trong đó có cả sự luyến tiếc vì giây phút bên con còn lại quá ngắn ngủi.
    - - Tình cảm của ông Sáu với con đã được thể hiện tập trung và sâu sắc ở phần sau của truyện, khi ông Sáu ở trong rừng, tại khu căn cứ.
      - Trước hết là nỗi nhớ thương xen lẫn sự day dứt, ân hận ám ảnh ông suốt nhiều ngày vì ông đã trót đánh con khi nóng giận.
      - Rồi lời dặn của đứa con: “Ba về, ba mua cho con một cây lược nghe ba!” đã thúc đẩy ông nghĩ đến việc làm một chiếc lược ngà dành cho con. Chứng tỏ ông rất chiều con và luôn giữ lời hứa với con.
      - -> Đó là biểu hiện tình cảm trong sáng và sâu nặng của người cha.
      - Kiếm được khúc ngà, ông vui sướng như đứa trẻ được quà, rồi để hết tâm trí, công sức vào việc làm cây lược, cưa răng, chuốt bóng, khắc chữ… tỉ mỉ, cần mẫn, công phu.
      - Lòng yêu con đã biến người chiến sĩ thành một nghệ nhân - nghệ nhân chỉ sáng tạo một tác phẩm duy nhất trong cuộc đời.
      - Cho nên chiếc lược không chỉ xinh xắn và quý giá mà đó là chiếc lược kết tụ tất cả tình phụ tử mộc mạc mà đằm thắm, sâu xa. Chiếc lược ngà nhỏ bé có ý nghĩa thiêng liêng, đã làm dịu nỗi ân hận và ánh lên niềm hy vọng khắc khoải sẽ có ngày ông Sáu được gặp lại con, trao tận tay nó món quà kỷ niệm này.
      - Chiếc lược như phần nào gỡ rối tâm trạng của ông, trở thành kỉ vật thể hiện tình yêu thương con tha thiết, là cầu nối tình cảm giữa cha và con. Tình cảm ấy luôn trăn trở, day dứt và vô cùng mãnh liệt trong ông, nên trước khi hi sinh, ông vẫn nhớ trao cây lược vào tay người bạn chiến đấu và chỉ khi nhận được lời hứa “trao tận tay cho cháu” thì người cha ấy mới yên tâm nhắm mắt.
      - Nghệ thuật xây dựng nhân vật: tác giả miêu tả nội tâm nhân vật rất sâu sắc qua miêu tả cử chỉ, hành động, làm hiện lên hình ảnh một người cha yêu con tha thiết, một chiến sĩ cách mạng kiên cường trong kháng chiến với những hi sinh lớn lao cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.