ความหลากชนิดของพรรณไม้และการใช้ประโยชน์ผลผลิตจากป่าในป่าชุมชนโคกใหญ่
อําเภอวาปีปทุม จังหวดมหาสารคาม
อําเภอวาปีปทุม จังหวดมหาสารคาม
จังหวัดมหาสารคามเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่ป่าธรรมชาติน้อยที่สุด
มีป่าโคกใหญ่เป็นป่าเต็งรังที่ครอบคลุมพื้นที่มากที่สุดในจังหวัด
การดำรงชีวิตของคนในชุมชนรอบผืนป่าได้พึ่งพาผลผลิตจากป่า มาหลายชั่วอายุคน
ด้วยความสำคัญของป่าโคกใหญ่ต่อวิถีชีวิตของชุมชน
งานวิจัยนี้จึงมุ่งเน้นการศึกษาความหลากชนิดของพรรณไม ้และการใช้ประโยชน์ผลผลิตจากป่า
เพื่อสำรวจพรรณไม้ต้นที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ 10 เซนติเมตรขึ้นไป
โดยใช้รูปวิธานและเอกสารอางอ้ ิงต่างๆ
แมลงและผลผลิตของแมลง
สัตว์ป่า
พืชกินหัว
หญ้าเลี้ยงสัตว ์
ผลไม้ป่า
ไม้ฟืน
พืชผักป่า
สมุนไพร
เห็ดป่า
นำข้อมูลที่ได้ไปสร้างเป็นแบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง
สัมภาษณ์ตัวแทนครัวเรือนจำนวน 260 คนในพื้นที่ 8 หมู่บ้านของตำบลแคน
นําข้อมูลมาวิเคราะห์โดยใชสถิติพื้นฐาน คือ ค่าเฉลี่ย และค่าร้อยละ
พบพรรณไม้ในป่าโคกใหญ่ 44 วงศ์ 170 ชนิด
โดยจำแนกเป็นต้นไม้ 19 วงศ์ 37 ชนิด
ไม้หนุ่ม 31 วงศ์ 71 ชนิดและไม้พื้นล่าง 29 วงศ์ 48 ชนิด
พบว่าพรรณไม้ต้นมีค่าความหนาแน่น เท่ากบั 84 ต้นต่อไร่
ยางเหียง มะกอกเกลื้อน ยอป่า เเดง ตามลำดับ
หาด ตะโกพนม งิ้วป่า ตับเต่าต้น มะข้ามป้อม ขันทองพญาบาท ตามลำดับ
เต็ง แดง พลองเหมือด เหียง เหมือดโลด เข็มขาว ตามลำดับ
พรรณพืชที่มีจํานวนต้นมาก ได้เเก่ เหมือดเเอ ต้นก้นครก หญ้าเพ็ก หญ้าคา ตามลำดับ
พบว่า ไม้พืชล่าง มีค่าดัชนีความหลากหลายชนิดมากที่สุด รองลงมาคือ ไม้หนุ่มและไม้ต้น ซึ่งเป็นสังคมพืชขนาดใหญ่ ที่มีอยู่เดิมในพื้นที่
จะเห็นว่าไม้หนุ่มมีค่าดัชนีความหลากชนิดสูงกว่าไม้ใหญ่ อาจเป็นเพราะว่าไม้หนุ่มเป็นไม้ที่เกิดขึ้นภายหลังจากป่าดั้งเดิมที่ถูกทำลายไป
ทำให้มีเฉพาะไม้ที่สามารถสืบพันธุ์ฟื้นขึ้นมาใหม่ได้โดยเฉพาะไม้ที่มีความสามารถในการเจริญเติบโตได้ดี เช่น ไม้เหียง ไม้เต็ง ไม้แดง เป็นต้น
พืชผักป่า
ผลไม้ป่า
เห็ดป่า
พืชกินหัว
แมลงและผลผลิตของแมลง
สัตว์ป่า
หญ้าเลี้ยงสัตว์
ไม้ฟืน
สมุนไพร
ผลผลิตจากป่าประเภทอื่นๆ
เห็ดโคนหรือเห็ดปลวก เห็ดไข่ห่านหรือเห็ดระโงก เห็ดหล่มขาวหรือเห็ดตะไคล เห็ดตับเต่าหรือเห็ดเผิ่ง เห็ดแดง ตามลำดับ
ชุมชนใช้ประโยชน์จากเห็ดป่าทั้งสิ้นประมาณ 22,582.70 กิโลกรัม
นำมาบริโภคประมาณ 9,516.70 กิโลกรัม จําหน่าย 13,066 กิโลกรัม เฉลี่ย 86.86 กิโลกรัมต่อครัวเรือนต่อปี
จะเห็นว่าปร ิมาณการจำหน่ายมากกว่าปริมาณการบริโภค
เนื่องจากเห็ดมีราคาจำหน่ายต่อกิโลกรัมสูง ชาวบ้านจึงนำไปจำหน่ายเพื่อเป็นรายได้ให้แก่ครัวเรือน
ยังพบว่าชุมชนส่วนใหญ่ใช้ประโยชน์เห็ดป่ามากกว่าใช้ประโยชน์ผลผลิตประเภทอื่นๆ ซึ่งลักษณะการเข้าใช้ประโยชน์ของชุมชนรอบป่าโคกใหญ่มีความสอดคล้องกับชุมชนอีสานอื่นๆ
พรรณไม้เพียง 37 ชนิด พบไม้หนุ่ม 71 ชนิด เนื่องจากเป็นป่าที่กำลังฟื้นฟูจากการถูกบุกรุกทำลายมายาวนาน
พรรณไม้ที่มีอิทธิพลในสังคมป่าคือไม้เหียง ไม้เต็ง ไม้กอกเกลื้อน ไม้พลวง ไม้เเดง เป็นต้น
ไม้พื้นล่าง คือ เหมือดเเอ ก้นครก หญ้าเพ็ก หญ้าคา เป็นต้น
พบว่า ชุมชนเก็บหาเห็ดมาบริโภคและจำหน่ายสูงที่สุดแสดงให้เห็นระบบนิเวศภายในป่าเพื่อต่อการให้ผลผลิตเห็ดป่า
รองลงมาคือ พืชผักป่า และผลไม้ป่าที่ชุมชนนำมานิยมใช้ประโยชน์มาก เช่น มะขาม นมควาย
จากการนำเอาผลผลิตจากป่าออกมาใช้จำนวนมาก อาจจะส่งผลกระทบต่อผลผลิตเหล่านั้นในอนาคต
ดังนั้นการคงความสมบูรณ์ของระบบนิเวศภายในป่าให้เอื้อต่อการให้ผลผลิตชุมชนควรหาแนวทางกำหนดมาตรการขึ้นมา
เพื่อใช้ในการควบคุมและจัดการการใช้ประโยชน์ผลผลิตในป่า
นางสาวณัฐณิชา ยุภาครบุรี 611120411 โปรเเกรมวิชาวิทยาศาสตร์ทั่วไป คณะครุศาสตร์