Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Sốt rét - Coggle Diagram

- - - - Sinh lý bệnh
        
        Là do hiện tượng ẩn cư của các KST trưởng thành (hệ tư dưỡng già, phân liệt) trong hồng cầu
        
        (1) Tránh né khỏi miễn dịch quá trình lọc và bắt giữ của lách
        
        (2) giảm khả năng biến dạng của hồng cầu, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển, rút ngắn đời sống
        
        (3) ảnh hưởng đến vi tuần hoàn, RL chuyển hóa cơ quan do thể kết tụ
        
        (5) Kích thích tiết các Cytokin tiền viêm
        
        (4) mật độ KST SR ở máu ngoại biên chỉ là con số ước đoán
        
        Cơ chế tạo nốt lồi gắn với các thụ thể trên mao mạch và tiểu tĩnh mạch (ICAM1, CD 36, Chondroitin sulfate B) bản chất là protein: PfEMP1 → Làm hồng cầu dính chặt vào nhau tạo thành những thể kết tụ
        
        => Nguyên nhân làm tắc nghẽn các mao mạch nội tạng dẫn đến rối loạn vi tuần hoàn
        
        Trong khi đó 3 loại kia thì không có hiện tượng ẩn cư và mật độ KSTSR thấp < 1%, falciparum và Knowlesi xâm nhập vào mọi loại hồng cầu nên có mật độ cao
      - Miễn dịch
        
        Đề kháng không đặc hiệu bẩm sinh
        
        Bệnh lý thiếu Hb
        
        Thiếu men G6PD
        
        Không có kháng nguyên nhóm máu Duffy → Người dân Tây Phi hoàn toàn đề kháng với Vivax
        
        Miễn dịch SR mắc phải
        
        Qua thể dịch và trung gian tế bào
        
        MD không bền vững
        
        Phụ nữ có thai mất MD sốt rét → dễ bị mắc SR nặng
        
        Trẻ em có MD trong khoảng 3-6 tháng đầu sau sanh → sau giai đoạn này dễ mắc SR cơn và SR ác tính
- - - - Thiểu niệu < 400ml/24h (TE < 12/kg/24h)
      - Không cải thiện với bù dịch do tổn thương tại thận
      - Creatinin máu > 265 umol/l (> 3mg/dL)
    - - Vàng da trên lâm sàng, Bilirubin toàn phần/ máu > 3 mg/dL (50 umol/L)
      - Mật độ KSTSR > 100.000/µL
      - Cần loại trừ các nguyên nhân gây vàng da khác (viêm gan siêu vi, nhiễm Leptospira…).
    - - Thiếu máu đẳng bào, đẳng sắc với Hct < 15% hoặc Hb/máu < 5 g/dL ở trẻ em
      - Hct < 20% hoặc Hb/máu < 7 g/dL ở người lớn.
      - máu Mật độ KSTSR >10.000/uL
    - - Đường huyết tương < 2.2 mmol/L (40 mg/dL)
    - - Toan chuyển hóa với pH máu <7,35
      - Bicarbonate máu (HCO3–) < 15 mmol/L
      - Nhiễm toan acid lactic với lactate máu >4 mmol/L
    - - Huyết áp tâm thu < 90 mmHg ở người lớn
      - Giảm >20 mmHg so với huyêt áp bình thường ở trẻ em
    - - Bệnh nhân sốt, đau hông lưng, nôn ói, tiểu màu nâu đen hoặc đỏ (màu xá xị, màu Coca-cola)
      - Cần phân biệt với tiểu Hb do thuốc có tính oxy hóa trên bệnh nhân thiếu men G6PD
    - - RL tri giác (Glasgow < 15 điểm; Blantyre < 5)
      - Loại trừ nhiễm trùng hệ TKTW (Nếu nghi ngờ thì chọc não tủy)
  - - - Sinh sống hoặc lui tới vùng sốt rét lưu hành
      - Có truyền máu trước đó
      - Chích xì – ke dùng chung kim tiêm, bơm tiêm
      - Bị mắc bệnh sốt rét trong thời gian gần đây
    - - Cơn sốt rét điển hình hoặc không điển hình
      - Gan to, lách to, vàng da nhẹ, thiếu máu
    - - Phết máu ngoại biên : KSTSR dương tính.
      - Xét nghiệm chẩn đoán nhanh sốt rét dương tính: Paracheck, Parasight
      - qPCR
- - - - tránh tái phát bằng cách diệt thể ngủ
      - cắt cơn bằng cách diệt thể vô tính
      - Điều trị cắt cơn sốt:
        
        Nhiễm P.vivax: chloroquin tổng liều 25 mg/kg cân nặng chia 3 ngày điều trị: ngày 1 và ngày 2 uống 10 mg/kg cân nặng, ngày 3 uống 5 mg/kg cân nặng hoặc artesunat tổng liều 16 mg/kg cân nặng chia làm 7 ngày điều trị: ngày 1 uống 4 mg/kg cân nặng, từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 7 uống 2 mg/kg cân nặng (không dùng artesunat cho phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu trừ trường hợp sốt rét ác tính). Hoặc điều trị bằng Quinin sulfat liều 30 mg/kg/24 giờ chia 3 lần uống trong ngày, điều trị 7 ngày.
        
        Nhiễm P.falciparum: thuốc phối hợp có dẫn xuất artemisinin. Thuốc viên Arterakine hoặc CV artecan (40 mg dihydroartemisinin + 320 mg piperaquin phosphat): dưới 3 tuổi ngày đầu 1 viên, hai ngày sau mỗi ngày 1/2 viên. Từ 3 đến dưới 8 tuổi ngày đầu 2 viên, hai ngày sau mỗi ngày 1 viên. Từ 8 đến dưới 15 tuổi: ngày đầu 3 viên, hai ngày sau mỗi ngày 1,5 viên. Từ 15 tuổi trở lên: ngày đầu 4 viên, hai ngày sau mỗi ngày 2 viên. Không dùng cho phụ nữ có thai trong 3 tháng đầu.
      - Điều trị chống tái phát và chống lây lan: Primaquine viên 13,2mg chứa 7,5mg bazơ, liều 0,5mg bazơ/kgcân nặng/ 24 giờ. Với P.falciparum điều trị 1 ngày, với P.vivax điều trị 10 ngày liền. Không dùng primaquin cho trẻ em dưới 3 tuổi, phụ nữ có thai, người có bệnh gan và người thiếu men G6PD.
      - Lưu ý: ở các vùng có P.falciparum chiếm đa số thì được khuyến cáo 100% các ca sốt rét lâm sàng và ca xác định nhiễm P.falciparum phải được điều trị cắt cơn sốt bằng thuốc phối hợp có dẫn xuất artemisinin: arterakine, CV artecan, Coartem..