Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ -Hình tượng sông Đà- - Coggle Diagram
NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
-Hình tượng sông Đà-
Khái quát
Tác giả
tác giả lớn của văn học hiện đại VN
những thành tựu xuất sắc trước và sau 1945
sáng tác mang phong cách riêng độc đó,
nổi bật chất tài hoa uyên bác
suốt đời đi tìm cái đẹp
khám phá thế giới ở phương diện văn hoá thẩm mĩ
miêu tả con người trong vẻ đẹp tài hoa nghệ sĩ
Tác phẩm
in trong tập Sông Đà năm 1960
thành quả chuyến đi gian khổ, hào hứng của tác giả lên miền đất Tây Bắc những năm 1958-1960
thoả mãn niềm khát khao xê dịch
tìm kiếm chất vàng trong vẻ đẹp hùng vĩ, thơ mông của thiên nhiên
phát hiện thứ vàng mười qua thử lửa của tâm hồn
thể hiện nét đặc sắc nhất trong
phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân
Dòng sông hung bạo
bờ sông dựng vách thành
=> sự hùng vĩ của sông Đà
ẩn dụ "vách thành" thể hiện:
sự vững chãi, thâm nghiêm
những sức mạnh bí ẩn đầy đe doạ
những chi tiết như ngẫu nhiên nhưng lại có giá trị gợi tả gián tiếp
độ hẹp của lòng sông
độ cao của vách đá
"mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời", "nhẹ tay ném hìn đá sang bên kia vách"
độ hẹp của lòng sông
bị những vách đá lớn chèn ép tới nghẹt thở
tái hiện qua từ "chẹt"
so sánh ấn tượng về cái yết hầu
nghệ thuật miêu tả sự vật thông qua cảm giác
tương phản của xúc giác: "ngồi trong khoang...thấy lạnh"
=> ấn tượng đặc biệt cho thị giác khi lấy hè phố tả mặt sông, nhà cao gợi vách đá
=> truyền những hình dung về tăm tối, lạnh lẽo đột ngột
hình ảnh so sánh độc đáo kết hợp cấu trúc trùng điệp
của kiểu ngôn từ không xác định như nào, mấy..
so sánh về "một khung cửa sổ...phụt điện"
=> tăng thêm cảm giác về độ cao của vách đá qua cái nhìn chới với rợn ngợp của người quan sát
cảnh mặt ghềnh Hát Loóng
nhịp ngắt ngắn, nhanh, dồn dập
sự xuất hiện dày đặc các thanh sắc
những hình ảnh điệp nối tiếp luân chuyển, thế chỗ nhau "hàng cây số...xô gió.."
=> tái hiện sinh động quần thể những sức mạnh thiên nhiên dữ dội nhất
điệp từ "xô" gây ấn tượng:
chuyển động vĩnh hằng
sức mạnh khủng khiếp của thiên nhiên ghềnh thác
kết cấu ngôn ngữ đặc sắc
mô phỏng những con sóng chồm lên nhau theo chiều ngang
vút lên cao theo chiều dọc
đổ ập xuống trùng điệp ghê rợn trên mặt ghềnh
"gùn ghè", hình ảnh so sánh nhân hoá "lúc nào cũng đòi nợ...được qua đấy"
=> thể hiện sinh động sự hung hãn lì lợm, cuồng bạo của dòng sông ngày đêm hăm doạ, uy hiếp con người
hình ảnh những cái hút nước trên sông
so sánh sống động, đặc sắc
=> hút nước hiện ra trong:
hình ảnh cái giếng bê tông... xoáy tít
âm thanh ghê sợ của "cửa cống cái bị sặc"
hình ảnh, âm thanh khi tưởng tượng ra mặt nước đang bị "rót dầu sôi"
=> cho thấy sức mạnh và sự hung bạo của hút nước
"lừ lừ": từ láy tượng hình
"ặc ặc": từ láy tượng thanh tăng nghĩa
so sánh mang sắc thái nhân hoá: nước thở, kêu
=> hiện ra cả hình ảnh, âm thanh của hút nước như quái vật giận dữ đến ghê người
"quãng đường mượng cạp ra ngoài bờ vực"
=> hình dung ra cmar giác hãi hùng khi đi thuyền men gần hút nước
những bè gỗ to lớn bị "lôi tuột" xuống đáy
thuyền bị hút "trồng cây chuối ngược"
=> chỉ có trong tưởng tượng nhưng đưa đến ấn tượng sâu đậm về sức mạnh khủng khiếp của hút nước
tạo giả tưởng li kì dẫn dụ người đọc vào trò chơi cảm giác, kéo họ xuống đáy hút nước cùng anh bạn quay phim
=> miêu tả bằng thủ pháp điện ảnh, hất ngược từ dưới lên sống động, truyền cảm từ hình khối, màu sắc đến cả cảm giác sợ hãi
thác đá sông Đà:
khủng khiếp nhất trong diện mạo, tâm địa
kẻ thù số một của con người
khi còn xa mới tới thác
miêu tả âm thanh bằng từ ngữ chỉ cảm xúc, thái độ, tâm trạng con người:
khi oán trách...van xin
khi khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo..
khi rống lên
nhân hoá
trở thành sinh thể sống giận dữ gầm gào, đe doạ con người ngay cả khi chưa xuất hiện
hệ thống từ ngữ gợi tả âm thanh:
cung bậc tăng dần về sắc thái cảm xúc và âm lượng
miêu tả sống động sự đe doạ hung hăn
gợi tả khoảng cách ngắn dần giữua người quan sát với thác
tăng dần cảm giác hãi hùng, hộp hộp đầy hứng thú
=> thể hiện sự tài hoa tinh tế của Nguyễn Tuân
phép so sánh kì thú trong một câu văn dài đày ắp hình ảnh dữ dội
đặc sắc nhất
"hàng ngàn con trâu...da cháy bùng bùng"
=> thể hiện tài hoa độc đáo, lấy hình ảnh gợi tả âm thanh
=> sông Đà hiện lên những âm thanh man dại
=> âm thanh cảm nhận bằng thính giác, qua trí tưởng tượng, qua những ấn tượng sống động của thị giác, xúc giác
khi thác hiện ra
"Tới cái thác rồi!": tiếng reo ngỡ ngàng, thích thú
"sóng bọt đã trắng xoá cả một chân trời đá"
tả cả đá và nước thác điệp từ "trắng xoá"
gây ấn tượng về sóng, gió, bọt nước
gợi tả làn hơi nước như mờ đi "chân trời đá"
hiện ra sự hùng vĩ choáng ngợp trong những ấn tượng đầu
đá Sông Đà cùng với:
nước
sóng
gió
kết hợp cùng lúc tấn công uy hiếp con người
=> được miêu tả qua hình ảnh nhân hoá đặc sắc "đá ở đây...lấy thuyền"
nghệ thuật của quân sự, theo những quan sát thực tế
=> gợi dậy cái bí ẩn hiểm ác trong sự vĩnh hằng của thiên nhiên "ngàn năm mai phục", khi dữ dằng đột ngột hiện ra
thuật ngữ quân sự, thể thao, võ thuật
động từ mang sắc thái nhân hoá đặt trong nhịp ngắn, dồn dập
=> thác đá trở thành chiến trường với trận hỗn chiến ác liệc giữa người và thiên nhiên
âm thanh cuồng loạn của "một mặt trận...não bạt"
động vật hoá: tăng thêm sự hung mãn hoang dại
đẩy lên mức độ thần linh, ẩnh dụ về binh pháp của thần sông thần đá
=> thể hiện sự hiểm ác và sức mạnh ghê gớm phi phàm của thác đá
tuỳ theo hình dạng, kích thước và góc nhìn của nhà văn
được miêu tả trong những cảm nhận khác nhau, khi gồ ghề, khi to lớn, khi nhọc hất ngược lên
=> đem đến những cảm nhận về sự xấc xược trong cái hất hàm thách thức
"dụ thuyền đối phương" - dàn "sẵn trận địa"
bày thạch trận mai phục, tấn công: "vòng đầu... con thác"
=> sự xảo quyệt của thác đá sông Đà
nhân hoá - từ láy gợi hình đầy sức biểu cảm
tính từ chỉ tính cách, thái độ, cảm xúc
=> làm hiện lên 1 trong những phần khủng khiếp của sông Đà: thác đá
kết hợp với sóng gó, nước đá
=> đá ác hiểm, dữ dằn, lộ diện mạo và tâm địa
niềm khao khát được tận mắt chứng kiến
say sưa khúc tráng ca mãnh liệt: "hàng cây số...gùn ghè...:: âm thanh man dợi tơi cuồng loạn trong sự so sánh với lửa
sự hùng vĩ mênh mông
sự ghê rợn sảng khoái
=> tập hợp hoành tráng của những sức mạnh thiên nhiên, hấp dẫn bởi cả nỗi sợ hãi, niềm say mê
"xa xôi":
từ láy
gợi nỗi nuối tiếc, nhớ nhung với khúc thượng nguồn với những sức mạnh hoang dại, những cuồn cuộn thét gào sóng gió, với vẻ đẹp dữ dội hào hùng
sự quan sát tinh tế
cách diễn tả hài hoà
tri thức uyên bác
=> thể hiện sông Đà hung bạp, hiểm ác, trở thành một công trình mĩ thuật kì vĩ, tuyệt vời của tạo hoá, khơi gợi cảm giác hãi hùng đầy ngưỡng mộ, mê đắm
Dòng sông trữ tình
"tuôn dài như một án tác
trữ tình,...đốt nương xuân"
nhịp câu
lời văn
nghĩa chữ
=> gợi tả nét thi vị đặc biệt
chỉ có 1 dấu ngắt, kết hợp điệp ngữ "tuôn dài, tuôn dài"
=> gợi tả sinh động độ dài của dòng sông, đem đến cảm giác sự liền mạnh bất tận, gợi hình ảnh dòng sông uốn lượn
những thanh bẵng
=> tăng thêm sự yên ả, êm đềm, bình lặng khúc hạ nguồn
so sánh như "áng tóc trữ tình"
=> đem đến nét mềm mại, vẻ duyên dáng nhưng không mất đi vẻ đẹp hùng vĩ, lớn lao
sông Đà nhận thêm:
nét thơ mộng, huyền ảo của "mây trời"
sự tươi tắn rực rỡ của "hoa ban hoa gạo tháng hai"
=> vẻ đẹp của đất nước Tổ quốc, gần gũi với cuộc sống con người
cái đẹp không còn cô đơn lạc lõng, xa xôi
cái đẹp hiện ra ấm áp giữa cuộc đời bình dị
hiện ra hiện ngay trong cuộc sống
những màu sắc đầy biến ảo
vì niềm yêu, sự say mê
"dòng xanh ngọc bích": trong sáng, quí giá, êm nhẹ
"lừ lừ chín đỏ": mùa thu
màu sắc đặc trưng
sức mạnh tiềm tàng ẩn chứa đe doạ
một cố nhân
"cố nhân":
nhân hoá dòng sông như người bạn cũ
đưa đến chút vương vấn cổ kính, xưa cũ của Đường thi
cấu trúc so sánh đặc sắc:
miêu tả dòng sông gợi cảm qua việc bộc lộ cảm xúc con người khi sắp gặp lại sông
điệp từ "sông Đà":
đẳng lập như nhịp lên niềm say mê phấn khích, như nhân lên những hoảng không gia phóng khoáng
=> tạo cảm giác nhà văn đang hân hoan ngợp giữa không gian, say đắm oà vào không gian
=> tất cả đều bị cuốn đi theo cảm xúc dồn dập, cuốn đi theo những khao khát, say mê
liên tưởng của nhà văn:
làm xao xuyến những tâm hồn yêu nhớ phong vị Đường thi cổ điển
mơ hồ lan toả trên dòng sông gợi cảm
=> không chỉ chảy trong không gia mà như còn trôi chảy trong dòng thời gian miên viễn, xa xắm
cảm xúc gặp lại sông Đà:
cụ thể hoá trong so sánh bất ngờ, thú vị
gợi cảm qua so sánh như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm
"Nắng giòn tan": ẩn dụ gợi cái nắng
trong, sáng, mỏng, nhẹ
mong manh, quí giá
hoàn toàn tương phản với cái u ám của bầu trời ngày mưa
=> người đọc dễ dàng hình dung cảm giác trìu mến, nâng niu
gặp lại dòng sông cố nhân như niềm vui khi "nối lại chiêm bao đứ quãng": sông Đà quí giá
nối lại giấc mơ: hi hữu hiếm quí, đem lại cảm giác sung sướng
lần nào gặp sông Đà cũng tươi mới, kì diệu; như lần đầu tiên, lần cuối cùng, lần duy nhất
"đằm đằm ấm ấm như gặp lại cố nhân", sông Đà trở thành:
người bạn cũ
người tri âm vơi kỉ niệm quá khứ, nhớ thương hiện tại, hẹn hò tương lai
=> Sông Đà thực sự trở thành một cố nhân, một tình nhân, dẫu trái tính vẫn có sức hấp dẫn, mê hoặc lòng người
sắc thái lặng lờ hoang dại: nét trữ tình thi vị nhất
"Thuyền tôi trôi trên Sông Đà"
câu văn êm ru trong những thanh bằng
đưa con thuyền, nhà văn và người đọc vào cõi mơ êm đềm, yên ả; cõi hoang sơ như chưa từng có dấu vết con người
"lặng tờ":
lặp lại tới 2 lần mang ý nghĩa khẳng định "Hình như từ đời...đến thế mà thôi":
=> sự êm đềm, tĩnh lặng dày thêm vì cái yên ả trong không gian và thăm thẳm xa xăm của thời gian
so sánh:
không làm cụ thể hoá những khái niệm trừu tượng
đẩy dòng sông trôi xa thêm vào miền mộng ảo
những hình ảnh mong manh, nhỏ bé, chỉ có thể nhận ra trong không gian trong lành, nguyên sơ, thuần khiết
=> tô đậm sự yên ả êm đềm đến mơ hồ
"con hươu thơ ngộ ngẩng đầu nhung khỏi áng cỏ sương", "bằng cái tiếng nói riêng của con vậ lành..."
=> tăng thêm ảo giác, như bước vào cõi trong trẻo, an lành, thuần hậu, không có thực
"giật mình vì một tiếng còi xúp lê của chuyến xe lửa":
ước mơ hiện đại hoá miền Tây Bắc
cách để ẩm thanh cuộc sống hiện tại giúp nhận ra mình đang ở thế giới thực hiện tại
cái tôi trữ tình
trực tiếp xuất hiện qua lời kể hào hứng,
lời cảm than nồng nàn
Nguyễn Tuân:
sắc sảo, tài hoa, uyên bác
đam mê, dạt dào cảm xúc
khi xao xuyến nỗi nhớ nhung như một "tình nhân", "cố nhân"; khi bồng bột như trẻ nhỏ; khi say đắm muốn tan vào thế giới êm đềm
luôn lai lánh niềm mong ước được "đề thơ vào sông nước"