Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Người lái đò sông Đà Nguyễn Tuân - Coggle Diagram

- - - - Vang bóng một thời (1940)
      - Tùy bút sông Đà (1960)
      - Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (1972)
- - - - Đá bờ sông dựng vách thành ("Hùng vĩ của sông Đà...tắt phụt đèn điện"
        
        Cao vút, cao đến mức không thể nhìn thấy được, dựng vách thành
        
        Lòng sông hẹp
        
        "Mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới có mặt trời"
        
        "Con hổ con nai...bên kia vách"
        
        "Ngồi trong khoang đò...đèn điện"
        
        So sánh với hình ảnh đô thị, nơi mình sinh sống
        
        "đang mùa hè cũng thấy lạnh"
        
        "cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ"
        
        "ngóng vọng...đèn điện"
        
        Tác dụng của việc liên tưởng
        
        Cảm giác như bản thân vô cùng nhỏ bé, làm nổi bật hơn sức mạnh hùng vĩ của thiên nhiên
        
        Tăng thêm sự bí ẩn của cảnh đá bờ sông dựng vách thành
      - Quãng mặt ghềnh Hát Loóng ("Lại như quãng mặt ghềnh...lật ngửa bụng thuyền ra")
        
        Dòng nước ở quãng mặt ghềnh Hát Loong
        
        Dài hàng cây số
        
        Dữ dội: nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè
        
        So sánh liên tưởng sóng nước như người đòi nợ xuýt
        
        Tác dụng của việc liên tưởng
        
        Đòi nợ một cách vô lý giống như con sóng có thể dễ dàng lật ngửa con thuyền bất cứ lúc nào nếu ta không để ý, thận trọng => Không biết được trước điều gì sẽ xảy ra
      - Những cái hút nước ở quãng Tà Mường Vát ("Lại như quãng Tà Mường Vát...cái gậy đánh phèn")
        
        Cái hút nước
        
        "Nước ở đây thở và kêu như cái cống bị sặc": máu tham chiến nổi lên và chờ người đi qua
        
        "Trên mặt cái hút tít đáy, cũng đang quay lừ lừ những cánh quạ đàn": vận khí công chuẩn bị cho cuộc chiến sắp tới
        
        "Không thuyền nào dám men lại gần ...ngoài bờ vực": sự hung bạo, dữ dội, tạo nên một nỗi sợ, thu hút những thứ bí hiểm của thiên nhiên
        
        => Những cái bẫy ghê sợ, chết người sẵn sàng chiếm đóng và lật tung con thuyền, sự kịch tính giữa sự sống và cái chết, an toàn và hiểm nguy
        
        "Những cái hút nước giống như cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu": thế đứng vững chắc như vị thần trấn giữ nơi đây
        
        Con thuyền đi qua cái hút nước
        
        Chèo nhanh và tay lái vững: Hình ảnh liên tưởng đến ô tô sang số ấn ga cho nhanh để vút qua một quãng đường mượn cạp ra ngoài bờ vực
        
        Sức mạnh khủng khiếp của hút nước: Những bè gỗ to lớn, nghênh ngang bị lôi tuột xuống đáy hút nước hay chiếc thuyền bị hút trồng cây chuối ngược rồi vụt biến đi và tan xác ở khuỷnh sông dưới…
        
        Miêu tả "chuyện anh quay phim ghi lại cái hút nước" bằng thủ pháp điện ảnh, hất ngược từ dưới lên một cách sống động
        
        => Cảm giác hãi hùng, sợ hãi
      - Thác nước dữ dội (Còn xa lắm mới đến cái thác dưới...tới cái thác rồi")
        
        So sánh tiếng thác
        
        Như những biểu cảm của con người: van xin, khiêu khích, chế nhạo, rống lên
        
        Tiếng rống dữ dội như tiếng một ngàn con trâu mộng
        
        Dùng lửa để tả nước: đang lồng lộn..., đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cũng gầm thét
        
        => Thấy được sự dữ dội, đáng gờm của thác nước cũng có những biểu hiện sắc thái đa dạng như chính con người vậy (nét mặt ngỗ ngược, nhăn nhúm, méo mó,..)
      - Trùng vi thạch trận ("Ngoặt khúc sông lượn...ngay ở chân thác")
        
        Những hòn đá mai phục
        
        Diện mạo (tính từ): ngỗ ngược, nhăn nhúm, méo mó => Sông Đà mang diện mạo, vẻ bề ngoài như con thủy quái
        
        Tâm địa (hành động): đứng ngồi nằm tùy theo sở thích tự động, bày thạch trận, ba hàng chặn ngang trên sông đòi ăn chết cái thuyền, đánh giáp lá cà có dàn trận địa sẵn => Sông Đà có tâm địa hung tợn là kẻ thù hung dữ số một của con người
        
        Biện pháp nghệ thuật
        
        Vòng 1: Hàng tiền vệ
        
        Nhân hóa và thuật ngữ quân sự: canh một cửa đá trông như là sơ hở, dụ cái thuyền vào sâu hơn nữa => Những hòn đá và dòng sông đặt ra thách thức, dụ dỗ con người
        
        Vòng 2: Tuyến giữa
        
        Nhân hóa: tăng thêm nhiều cửa tử, đánh lừa => Như những cái bẫy của thiên nhiên đặt ra cho con người
        
        So sánh: đi trên sông Đà như cưỡi hổ => Nổi bật sự nguy hiểm của dòng sông, không thận trọng chuyện không lành dễ dàng xảy ra
        
        Vòng 3: Tuyến ba
        
        Từ gợi hình: boong-ke, pháo đài đá => người đọc hình dung được thế trận dòng sông
        
        Nhân hóa và thuật ngữ quân sự: đánh tan thuyền và tiêu diệt tất cả thuyền trưởng thủy thủ => Hung bạo sẵn sàng tấn công người lái đò
    - - Khi đi thuyền trên sông Đà (“Thuyền tôi trôi trên sông Đà…trên dòng trên”)
        
        Tác giả thấy vẻ đẹp đôi bờ: êm ả, nguyên sơ, tràn đầy sức sống (cỏ cây, những con vật lành, đàn cá…)
        
        “Đàn cá dầm xanh quẫy vọt lên mặt sông bụng trắng như bạc rơi thoi”: Biện pháp nghệ thuật so sánh cùng với nghệ thuật lấy động tả tĩnh gợi lên không gian tĩnh mịch
        
        Nhân hoá: dòng sông hồn nhiên, hoang dại
        
        Liên hệ thơ ca: "Dải sông Đà bọt nước lênh bênh - Bao nhiêu cảnh bấy nhiêu tình" của "một người tình nhân chưa quen biết" (Tản Đà)
        
        => Cảnh vật và con sông sinh động hơn, có sức sống, sắc sảo hơn. Chứng minh vẻ đẹp dòng sông luôn sống mãi
        
        “Tiếng còi xúp-lê của một chuyến xe lửa đầu tiên”: mong muốn về một tương lai phát triển hơn, được nhiều người biết đến hơn cho vùng đất Tây Bắc nhờ vào tiếng còi xe lửa
      - Khi trên tàu bay nhìn xuống sông Đà (“Tôi có bay tạt ngang…bản đồ lai chữ”)
        
        Hình dáng: "như dây thừng ngoằn"; "áng tóc trữ tình";"ẩn hiện trong mây trời tây bắc" => Mềm mại, thơ mộng, thướt tha
        
        Màu sắc: "Mùa xuân-xanh ngọc bích" "Mùa thu- lừ lừ chín đỏ" => Màu nước thay đổi theo mùa
        
        Biện pháp nghệ thuật
        
        So sánh: như dây thừng, áng tóc trữ tình
        
        Điệp từ: Tuôn dài
        
        Nhịp văn mềm mại
        
        => Gợi vẻ đẹp êm đềm, thướt tha, liên tưởng vẻ đẹp mềm mại của người con gái Tây Bắc
        
        Tác giả yêu say đắm và tự hào về vẻ đẹp của sông Đà. Khẳng định sông Đà mang vẻ đẹp thiên nhiên Việt Nam, không hề dính dáng đến màu "đen" nhà thực dân Pháp gán cho
      - Khi đi trên bờ sông Đà (“Con sông Đà gợi cảm…gắt gỏng thác lũ ngay đấy”)
        
        Tác nhìn thấy sông Đà như cố nhân
        
        Hình ảnh: loang loáng như trẻ con nghịch gương, màu nắng tháng ba Đường Thi, chuồn chuồn, bươm bướm
        
        Có cảm xúc: đằm đằm ấm ấm, vui khi gặp lại người cũ "sông Đà"
        
        Biện pháp nghệ thuật
        
        Nhân hóa: Sông Đà gợi cảm
        
        Liên hệ thơ: "Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu" - Lí Bạch
        
        So sánh: Sông Đà như cố nhân, trước mắt loang loáng như trẻ con tinh nghịch..., vui như nắng giòn tan, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng
        
        Điệp từ: "Vui như"
        
        Gọi Sông Đà là "cố nhân": Gắn kết, ấn tượng mạnh với con sông, một thời gian gặp lại nhớ lại cảm giác thân thuộc. Sông Đà như một người bạn cũ, người mà tác giả rất nhớ, rất thương, thương cả tính tình nông nổi
  - - - Chi tiết
        
        Ông ở trước những đòn thù tàn độc của đối phương ông “cố nén vết thương, hai chân vẫn kẹp chặt lấy cuống lái”, “giữ mái chèo khỏi bị hất lên”
        
        Trên chiếc thuyền sáu bơi chèo, người ta vẫn nghe thấy “tiếng chỉ huy ngắn gọn tỉnh táo của người cầm lái” đang sẵn sàng đối mặt, chiến đấu và chiến thắng tường đá đông đảo, đầy chủ động, hiểm ác, ranh ma
      - Nghệ thuật
        
        So sánh: "Mặt méo bệch đi như cái luồng sóng đánh hồi lùng..."
      - => Đối diện với hiểm nguy, người lái đò vẫn hết sức bình tĩnh, hiên ngang như một tướng soái trước kẻ thù
    - - Chi tiết
        
        Không một phút nghỉ tay nghỉ mắt, đổi chiến thuật
        
        Nắm chắc binh pháp, thuộc quy luật phục kích của lũ đá
        
        Cưỡi đến cùng như là cưỡi hổ
        
        Nắm chặt bờm sóng, ghì cương lái, bám luồng nước
        
        Nhớ mặt từng cơn sóng, đứa thì tránh, đứa thì đè sấn mà chặt đôi
      - Nghệ thuật
        
        Hình ảnh đối lập với trùng vây thứ nhất khi mà người lái đò phải chịu đựng những cơn sóng
        
        Động từ mạnh chỉ những hành động mạnh, dữ dội, quyết liệt
      - => Người lái đò là bản lĩnh, dũng cảm và có khả năng chinh phục tự nhiên
    - - Chi tiết
        
        Thuyền vút qua cổng đá
        
        Mượn hình ảnh con thuyền để tả ông đò
        
        Phóng thẳng thuyền, chọc thủng cửa giữa đó
      - Nghệ thuật
        
        So sánh: thuyền như một mũi tên tre xuyên nhanh qua hơi nước
      - => Người lái đò sông Đà như một nghệ sĩ tài hoa,điều khiển chiếc thuyền một cách khéo léo, linh hoạt và vượt qua ghềnh thác, sông dữ với một phong thái ung dung, điêu luyện
    - - Cuộc sống ông lái đò sau trận chiến
        
        Đốt lửa trong hang đá
        
        Nướng ống cơm lam
        
        Bàn tán về cá anh vũ dầm xanh, hầm hang cá mùa khô nổ
        
        Không nói về chiến thắng
        
        Hàng ngày đều chiến đấu với sông Đà
        
        => Tác giả sử dụng những từ ngữ nhẹ nhàng hơn
        
        => Liệt kê các hành động bình dị trong đời sống
      - Cuộc sống thanh bình, bình thường, giản dị, trong cảm nhận của ông lái đò không có nhiều bất ngờ
      - Là con người biết chấp nhận thực tại, giản dị, khiêm nhường, đa tài - có nhiều kỹ năng nhưng không lấy đó làm kiêu