Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Bệnh lý xương, U PHẦN MỀM, BỆNH LÝ KHỚP - Coggle Diagram

- - - - Vị trí: thường ở vùng hành xương của các xương dài
      - X-Q: hình ảnh ổ cản quang kém
      - Đại thể: U nằm trong vỏ xương đặc, hình tròn, giới hạn rõ
      - Vi thể:
        
        U tạo bởi các bè chất dạng xương và bè xương mỏng do các tạo cốt bào sản xuất
        
        Giữa các bè là một mô liên kết giàu mạch máu
        
        Xung quanh u có viềm xương phản ứng
    - - U lành thường gặp nhất
      - U xuất phát từ mô xương xốp ở phía trong vùng thân xương
      - Vị trí: thường ở các xương ống nhỏ của bàn tay và bàn chân
      - X-Q
        
        U cản quang kém, chứa nhiều đốm calci phân bố rải rác
        
        U làm thân xương phình to, vỏ xương mỏng đi
      - Vi thể
        
        U cấu tạo bởi các đám sụn trong, chứa các tế bào sụn
        
        Chất nền sụn có thể ngấm vôi, tạo ra hình ảnh các đám calci thấy được trên X-quang
  - - - Sarcôm xương là loại u ác tính nguyên phát thường gặp chỉ sau đa u tủy xương
      - Vị trí: vùng hành xương của các xương dài - có vị trí gần gối xa khuỷu
      - Xuất phát từ các tiền tạo cốt bào nằm trong xoang tủy, xâm nhập và phá hủy vỏ xương đặc
      - ⇒ U xâm nhập vào mô mềm xung quanh, kích thích sự tạo ra các bè xương phản ứng xếp thẳng góc với bề mặt xương
      - X-quang
        
        Hình ảnh hỗn hợp hủy xương & tạo xương
        
        Hình ảnh tam giác Codman và tia lóe mặt trời: do sự hình thành các bè xương phản ứng dưới màng ngoài xương và trong mô mềm
      - Đại thể
        
        U phá vỡ vỏ xương đặc & xâm nhập vào mô mềm xung quanh
        
        U màu xám nâu, hiện tượng xuất huyết, hoại tử, thoái hóa bọc
        
        Ở BN trẻ, sụn tiếp hợp chưa đóng -> Hình ảnh hàng rào ngăn chặn u xâm nhập vào đầu xương
      - Vi thể
        
        Tb u nhân lớn, dị dạng, nhiều đại bào nhiều nhân
        
        Tỉ lệ phân bào cao & bất thường
        
        Tế bào u sản xuất bè chất dạng xương (chưa được khoáng hóa), đan kết thành mạng lưới
        
        Tế bào u còn có thể sản xuất mô sụn và mô sợi
      - U hiếm di căn theo đường hạch, chủ yếu theo đường máu đến phổi & các xương khác
    - - Chỉ xếp sau Sarcôm xương, xảy ra ở người lớn & nam>nữ
      - Vị trí: xương chậu, xương đùi, xương cánh tay và xương sườn
      - Xuất phát từ mô xương xốp ở phía trong vùng thân xương
      - X-quang
        
        Hình ảnh hủy xương với các đốm vôi hóa rải rác, thân xương phình to
        
        Vỏ xương đặc dầy lên: mặt trong bị gặm nham nhở, mặt ngoài không PƯ
      - Đại thể
        
        U lớn, giới hạn không rõ, màu xám xanh; mật độ không đều
        
        Hiện tượng xuất huyết, hoại tử, thoái hóa niêm và thoái hóa bọc
      - Vi thể
        
        U cấu tạo bởi các đám sụn rất giàu tế bào
        
        Phân loại GRAD 1, 2 và 3 phụ thuộc mật độ tế bào, mức độ dị dạng tế bào và chỉ số phân bào
        
        Hiện tượng tế bào u xâm nhập vào mô xương lành và khoang tủy.
      - U hầu như không cho di căn hạch, chủ yếu theo đường máu đến phổi
  - - - Tầm 20-40t, nam<nữ
      - Vị trí: gần gối xa khuỷu như sarcôm xương
      - X-quang
        
        Hình ảnh hủy xương, giới hạn rõ do có mô xương phản ứng bao quanh
      - Đại thể
        
        U làm đầu xương phình to và mỏng vỏ xương
        
        U lan rộng vào khớp, hiếm khi đi xuống vùng hành & thân xương
        
        Hiện tượng hóa sợi, hoại tử và xuất huyết
      - Vi thể
        
        U gồm tế bào đơn nhân và đại bào nhiều nhân giống hủy cốt bào
        
        Nhưng các TẾ BÀO ĐƠN NHÂN mới là tế bào u, xuất phát từ các tế bào trung mô nguyên thủy ⇒ Kích thích sự hình thành và biệt hóa các hủy cốt bào từ tế bào tiền thân của chúng
      - 25% tái phát tại chỗ sau mổ và 4% cho di căn theo đường máu đến phổi
  - - - Di căn xương thường có hình ảnh hủy xương (75%)
      - Một số cho hình ảnh tạo xương (15%)
      - Phối hợp vừa hủy xương vừa tạo xương (10%)
- - - - các bè xương được phủ bởi một lớp chất dạng xương dày hơn bình thường gấp hàng chục lần (thường không dày quá 12µm)
    - - Đĩa sụn tiếp hợp tiếp tục tăng sinh & phình to, xương lại mềm đi (vì không được khoáng hóa)
        
        ⇒ Bộ xương của trẻ dễ bị các biến dạng như: hộp sọ dẹt vùng chẩm và nhô vùng trán, lồng ngực chim bồ câu, chuỗi hạt sườn, lưng gù, chân ngắn và cong vòng,...
      - Trên vi thể,: cấu trúc của đĩa sụn tiếp hợp bị rối loạn với các tế bào sụn phình to, sắp xếp lộn xộn
      - Sụn không được khoáng hóa đầy đủ ⇒ Hủy cốt bào không tiêu hủy được ⇒ Quá trình cốt hóa trong sụn bị đình trệ
  - - - Xương: kích thích huỷ cốt bào tăng hoạt động hủy xương
      - Thận: tăng tái hấp thu calci và tăng bài xuất phospho, tăng tổng hợp 1,25-dihydroxycholecalciferol
      - Ruột: tăng hấp thu calci một cách gián tiếp qua trung gian của 1,25 dihydroxycholecalciferol
      - ⇒ Kết quả, hoạt động huỷ xương tại xương gia tăng, hàm lượng calci trong máu cao nhưng hàm lượng phospho lại rất thấp
  - - - Do tuổi: càng lớn tuổi thì hoạt động của tạo cốt bào càng yếu, trong khi đó hoạt động của huỷ cốt bào vẫn như trước
      - Sự suy giảm hàm lượng estrogen ở phụ nữ mãn kinh, sẽ kích thích hoạt động của huỷ cốt bào qua trung gian interleukin-1 và TNF
      - Sự suy giảm tự nhiên các hoạt động thể lực ở người già, sẽ hạn chế hoạt động tu sửa xương, dẫn đến tăng mất xương
      - Chế độ ăn không cung cấp đủ calci, phospho, vitamin D
- - - - Phản ứng viêm lao gây hoại tử mạnh các bè xương xốp của thân đốt sống -> Lún xẹp đốt sống khiến bệnh nhân bị gù vẹo
      - Chất hoại tử bã đậu có thể thoát ra trước cột sống tạo thành áp xe lạnh vùng cơ thăn lưng, chui xuống dưới và dò ra da vùng bẹn đùi
      - Đĩa đệm có thể bị đẩy ra sau, chèn ép lên rễ thần kinh và tuỷ sống, gây đau và yếu liệt chi
- - - - U tạo bởi các tế bào có nhân hình thoi giống tế bào cơ trơn bình thường (nhân hình điếu xì gà), xen lẫn với các tế bào dị dạng, xếp thành bó
      - Tỉ lệ phân bào cao
- - - - Tế bào u hình tròn, hình thoi hoặc đa diện, nhân tăng sắc, bào tương ái toan có chứa các vân cơ giống các nguyên bào cơ vân (rhabdomyoblast)
      - Tỉ lệ phân bào tăng
- - - - Tế bào u hình thoi hoặc đa diện, nhân đa dạng và dị dạng
      - Tỉ lệ phân bào cao và có nhiều phân bào bất thường, có thể thấy các tế bào khổng lồ nhiều nhân
- - - - Bản xương cũng có thể bị nứt vỡ tiếp tục, cho phép dịch khớp chui xuống, tạo thành các bọc dưới sụn (subchondral cyst)
      - Bản xương này phải đóng vai trò của bề mặt khớp, bị mài nhẵn bóng và dầy lên do quá trình cọ xát trong các chuyển động (hiện tượng hoá ngà - eburnation)
- - - - Xuất độ gia tăng trong những gia đình đã có người mắc bệnh
      - Sự gia tăng tỉ lệ phù hợp ở các trẻ sinh đôi đồng hợp tử
      - Sự gia tăng tỉ lệ nhóm allen HLA-DR (DR4, DR1, DR10, DR14) so với người bình thường
  - - - Tế bào nội mô mạch máu: tăng biểu hiện các phân tử kết dính, thu hút và tập trung các tế bào limphô và đại thực bào tại khớp
      - Đại thực bào: sẽ kích thích các tế bào màng khớp và nguyên bào sợi tăng sinh tạo thành mảng sợi, đại thực bào tiết ra các enzym tiêu đạm như collagenase, elastase gây phá hủy sụn khớp và mô xương lân cận
      - Các tế bào màng khớp và tế bào sụn: sản xuất các enzym tiêu đạm, phá huỷ chất nền sụn của sụn khớp
      - Limphô B: biến thành tương bào, sản xuất các tự kháng thể chống lại khớp, thí dụ như yếu tố dạng thấp (một tự kháng thể IgM chống lại IgG, có trong huyết thanh của 80% các bệnh nhân). Phức hợp tự kháng thể-kháng nguyên lắng đọng trong khớp và mô ngoài khớp làm nặng thêm phản ứng viêm và phá huỷ mô nhiều hơn
      - Limphô textT: có thể kích thích các hủy cốt bào gia tăng hoạt động hủy xương
  - - - Màng khớp bị phù nề, thấm nhập nhiều tb viêm đơn nhân
      - Các mạch máu tân sinh, dịch xuất fibrin được tiết ra trên bề mặt bao khớp hoặc tạo thành hạt trôi nổi tự do trong dịch khớp
      - Màng khớp dầy lên, do tế bào màng khớp tăng sinh
  - - - Vi thể: cấu tạo của nốt thấp gồm một trung tâm hoại tử dạng fibrin, bao quanh bởi các tế bào dạng biểu mô, limphô bào và tương bào
      - Ở 25% bệnh nhân
      - Vị trí: cẳng tay, khuỷu tay, vùng chẩm và lưng dưới
- - - - Bạch cầu đa nhân thấm nhập vào bao khớp và dịch khớp ⇒ Làm bao khớp sung huyết, phù nề
      - Có thể thấy các tinh thể urát natri hình kim nằm trong bào tương bạch cầu đa nhân hoặc kết thành đám nhỏ trong bao khớp
      - Tổn thương thường chỉ xảy ra ở vài khớp, đặc biệt là khớp bàn ngón của ngón chân cái (50% trường hợp).
    - - Sau nhiều đợt viêm cấp tính ~ 10 NĂM, urát lắng đọng ngày càng nhiều vào trong bao khớp và trên cả bề mặt sụn khớp
      - Màng khớp tăng sinh, bao khớp dầy lên, hoá sợi và thấm nhập tế bào viêm kinh niên
      - Mảng sợi có thể được hình thành, phá huỷ sụn khớp và xương, cuối cùng dẫn đến DÍNH CỨNG KHỚP
    - - Là tổn thương đặc trưng của bệnh gút; thường thấy ở sụn khớp, gân cơ, dây chằng và mô mềm quanh khớp
      - Các nốt tophi nằm nông có thể loét ra da
      - Cấu tạo vi thể của nốt tôphi: một đám lớn tinh thể urát, được bao quanh bởi các tế bào viêm kinh niên như limphô bào, đại thực bào và các đại bào ăn dị vật. (29)
      - Các bệnh thận do lắng đọng urát như nốt tôphi trong vùng tuỷ thận, sỏi thận, viêm bể thận