Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Hoá hữu cơ, Chương 2 Cacbohidrat, Fructozơ, Trong môi trường trung tính…

- - - - Polime mà những hợp chất có phân tử khối rất lớn do nhiều đơn vị cơ sở ( gọi là mắc xích) liên kết với nhau tạo nên
    - - Tổng hợp
      - Bán tổng hợp
      - Thiên nhiên
    - - Tính dẻo
        
        Là tính bị biến dạng khi chịu tác dụng của nhiệt,của áp lực bên ngoài và vẫn giữ được sự biến dạng đó khi thôi tác dụng
      - Tính đàn hồi
        
        Là tính bị biến dạng khi chịu lực tác dụng bên ngoài và trở lại dạng ban đầu khi lực đó thôi tác dụng
  - - - Polime có nhóm chức trong mạch dễ bị thủy phân
    - - Những polime có liên kết đôi trong mạch hoặc nhóm chức ngoại mạch có thể tham gia các phản ứng đặc trưng của liên kết đôi và của nhóm chức đó
    - - Khi có điều kiện thích hợp (nhiệt độ, chất xúc tác,...) các mạch polime có thể nối với nhau
  - - - PE
      - PP
      - PS
      - PVC
      - PVA
      - PMM
      - PPF
      - Teflon
    - - Nilon-6,6
      - Tơ capron
      - Tơ lapsan
      - Tơ nitron
      - Nilon-6,6
    - - Cao su thiên nhiên
      - Cao su buna
      - Cao su buna - S
      - Cao su buna - N
    - - Nhựa vá xăm
      - Keo ure
      - Keo epoxi
- - - - CÔNG THỨC
        
        CTPT
        
        No đơn
        CnH2nO2
        
        Este không no đơn CmH2m+2-2kO2 (k là số liên kết pi, k ≥ 2)
        
        CTCT
        
        ĐƠN CHỨC R-COO-R '
        
        ĐA CHỨC (RCOO)nR’ R(COOR’)n
      - DANH PHÁP
        
        Tên este = gốc hiđrocacbon của ancol + gốc axit tương ứng
      - ĐÔNG PHÂN
        
        Este no đơn chất điếm được
        
        HCOOCnH2n+1
        
        Không điếm được(vẽ)
      - Định nghĩa
        
        Este là dẫn xuất của axit hữu cơ khi thay nhóm OH bởi nhóm OR'
    - - LÝ Este là chất lỏng không màu, mùi thơm hoa quả, không tan trong nước, tan tốt trong dung môi hữu cơ
      - Nhiệt độ sôi : este<ancol< axit
    - - Từ axit và ancol
        
        RCOOH + R’OH ⟶ RCOOR’ + H2O
      - Từ axit và hiđrocacbon không no
        
        CH3COOH + C2H2 ⟶ CH3COOCH=CH2
      - Thực hiện phản ứng giữa phenol và anhidrit axit
        
        (CH3CO)2O + C6H5OH ⟶ CH3COOH + CH3COOC6H5
    - - Phản ứng thuỷ phân
        
        môi trường axit
        
        sp axit và ancol
        
        p/ư este hóa
        
        R-COO-R' + H-OH ⇋ R-COOH + R'-OH
        
        môi trường bazo
        
        p/ư xà phòng hóa
        
        sp muối và ancol
        
        R-COO-R' + NaOH ⟶ R-COONa + R'-OH
        
        Một số phản ứng càn nhớ
        
        HCOOR + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O → ROCOONH4 + 2Ag + 2NH4NO3
      - phản ứng ở gốc
        
        HCOOR' có tinh andehit đơn chức
        
        R hoặc R' k no
        
        p/ư HX Br2 H2
        
        trùng hợp tạo polime
      - Phản ứng khử của ESTE
    - - Este có vai trò như dung môi để chiết hoặc tách một số chất hữu cơ như etyl axetat, dùng để pha sơn như butyl axetat,...
      - Một số polime của este được dùng như nguyên liệu để sản xuất một số chất dẻo như vinyl axetat, metyl metacrylat,.... hoặc là nguyên liệu để làm keo dán
      - Đặc trưng vật lý của este là có mùi thơm và không gây độc nên được ứng dụng trong các nền công nghiệp mỹ phẩm, thực phẩm
  - - - Tính chất vật lí
        
        Chất béo không tan và nhẹ hơn nước, ở nhiệt độ thường
        tan nhiều trong dung môi hữu cơ benzen, hexan,
      - Tính chất hóa học
        
        Oxi hóa
        
        sự ôi thiu dầu, mỡ
        
        sự đốt cháy
        
        Pư thủy phân
        
        chất béo + h20 -> axit béo+glyxerol
        
        ví dụ
        (C17H35COO)3C3H5 + 3H2O ⇌ 3C17H35COOH + C3H5(OH)3
        
        chất béo +dd kiềm -> Muối + glyxerol
        
        ví dụ
        (C17H33COO)3C3H5 + 3KOH => 3C17H33COOK + C3H5(OH)3
        
        Pư cộng H2, Br2 vào gốc R không no
        
        ví dụ (C17H33COO)3C3H5 + 3H2 => (C17H35COO)3C3H5
      - Công thức
        
        (RCOO)3C3H5
        
        Glyxerol
        
        Axit béo
        đơn chức, mạch dài, không phân nhánh
        
        No
        
        ax panmitic
        C15H31COOH
        
        ax steraric
        C17H35COOH
        
        Không no
        
        ax oleic
        C17H33COOH
        
        ax linoleic
        C17H31C00H
      - Ứng dụng
        
        Sản xuất một số thực phẩm: mì, đồ hộp,..
        Nguyên liệu tổng hợp một số chất cho cơ thể
        Dùng để điều chế xà phòng và glyxerol
      - Khái niệm
        
        trieste của axit béo với glixerol.
      - Tên gọi
        
        = Tên gốc axyl+glixerol
        
        Ví dụ
        (C17H35COO)3C3H5
        Tristearoyl glixerol
        
        = Tri+ tên axit béo -in
        
        ví dụ: (C17H33COO)3C3H5
        Triolein
      - Trạng thái tự nhiên
        
        Chất béo lỏng
        Là chất béo chứa chủ yếu các gốc axit béo không no
        
        dầu thực vật: đậu nành, gấc,..
        
        Chất béo rắn
        Là chất béo chứa chủ yếu các gốc axit béo no
        
        mỡ động vật: bò, lợn,..
- - - - Định nghĩa
        
        Amino axit là loại hợp chất hữu cơ tạp chức, phân tử chứa đồng thời nhóm amino (NH2) và nhóm cacboxyl (COOH).
      - Cấu tạo phân tử
        
        amino axit: có nhóm cacboxyl thể hiện tính axit và nhóm amino thể hiện tính bazơ => ion lưỡng cực.
      - Danh pháp
        
        Tên thay thế: tên axit cacboxylic tương ứng có thêm tiếp đầu ngữ amino và số hoặc chữ cái Hi Lạp chỉ vị trí nhóm NH2.
        
        Tên thường: Glyxin, Alanin, Valin, Lysin, Axit glutamic
    - - Ở điều kiện thường, các amino axit là chất rắn kết tinh, tương đối dễ tan trong nước và có nhiệt độ nóng chảy cao
    - - Tính chất axit-bazơ của dung dịch amino axit
        
        Nhúng quỳ tím vào dd axit glutamic thì quỳ tím chuyển sang màu hồng
        
        Tính axit
        
        Nhúng quỳ tím vào dd lysin thì quỳ tím chuyển sang màu xanh
        
        Tính bazơ
        
        Nhúng quỳ tím vào dd glyxin thấy màu quỳ tím không đổi
        
        Trung tính
      - Phản ứng este hoá nhóm COOH
        
        Amino axit phản ứng với ancol khi có mặt axit vô cơ mạnh sinh ra este.
        
        NH2-CH2-COOH + C2H5OH ⇔ NH2-CH2-COOC2H5 + H2O ( xúc tác HCl khí)
      - Phản ứng trùng ngưng
        
        Do có nhóm NH2 và COOH nên amino axit tham gia phản ứng trùng ngưng tạo thành polime thuộc loại poliamit.
        
        nH2N-⌊CH2⌋-COOH → (-NH-⌊CH2⌋-CO-)n + nH2O
      - Tính chất lưỡng tính
        
        Glyxin phản ứng với axit vô cơ mạnh
        
        Sinh ra muối (tính chất của nhóm NH2)
        
        Glyxin phản ứng với bazơ mạnh
        
        Sinh ra muối và nước (do có nhóm COOH trong phân tử)
    - - Là những hợp chất cơ sở để kiến tạo nên các loại protein của cơ thể sống
      - Một số amino axit được dùng phổ biến trong đời sống như:
        
        Muối mononatri của axit glutamic dùng làm gia vị thức ăn
        
        Axit glutamic là thuốc hỗ trợ thần kinh
        
        Methionin là thuốc bổ gan
      - Là nguyên liệu để sản xuất tơ nilon như nilon-6, nilon-7 ( axit 6-aminohexanoic và 7-aminoheptanoic)
  - - - Giữa amin và nước có liên kết Hiđro liên phân tử
      - Metylamin, đimetylamin, trimetylamin và etylamin là chất khí, có mùi khai; các amin còn lại đều tồn tại ở trạng thái lỏng, rắn. Anilin: lỏng, không màu, độc ít tan trong nước dễ bị oxi hóa chuyển thành màu nâu đen
      - Các amin có khả năng tan tốt trong nước. Độ tan trong nước giảm khi số nguyên tử C tăng
    - - danh pháp
        
        tên thay thế = tên mạch HC tương ứng mạch chính + số chỉ vị trí NH2= amin
        
        tên gốc chức = tên HC+ amin
      - phân loại
        
        theo gốc hidrocacbon
        
        amin mạch hở như CH3NH2... AMIN thơm như C6H5NH2 ,...
        
        theo bậc của amin
        
        bậc của amin thường được tính bằng số gốc hidrocacbon liên kết với nguyên tử nito
      - khái niệm
        
        Amin là sản phẩm thu được khi thay thế nguyên tử HH trong phân tử NH_3NH bằng gốc hidrocacbon
    - - tính chất hóa học
        
        tính bazo
        
        pư thế ở nhân thơm của amin
      - cấu tạo phân tử
  - - - phân loại
        
        đơn giản
        
        phức tạp
      - 50 a amino axit
    - - động tụ
        
        bazo, axit , muối
        
        :fire:
      - 1 số tan trong nước
        
        dung dịch keo
      - 1 số k tan , k đông tụ
    - - màu biure (màu tím )
        
        kiềm
        
        2 liên kết trở lên
      - HNO3 đ ( kết tủa màu cam )
        
        Kết tủa vàng
      - thủy phân
        
        tương tự peptit
    - - Tạo nên sự sống
      - Thành phần chính trong thức ăn
  - - - 2-50 gốc a amino axit
      - Phân loại
        
        Oligopeptit
        
        2--10
        
        Polipeptit
        
        11--20
    - - Thủy phân
        
        Axit
        
        Kiềm
        
        Trung tính
      - Màu biure
        
        kiềm
        
        2 liên kết trở lên
    - - Đồng phân
        
        n gốc khác nhau
      - Danh pháp
        
        Ghép tên gốc các amino axit
        
        Bắt đầu N- kết thúc C
    - - Răn, dễ tan
      - Nóng chảy cao :fire:
- - - - Tinh bột là hỗn hợp của hai loại polisaccarit: amilozơ và amilopectin, trong đó amilozơ chiếm 20 – 30 % khối lượng tinh bột
      - Phân tử amilozơ
        
        Các gốc α – glucozơ liên kết với nhau bằng liên kết α – 1,4 – glicozit tạo thành mạch không phân nhánh
        
        Phân tử amilozơ không duỗi thẳng mà xoắn lại thành hình lò xo. Mỗi vòng xoắn gồm 6 gốc glucozơ
      - Phân tử amilopectin
        
        Các gốc α – glucozơ liên kết với nhau bằng 2 loại liên kết:
        
        Liên kết α – 1,4 – glicozit để tạo thành một chuỗi dài (20 – 30 mắt xích α – glucozơ)
        
        Liên kết α – 1,6 – glicozit để tạo nhánh
    - - Trong tự nhiên, tinh bột được tổng hợp chủ yếu nhờ quá trình quang hợp của cây xanh.
        
        6nCO2 + 5nH2O → (C6H10O5)n + 6nO2 (clorofin, ánh sáng)
      - Tinh bột được tạo thành trong cây xanh từ khí cacbonic và nước nhờ ánh sáng mặt trời. Quá trình tạo thành tinh bột như vậy gọi là quá trình quang hợp.Quá trình xảy ra phức tạp qua nhiều giai đoạn, trong đó có giai đoạn tạo thành glucozơ, có thể được viết bằng phương trình hóa học đơn giản sau: 6nCO2+5nH2O → (C6H12O5)+6nO2
    - - Tinh bột là chất rắn vô định hình, màu trắng, không tan trong nước nguội
      - Trong nước nóng từ 65oC trở lên, tinh bột chuyển thành dung dịch keo (hồ tinh bột)
    - - Phản ứng của polisaccarit (thủy phân)
        
        Thủy phân nhờ xúc tác axit vô cơ: dung dịch thu được sau phản ứng có khả năng tráng bạc
        
        (C6H10O5)n+nH2O→ nC6H12)6
        
        Thủy phân nhờ enzim
      - Phản ứng màu với dung dịch iot (đặc trưng)
        
        Hồ tinh bột + dung dịch I2 → hợp chất màu xanh tím (Đun nóng thì thấy mất màu, để nguội thì màu xanh tím lại xuất hiện)
  - - - Phản ứng của polisaccarit (thủy phân)
        
        Xảy ra khi đun nóng xenlulozơ với dung dịch axit vô cơ. (Phản ứng cũng xảy ra nhờ enzim xenlulaza (trong dạ dày trâu, bò...). Cơ thể con người không đồng hóa được xenlulozơ)
        
        (C6H10O5)n+nH2O
        → nC6H12O6
      - Phản ứng của ancol đa chức
        
        Với HNO3/H2SO4 đặc (phản ứng este hóa)
        
        [C6H7O2(OH)3]n + 3nHNO3
        → [C6H7O2(ONO2)3]n+3nH2O
        
        Xenlulozơ không phản ứng với Cu(OH)2, nhưng tan được trong dung dịch Cu(NH3)42 (nước Svayde) tạo chất lỏng nhớt dùng để tạo tơ đồng - amoniac
      - Tương tự tinh bột, xenlulozơ không có tính khử; khi thủy phân xenlulozơ đến cùng thì thu được Glucozơ. Mỗi mắt xích C6H10O5 có 3 nhóm OH tự do nên xenlulozơ có tính chất của ancol đa chức
    - - Xenlulozơ là một polime hợp thành từ các mắt xích β – glucozơ bởi các liên kết β – 1,4 – glicozit
    - - Xenlulozơ xantogenat dùng để điều chế tơ visco, tơ axetat, chế tạo thuốc súng không khói và chế tạo phim ảnh
      - Xenlulozo thường được dùng trực tiếp hoặc chế tạo thành giấy
    - - Xenlulozơ là chất rắn hình sợi, màu trắng, không mùi, không vị, không tan trong nước và trong dung môi hữu cơ thông thường như benzen, ete
      - Xenlulozơ là thành phần chính tạo ra lớp màng tế bào thực vật, bộ khung của cây cối
      - Xenlulozơ có nhiều trong trong cây bông (95 – 98%), đay, gai, tre, nứa (50 – 80%), gỗ (40 – 50%)
- - - - Tính chất của ancol đa chức
        
        Dung dịch saccarozơ hòa tan kết tủa Cu(OH)2 thành dung dịch phức đồng – saccarozơ màu xanh lam
        
        2C12H22O11 + Cu(OH)2 → (C12H21O11)2Cu + 2H2O
      - Phản ứng của đisaccarit (thủy phân)
        
        Saccarozơ bị thủy phân thành glucozơ và fructozơ khi: + Đun nóng với dung dịch axit + Có xúc tác enzim trong hệ tiêu hóa của người
        
        C12H22O11+H2O→Glucozơ+Fructozơ
    - - Công thức phân tử: C12H22O11
      - Công thức cấu tạo: hình thành nhờ 1 gốc α - glucozơ và 1 gốc β - fructozơ bằng liên kết 1,2-glicozit
    - - Saccarozơ được dùng nhiều trong công nghiệp thực phẩm, để sản xuất bánh kẹo, nước giải khát... Trong công nghiệp dược phẩm để pha chế thuốc.
      - Saccarozo được sản xuất từ cây mía, củ cải đường hoặc hoa thốt nốt.
    - - Saccarozơ là chất kết tinh, không màu, dễ tan trong nước, ngọt hơn glucozơ, nóng chảy ở nhiệt độ 185oC
      - Có nhiều trong cây mía (nên saccarozơ còn được gọi là đường mía), củ cải đường, thốt nốt...
  - - - Có thể tham gia phản ứng thủy phân (có axit H+ xúc tác)
- - - - Dạng mạch hở
        
        6 nguyên tử C của phân tử glucozơ tạo thành 1 mạch hở không phân nhánh, có 1 nhóm CH=O, 5 nhóm OH
      - Dạng mạch vòng
        
        Hai dạng vòng 6 cạnh α và β
    - - Tính chất của Anđehit
        
        Phản ứng tráng bạc với AgNO3 trong dd amoniac.(phản ứng oxi hóa)
        CH2OH[CHOH]4 – CH = O + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O -----> CH2OH[CHOH]4 – COONH4 + 2NH4NO3 + +2Ag
        
        Làm mất màu dung dịch Brom: C5H11O5CHO + Br2 + H2O → C5H11O5COOH + 2HBr
        
        Khử glucozơ
        
        CH2OH(CHOH)4CHO + H2 → CH2OH(CHOH)4CH2OH (Đk: Ni, t°)
        
        Phản ứng lên men
        
        C6H12O6 → 2C2H5OH+2CO2 (Đk: Enzim + t° : 30-35°C)
      - Tính chất của ancol đa chức (poliancol hay poliol)
        
        Tác dụng với Cu(OH)2 cho dung dịch phức đồng - glucozơ có màu xanh lam:
        
        PTPU C6H12O6 + 2Cu(OH)2 + NaOH → HOCH2(CHOH)4COONa + Cu2O + H2O
        
        Phản ứng với anhiđrit axetic tạo este chứa 5 gốc axetat trong phân tử
        
        CH2OH(CHOH)4CHO + 5(CH3CO)2O → CH3COOCH2(CHOOCCH3)4CHO + 5CH3COOH
    - - Phương pháp điều chế này sử dụng chủ yếu trong công nghiệp chứ không phải trong vòng thí nghiệm. Do đó, chất lượng và giá thành là hai yếu tố mà chúng ta cần cân nhắc:
        
        Thủy phân tinh bột với xúc tác là HCl loãng hoặc enzim
        
        Thủy phân xenlulozơ với xúc tác HCl đặc: (C6H10O5)n + nH2O → nC6H12O6
      - Glucozo có ứng dụng trong 2 lĩnh vực chủ yếu:
        
        Trong công nghiệp: Tráng gương, tráng ruột phích thay cho anđehit mặc dù 2 hợp chất này có cùng phản ứng này, nhưng andehit khá độc
        
        Trong y học: Glucozo làm thuốc tăng lực cho người bệnh, dễ hấp thu và cung cấp khá nhiều năng lượng.