Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การทดสอบทางประสาทสัมผัส, C00501E7-686D-4790-8CB7-B3DC707492B8, E8C953AB…
การทดสอบทางประสาทสัมผัส
วัตถุประสงค์
เพื่อให้ผลิตภัณฑ์มีคุณภาพเป็นไปตามข้อกำหนดทางกฎหมาย มีความปลอดภัย และเหมาะต่อการใช้งาน
การประเมินคุณภาพของอาหาร
Objective evaluation
ใช้เทคนิคทางกายภาพ และทางเคมี
ใช้เครื่องมือเพื่อตรวจสอบคุณสมบัติ
Subjective evaluation
ใช้คนบอกความแตกต่างของสี กลิ่นรส ความฉ่ำ ความนุ่ม เป็นต้น
การประเมินผลทางประสาทสัมผัส
สรีระทางประสาทสัมผัส
ตา หู จมูก ปาก ผิวหนัง
ลักษณะสภาวะทางจิต
ทัศนคติและอิทธิพลที่มีผลต่อการตัดสินใจ
การออกแบบการทดลองตามหลักวิเคราะห์สถิติ
การใช้มนุษย์เป็นแบบทดสอบ
ขีดจำกัด
มีความแปรปรวน มีความแตกต่าง มีความเอนเอียง
การลดขีดจำกัด
การทดลองหลายซ้ำ เพิ่มจำนวนผู้ทดสอบ ใช้วิธีฝึกฝนและคัดเลือก
ระบบการรับรู้
ทางกายต่อกรรับรู้
สภาวะการปรับตัวหรือชิน
ทางจิตและอารมณ์
อิทธิพลของความคาดหวัง
ขั้นตอนการประเมินคุณภาพทางประสาทสัมผัส
2) กำหนดขอบเขต
3) กระบวนการทดสอบทางประสาทสัมผัส
1) กำหนดวัตถุประสงค์
การจำแนกวิธีการทดสอบประสาทสัมผัส
วิธีทดสอบเชิงวิเคราะห์
Discriminative test: Sensitivity test, Qualitative test
Threshold
Dilution test
Different test
Overall different test
Attribute different test
ใช้กับผลิตภัณฑ์อาหารที่มีการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบบางอย่างในอาหาร
Pair comparison
อาหาร 2 ตัวอย่าง ผู้ชิมเลือกว่าตัวอย่างใดมีคุณลักษณะเฉพาะที่ต้องการให้ทดสอบมากกว่าหรือน้อยกว่า
โอกาสถูกมีร้อยละ 50
Triangle test
อาหาร 3 อย่าง มี 2 ตัวอย่างเหมือนกันและตัวอย่างหนึ่งไม่เหมือน ชี้ตัวอย่างที่ไม่เหมือนโดยไม่จำเป็นต้องอธิบายความแตกต่าง
โอกาสถูกมีหนึ่งในสาม
Duo-Trio test
ให้ตัวอย่างอ้างอิงผู้ชิมก่อน แล้วชืมอีก 2 ตัวอย่าง เลือกว่าตัวใดเหมือนกับตัวอย่างอ้างอิง
โอกาสถูกร้อยละ 50
Quatitative test / Descriptive test
ใช้ผู้ชิมที่มีความชำนาญกลุ่มเล็กๆ
วิธีทดสอบการตอบรับ
Consumer test
การยอมรับหรือความชอบ
Ranking test
Likability test
แบบสอบถามและการวิเคราะห์ข้อมูล
มาตรวัดการรับรู้ทางประสาทสัมผัส
วิธีการวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติในการทดสอบเชิงพรรณนา
ตัวอย่างการวิเคราะห์
วิธีในการเปรียบเทียบค่าเฉลี่ย
Dunnett test
เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยเป็นคู่ๆกับสิ่งควบคุม
Dunn test
เปรีบเทียบค่าเฉลี่ยโดยที่ไม่ต้องการวิเคราะห์ ANOVA
LSD (Least Significant Difference)
เปรียบเทียบสำหรับสิ่งทดลองไม่เกิน 5 สิ่ง
DMRT tests
เปรียบเทียบโดยจับคู่กันทั้งหมด เกิด type I error น้อยกว่าวิธี LSD และมีความไวในการตรวจพบความแตกต่างน้อยกว่า LSD ด้วย
Tukey's honestly significant difference (Tukey's HSD)
เปรียบเทียบสำหรับสิ่งทดลองที่ต่างกันเยอะๆ มีโอกาสการเกิด Type I error น้อยมากแต่มีโอกาสเกิด Type II error มากกว่า
วิธีที่นิยมใช้ในการทดสอบทางประสาทสัมผัส
วิธีการคัดเข้า/คัดออก (ผ่าน/ไม่ผ่าน)
แยกผลิตภัณฑ์ที่มีสมบัติแตกต่างจากผลิตภัณฑ์ปกติ
การแยกความแตกต่างจากตัวอย่างมาตรฐาน
การจัดอันดับคุณภาพ
การวิเคราะห์แบบบรรยาย
แนวทางสำหรับการทดสอบทางประสาทสัมผัส
ควรมีการตั้งมาตรฐานสำหรับคุณภาพที่เหมาะสม
ผู้ทดสอบชิมต้องผ่านการฝึกฝน
ควรมีการเก็บข้อมูลจากผู้ทดสอบชิมหลายๆคน
ขั้นตอนการทดสอบควรปฏิบัติกฎของวิธีการปฏิบัติที่ดี
ควรมีตัวอย่างมาตรฐานในการทดสอบชิมแต่ละครั้ง
ควรมีการทดสอบความน่าเชื่อถือของผู้ทดสอบชิม
ความคิดเห็นที่สอดคล้องกันของผู้ทดสอบชิมเป็นสิ่งที่จำเป็น
การเตรียมและการเสนอตัวอย่างอาหาร
ต้องมีรหัสที่เหมาะสมและเสนอให้ผู้ชิมแบบสุ่ม
จำนวนของตัวอย่างขึ้นอยู่กับ
ผลิตภัณฑ์อาหาร
ความเข้มข้นของกลิ่นรส
วิธีการประเมิน
ความชำนาญของผู้ชิม
เวลาและสถาที่ที่ใช้ทดสอบ
กำหนดหรือระบุขนาดตัวอย่างและรูปร่าง
ควรคำนึงถึงค่าใช้จ่ายในการเก็บรักษาและการเตรียมตัวอย่าง
ไม่ควรมีปริมาณมากเกินไป เพราะอาจทำให้รู้สึกอิ่ม
สภาพแวดล้อมของห้องทดสอบชิม
ห้องทดดสอบควรเงียบและไม่มีสิ่งรบกวนการใช้สมาธิ
อุณหภูมิ ความชื้นและแสงสว่างในห้องทดสอบควรควบคุมให้อยู่ในสภาวะที่พอเหมาะ
ไม่ควรมีกลิ่นจากภายนอก
ควรมีน้ำกลั่นเตรียมไว้สำหรับกลั้วปาก
ไม่อนุญาตให้กลืนอาหาร
คำแนะนำต่อผู้ทดสอบ
ให้คำแนะนำอย่างกระจ่างแจ้งและไม่เยิ่นเย้อ
ให้คำแนะนำว่าต้องประเมินตัวอย่างอย่างไร
ควรมีทั้งการใช้คำพูดและการเขียน
อิทธิพลของการเสนอตัวอย่าง
ความอตกต่างที่ชัดเจนและความเหมือนที่มาก
อิทธิพลของกลุ่ม
อิทธิพลตำแหน่งกลาง
อิทธิพลของรูปแบบการจัดเรียงตัวอย่าง
อิทธิพลของเวลาในการทดสอบ
การคัดเลือกผู้ทดสอบในงานควบคุมคุณภาพ
ต้องกระทำเป็นประจำทุกวัน
ต้อมมีความรู้ความเข้าใจ
ต้องได้รับการฝึกฝนมาเป็นเวลานาน
คำแนะนำ
จากกลุ่มชนกลุ่มหนึ่งเลือกผู้ชิมให้มากเป็น 2 เท่า
เลือกผู้ชิมที่มีความไวต่อการรับกลิ่นรสมากที่สุด
ขั้นตอนการฝึกฝน
กระตุ้นให้ผู้ทดสอบเกิดความกระตือรือร้น
การบรรยายทางทฤษฎี
เตรียมทางร่างกายและจิตใจ
โปรแกรมการฝึกหัด
การสอบทวน
