คุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม
และจรรยาบรรณของวิชาชีพครู

ความสำคัญของคุณธรรม/จริยธรรม

การพัฒนาคุณธรรม/จริยธรรมของครู

หลักพุทธธรรมเพื่อความเป็นครู

คุณธรรมสี่ประการสำหรับคนไทย

ความหมายของคุณธรรม/จริยธรรม

พุทธทาสภิกขุ

Dictionary of Education

ราชบัณฑิตยสถาน

คุณธรรม หมายถึงสภาพคุณงามความดี

จริยธรรม คือ ธรรมที่เป็นข้อประพฤติปฏิบัติ ศีลธรรม กฎศีลธรรม

คุณธรรม คือ ความดีงามของลักษณะนิสัยหรือพฤติกรรม
ที่ได้กระทำจนเคนชิน

-คุณ หมายถึง ค่าที่มีอยู่ในแต่ละสิ่งซึ่งเป็นที่ตั้งแห่งความยึดถือ
เป็นไปได้ทั้งทางดี ทางร้าย
-ธรรม พระพุทธทาสภิกขุได้อธิบายความหมายไว้ 4 ประการ

จริยธรรม เป็นความรู้อันถูกต้องเกี่ยวกับศีลธรรม

ธรรมะ คือ กฎของธรรมชาติ

ธรรมะ คือหน้าที่ตามกฎของธรรมชาติ

ธรรมะ คือ ธรรมชาติ

ธรรมะ คือผลจากการปฏิบัติหน้าที่นั้น

ประโยชน์ตน

ประโยชน์ต่อสังคมประเทศชาติ

มีความเจริญรุ่งเรืองในชีวิต

มีชีวิตที่สงบเย็น ไม่ต้องเดือดเนื้อร้อนใจ ไม่ต้องอยู่อย่างหวาดระแวง

ครอบครัวอบอุ่น มีความสุข ได้รับการยกย่องสรรเสริญจากคนทั่วไป

สถาบัน

ชุมชน

ชาติบ้านเมือง

สถาบันครอบครัวได้รับการยกย่องสรรเสริญจากบุคคลทั่วไป

สถาบันการศึกษาหรือสถาบันที่ประกอบอาชีพมีชื่อเสียง มีความเจริญก้าวหน้า ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องรวดเร็ว

สังคมได้รับความสงบสุขและได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องรวดเร็ว เพราะทุกคนเป็นคนดีมีคุณธรรม กระทำหน้าที่ของตนอย่างเต็มความสามารถ

สถาบันชาติ ศาสน์ กษัตริย์ มีความมั่นคง

ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมอันดีงามของชาติมีความมั่นคงถาวร

คุณธรรมที่ร.9 พระราชทานเนื่องในวโรกาสเฉลิมฉลองกรุงรัตนโกสินทร์มีอายุครบ 200 ปี เมื่อวันที่ 5 เมษายน 2525

คุณธรรมที่ร.9 พระราชทานเนื่องในวโรการสฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี วันที่ 9 มิถุนายน 2549

ประการที่สอง คือ การรู้จักข่มใจตนเอง ฝึกใจตนเอง ให้ประพฤติอยู่ในความสัจความดีนั้น

ประการที่สาม คือการอดทน อดกลั้น และอดออม ที่จะไม่ประพฟติล่วงความสัจสุจริต ไม่ว่าจะด้วยเหตุประการใด

ประการแรก คือการรักษาสัจ ความจริงใจต่อตัวเองที่จะประพฤติปฏิบัติแต่สิ่งที่เป็นประโยชน์และเป็นธรรม

ประการที่สี่ การรู้จักละวางความชั่ว ความทุจริค และรู้จักสละประโยชน์
ส่วนน้อยของตนเพื่อประโยชน์ส่วนใหญ่ของบ้านเมือง

ประการที่สอง คือการที่แต่ละคนต่างช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ประสานงาน ประสานประโยชน์กัน ให้งานที่ทำสำเร็จผล ทั้งแก่ตน แก่ผู้อื่น และแก่ประเทศชาติ

ประการที่สาม คือการที่ทุกคนประพฤติปฏิบัตติตนสุจริตในกฎกติกาและในระเบียบแบบแผนโดยเท่าเทียมเสมอกัน

ประการแรก คือการที่ทุกคนคิด พูด ทำ ด้วยความเมตตา มุ่งดี มุ่งเจริญ
ต่อกายต่อใจต่อกัน

ประการที่สี่ คือการที่ต่างคนต่างพยายามทำความคิดความเห็นของตนให้ถูกต้องเที่ยงตรงและมั่นคงอยู่ในเหตุผล หากความคิดจิตใจและการประพฤติปฏิบัติทีลลงรอยเดียวกันในทางที่ดีที่เจริญนี้ยังมีพร้อมมูลในภายในใจคนไทย ก็มั่นใจว่าประเทศชาติไทยจะดำรงมั่นคงอยู่ต่อไปได้

สุหมิตรหรือมิตรแท้ 4 มี มิตรอุปการะ มิตรร่วมทุกข์ร่วมสุข มิตรแนะประโยชน์ มิตรมีน้ำใจ

มิตรปฏิรูปหรือมิตรเทียม มี 4 จำพวก คือ คนปอกลอก คนดีแต่พูด คนหัวประจบ คนชักชวนฉิบหาย

พรหมวิหาร 4 มี เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา

วิบัติ 4 1 มี ศีลวิบัติ อาจารวิบัติ ทิฏฐิวิบัติ อาชีววิบัติ

อคติ 4 มี ฉันทาคติ โทสาคติ โมหาคติ ภยาคติ

วิบัติ 4 2 มี คติวิบัติ อุปธิวิบัติ กาลวิบัติ ปโยควิบัติ

สังคหวัตถุ 4 มี ทาน ปิยวาจา อัตถจริยา สมานัตตตา

สมบัติ 4 มี คติสมบัติ อุปธิสมบัติ กาลสมบัติ ปโยคสมบัติ

วุฑฒิธรรม 4 มี สัปปุริสสังเสวะ สัทธัมมัสสวนะ โยนิโสมนสิการ ธัมมานุธัมมปฏิบัติ

ศรัทธา 4 มี กัมมสัทธา วิปากสัทธา กัมมัสสกตาสัทธา ตถาคตโพธิสัตว์

ทิฎฐธัมมิกัตถประโยชน์ มี อุฏฐานสัมปทา อารักขสัมปทา กัลยาณมิตตตา สมชีวิตา

สติปัฏฐาน 4 มี กายานุปัสสนา สติปัฏฐาน , เวทนานุปัสสนา สติปัฏฐาน, จิตตานุปัสสนา สติปัฏฐาน , ธัมมานุปัสสนา สติปัฏฐาน

ธรรมจักร 4 มี 4 ประการ คือ ปฏิรูปเทสวาสะ สัปปุริสูปัสสยะ อัตตสัมมาปณิธิ ปุพเพกตปุญญตา

สมชีวิตธรรม 4 มี สมสัทธา สมสีลา สมจาคา สมปัญญา

ฆราวาสธรรม 4 มี 4 ประการ คือ สัจจะ ทมะ ขันติ จาคะ

สัมปชัญญะ 4 มี สาตถกสัมปชัญญะ สัมปายสัมปชัญญะ โคจรสัมปชัญญะ อสัมโมหสัมปชัญญะ

กุศลมูล 3 มี 3 ประการ คือ อโลภะ อโทสะ อโมหะ

กามโภคีสุข หรือสุขของคฤหัสถ์ 4 มี อัตถิสุข โภคสุข อนถสุข อนวัชชสุข

พุทโธวาท 3 มี 3 ประการ สพพปาปสส อกรณ์ , กุสลสสูปสมปทา , สจิตตปริโยทปน

อธิษฐานธรรม 4 มี ปัญญา สัจจะ จาคะ อุปสมะ

อิทธิบาท 4 มี ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา

สุจริต 3 มี3 ทาง คือ กายสุจริต วจีสุจริต มโนสุจริต

พละ 4 มี ปัญญาพละ วิริยพละ อนวัชชพละ สังคหพละ

สติ สัมปชัญญะ เรียกธรรมคู่นี้ว่า ธรรมที่มีอุปการะมาก

ธรรมเทสกธรรม 5

ขันติ โสรัจจะ ขันติ คือความอดทน ส่วนโสรัจจะ คือความสงบเสงี่ยม เรียกธรรมสองประการนี้ว่า ธรรมที่ทำให้งาม

นิวรณ์ 5

หิริ โอตตัปปะ เรียกธรรมคู่นี้ว่าธรรมคุ้มครองโลก

อบายมุข 6

การพัฒนาคุณธรรม/จริยธรรมของครูโดยสถาบันผลิตครู

สถาบันผลิตครูเป็นหน่วยงานแรกที่มีบทบาทสำคัญต่อการปลูกฝัง คุณความดีต่างๆให้แก่บุคคลที่จะไปประกอบวิชาชีพครูทั้งในสถานศึกษาของรัฐและเอกชน