Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

QUẢN LÝ CHẤT THẢI - Coggle Diagram

- - - - Chất thải khí
        
        Từ hoạt động gia nhiệt (đun nấu, chưng cất...), dùng năng lượng sạch --> ko đáng kể, tính độc hại ô nhiễm ko cao
        
        Nguồn cơ bản là phát thải thứ cấp từ các bãi rác TP khi phân hủy --> khí methane + một số khí có độc tính ko cao
      - Chất thải lỏng
        
        Chiếm phần lớn: qtr ngâm rửa TP + vệ sinh thiết bị
        
        Đặc điểm:
        
        Chứa chất thải hữu cơ từ ĐV, TV
        
        Tồn động thuốc bảo vệ TV, chất bảo quản
        
        Chất tẩy rửa TP còn dư dầu, nhớt tồn đọng trong khi rửa sàn or thiết bị
      - Chất thải rắn
        
        Tạp chất và phần bỏ đi từ TP:
        
        Nông sản: bã ép,vỏ, đầu cuống, phần thối (ngũ cốc, hoa quả, rau là CTR từ TV nhiều nhất)
        
        Giết mổ gia súc, gia cầm, thủy sản: khối nhầy, vây, lông, phần thừa nội tạng (là CTR từ ĐV nhiều nhất) --> hàm lượng Pr cao --> xử lý trc khi thải ra mtr
        
        Bao bì đựng hóa chất, chất bảo quản, dung dịch tẩy rửa
        
        Bao bì TP
      - Tại VN: còn nhiều cơ sở chế biến nhỏ lẻ, tự phát --> công nghệ lạc hậu, thủ công, thiếu đồng bộ, ko có đầu tư hệ thống xử lý --> ko kiểm soát đc rác thải
    - - Mối nguy sinh học
        
        Nông sản thối hỏng
        
        Súc vật bị bệnh --> giết mổ --> nấu không kỹ
        
        Công nhân ko thực hiện vệ sinh cá nhân, bị bệnh nhiễm
        
        Bảo quản thực phẩm ko tốt
        
        Tác nhân sinh học: vi khuẩn, siêu vi trùng, ký sinh trùng
      - Mối nguy hóa học
        
        Các chất ô nhiễm từ mtr
        
        Tồn dư chất hóa học trong nông sản
        
        Chất phụ gia thực phẩm
        
        Phôi nhiễm các chất độc hại từ bao bì
        
        Chất độc tự nhiên có sẵn trong TP
      - Mối nguy vật lý
        
        Các mảnh kim loại, thủy tinh, mảnh gỗ, sạn đất, xỏi, xương, lông tóc...lẫn vào TP
        
        Ô nhiễm phóng xạ từ các sự cố rò rỉ phóng xạ từ các trung tâm nghiên cứu phóng xạ, các nhà máy điện nguyên tử
  - - - Quan hệ giữa qtr chế biến và hệ thống ưu tiên với mục đích giảm chôn lấp:
        
        Giảm chất thải --> nguyên nhân tạo ra chất thải (lỗi quản lý qtr --> thừa cơ chất, phân hủy; lỗi ng vận hành --> cải thiện hệ thống quản lý)
        
        Chất thải do qtr sản xuất --> cải thiện qtr sx
        
        Nước tái sử dụng
        
        Các sp phụ ko tái sử dụng --> tạo sp mới
      - Giải pháp:
        1.Kiểm soát ô nhiễm mtr trong sx:
        
        Ko lạm dụng chất bảo quản
        
        Chọn lựa giống tốt
        
        Quản lý, xử lý tốt việc xả thải ko gây ô nhiễm
        
        Các cơ sở chế biến, tiêu thụ, thu mua phải cảm kết bảo vệ mtr
        
        Kiểm soát tốt nguyên liệu đầu vào
        
        Tổ chức tốt sản xuất và bảo vệ mtr:
        
        Địa điểm, mtr
        
        Thiết kế, bố trí khu vực sản xuất
        
        Kết cấu nhà xưởng
        
        Trang thiết bị, dụng cụ sản xuất
        
        Hệ thống chiếu sáng, hệ thống cung cấp nước
        
        Nguyên liệu và bao bì
        
        Hệ thống xử lý chất thải, rác thải
        
        Chủ sở hữu, quản lý, thủ kho, văn phòng và công nhân trực tiếp sản xuất
        
        Tổ chức tốt khâu giao nhận phân phối
        
        Cải tiến công nghệ, thiết bị và qtr sx
        
        Tăng cường quản lý, giám sát và chấp hành quy định
    - - Giải pháp khai thác tất cả chất thải: từ chất có giá trị thực phẩm đến ít giá trị, làm năng lượng biogas, phân bón hữu cơ
      - Ý nghĩa: Chất thải TP được khai thác triệt để
        
        ổn định khỏi vsv và tự phân --> đảm bảo chất lượng TP
        
        Tách chiết bằng PP hóa sinh, vật lý tất cả các chất có g.trị từ cao đến thấp
        
        cần đáp ứng các tiêu chí về an toàn TP, SP mới, người tiêu dùng và thị trường
        
        Ko tách chiết được --> lên men thu năng lượng, phân bón hữu cơ
      - Tận dụng rác thải như nguồn tài nguyên:
        
        Thành tựu trong việc gia tăng hiệu quả trong chuỗi sản xuất lương thực, TP
        
        Ứng dụng CNSH xử lý rác TP thành nguồn tài nguyên
        VD: tận dụng trấu, cám, mật rỉ, nội tạng, mỡ cá ...
- - - - Nội dịch tốt --> hoạt động hằng ngày, chỉ trong sx nhà máy (mỗi mắt xích của chuỗi cung ứng đều phải quản lý nội dịch tốt)
      - Quản lý chuỗi --> nhiều mắt xích --> mục đích giảm thiểu chất thải --> cần sự thống nhất trong chuỗi
        
        Chuỗi cung ứng TP: mạng lưới các c.ty TP, từ nông dân đến nhà bán lẻ
        --> thiết lập quan hệ đối tác chặt chẽ, nâng cao hiệu suất tổng thể, tăng hiệu quả và khả năng đáp ứng của chuỗi
        
        Quản lý chuỗi cung ứng --> nhấn mạnh các hđ giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, làm phân trộn, phân trùn quế or vật liệu thay thế --> giảm thiểu chất thải
        
        Sử dụng cách tiếp cận tích hợp để quản lý chất thải (đối tác cùng nguyên tắc)
        
        Áp dụng cách tiếp cận vòng đời cho các tác động mtr của từng sản phẩm
    - - Gia đình (~42%)
        
        Nguyên nhân:
        
        Mua nhiều hơn mức cần thiết
        
        Bảo quản lâu --> hết hạn sử dụng
        
        Bảo quản sai cách, để lâu --> hư hỏng
        
        Biện pháp:
        
        Lên thực đơn, thức ăn cần mua trong ngày --> list nguyên liệu --> chỉ mua những NL trong list
        
        Bảo quản đúng cách
        
        Chuẩn bị đầy đủ (cho số người)
        
        Tái sử dụng thức ăn thừa (chế biến lại, donate cho ng vô gia cư, thức ăn gia súc...)
      - Nhà cung ứng, bán lẻ (~40%)
        
        Nguyên nhân:
        
        Bao bì đóng gói
        
        Khó bán trong những ngày lễ
        
        Lưu trữ quá nhiều
        
        SP hư hỏng
        
        Đóng vai trò quan trọng trong quản lý chất thải
        
        Giải pháp:
        
        Tích hợp các chuỗi cung ứng
        
        Tối ưu hóa cửa hàng: tự động hóa
        
        Lập kế hoạch nhu cầu
      - Nông trại (~16%)
        
        Nguyên nhân:
        
        Thời tiết, côn trùng;
        
        Quá vụ thu hoạch
        
        Trồng quá nhiều
        
        Hư hỏng
      - Nhà máy, phân xưởng (~2%)
        
        Nguyên nhân:
        
        Trục trặc kỹ thuật;
        
        Lỗi thiết bị;
        
        Qtr sản xuất ko hiệu quả
        
        Giải pháp:
        
        Cải tiến dây chuyền, thiết bị
        
        Thay đổi qtr sản xuất
    - - Kết hợp các mắt xích để giảm thiểu chất thải
        --> không có lợi cho một nhóm người (giảm thiểu NL --> mua ít NL --> ko có lợi cho ng bán NL)
        --> khó khăn trong phân chia lợi nhuân
    - - Mục đích: giảm thiểu mất mát NL và ngăn chặn chất thải ko cần thiết
        
        Là bước quan trọng để giảm thiểu ô nhiễm + tiết kiệm NL
        
        Chiến lược đơn giản nhất, hiệu quả, kinh tế
      - Bao phủ tất cả các lĩnh vực:
        
        storage (kho)
        
        Inventory control (kiểm soát hàng tồn)
        
        Cleaning (vệ sinh)
        
        Maintenance (duy trì, bảo quản)
        
        Record keeping (lưu trữ hồ sơ)
  - - - WM:
        
        Là giải pháp hiệu quả trong q/lý chất thải làm thay đổi cách doanh nghiệp nghĩ và xử lý chất thải
        
        Giảm nguyên liệu (source reduction / product modification): giải pháp tốt hơn quay vòng (recycling) --> loại trừ/ giảm thiểu chất độc --> tạo ra ít chất thải hơn
        
        Giảm chi phí xử lý, đc chính phủ cấp giấy chứng nhận Green Company
        Product modification: bánh B có chất lượng như bánh A nhưng chất thải ít hơn --> làm bánh B
      - Nguyên nhân phải WM:
        
        SPTP là chất phân hủy sinh học --> chôn lấp --> sinh khí methane, nước thải --> hiệu ứng nhà kính, ô nhiễm nguồn nước, tăng BOD, COD
        
        CTR: bao bì, thùng chứa, SP quá hạn... --> ả/h đến tài nguyên, tiêu tốn tiền
        
        Biện pháp:
        
        Ko sản xuất chất thải: zero waste, clean production
        
        Giảm lượng CTR --> giảm chi phí mua + phí chôn lấp --> bảo vệ mtr, hình ảnh đẹp --> tái sử dụng, ngăn chặn ngay từ đầu
    - - Chôn lấp là ưu tiên cuối trong tháp ưu tiên vì:
        
        Lãng phí tài nguyên: đất, nước (chất chôn lấp phôi ra nguồn nước ngầm --> ả/h đến nguồn nước)
        
        Tốn đất, ô nhiễm đất, nước, không khí
      - Chọn chỗ chôn lấp:
        
        Phía dưới có lớp đất sét, có bao nilon đen --> ngăn chặn sự ngấm nước thải rác xuống nước ngầm
        
        Xa khu dân cư, khu sản xuất
        
        Có đường ống thu nước rỉ từ chất thải rác đưa sang nơi xử lý riêng
        
        Có nắp đậy --> ngăn nước mưa, các khí bionat (có thể thu khí tạo thành NL nhưng chất lượng khí phụ thuộc vào chất lượng chất thải)
    - - Ngăn chặn và giảm chất thải
        
        Good housekeeping: cải thiện qtr, bảo dưỡng, ktra van và mấu nối tránh dò rỉ, duy trì xử lý và vận hành nguyên liệu, tách riêng dòng chất thải, thắt chặt kiểm soát hàng tồn
        
        Thay thế NL và SP: thay thế công thức nguy hại = ít nguy hại or ko nguy hại. VD: dùng than --> dùng NL sạch (nước, gió...)
        
        Sửa đổi suy trình: thay đổi qtr sx, chế biến thân thiện mtr. VD: trong qtr sx kitin từ vỏ tôm, dùng enzyme, pp sinh học thay vì dùng hóa chất
        
        Tái chế và tái sử dụng
        
        Thu gom và xử lý các dòng chất thải. Sử dụng các qtr chế biến tại chỗ or bên ngoài
        
        Thiết kế sp tháo rời or tái sử dụng
        
        Xử lý chất thải
        
        Ngăn chặn chất thải nguy hại ra mtr: xử lý = các qtr sinh học, hóa học, vật lý --> phân hủy thành các chất vô hại
        
        Phát triển các dịch vụ xử lý chất thải và cung cấp cho khách hàng và các doanh nghiệp
        
        Chôn lấp chất thải
        Yêu cầu về chọn chỗ chôn lấp
- - - - Mức độ 1: GHP/SSOP (Good Hygiene Practice)
        
        Mục đích: Thực hiện các nguyên tắc thiết yếu về vệ sinh TP mục tiêu đảm bảo rằng TP an toàn và phù hợp với người tiêu dùng
        
        Nguyên lý vệ sinh trog sx, chuẩn bị và chế biến dòng phụ phẩm và sp cuối
        
        Bao gồm: đảm bảo sp duy trì sạch vsv, ko đưa thêm bất cứ vsv nhiễm tạp
        nào vào trog qtr chế biến
        
        Ko định lượng vsv nhiễm tạp ban đầu, ko xđ nguy cơ tồn tại bởi vsv, ko cung cấp các qtr để kiểm soát sự sinh trưởng của vsv và khả năng loại bỏ
        --> bước đầu tiên tốt để vận dụng ko liên quan đến HACCP và quản lý rủi ro
      - Mức độ 2: HACCP
        
        Hệ thống tiệm cận --> xác định, đánh giá và kiểm soát các nguy hại, tập trung vào vsv trog dòng phụ phẩm và sp cuối
        
        Thiết kế các phương pháp --> kiểm soát sự sống sót và sinh trưởng vsv + công cụ kiểm soát các hoạt động của chất nguy hại
        
        7 nguyên lý:
        
        Thực hiện phân tích nguy hại
        
        Xác định các điểm kiểm soát trọng yếu CCP
        
        Thiết lập các giới hạn thiết yếu
        
        Thiết lập quy trình kiểm soát
        
        Thiết lập các hành động khắc phục
        
        Thiết lập các quy trình kiểm chứng
        
        Thiết lập ghi chép tài liệu và giữ bản ghi
      - Mức độ 3: QMRA (đánh giá định lượng nguy cơ vsv)
        
        Là một qtr có cấu trúc --> xác định rủi ro liên quan đến vsv trong TP
        
        Mục tiêu: mô tả bản chất + khả năng gây hại do con ng tiếp xúc với tác nhân vsv trong TP. Thường chứa cả thông tin định tính + định lượng, gắn liền với một mức độ ko chắc chắn về mặt KH nhất định
        
        Các giai đoạn QMRA:
        
        Nhận diện mối nguy
        
        Đặc điểm mối nguy
        
        Đánh giá phơi nhiễm
        
        Đặc điểm rủi ro
        --> Giúp các nhà máy xây dựng kế hoạch HACCP một cách khoa học
- - - - Thành phần nước thải đa dạng:
        
        Chủ yếu là chất hữu cơ dễ phân hủy, dạng hòa tan, huyền phù, rắn, chứa ít chất độc hại hay khó phân hủy
        
        Các thông số quan trọng: BOD, COD, TSS, chất béo, dầu mỡ, N, P, lượng muối, chlorine (thủy sản)
        
        Hoocmon, thuốc trừ sâu, chất hoạt động bề mặt
        
        VSV
        
        Lưu lượng nước thải đc xđ:
        
        Đặc tính sản phẩm được sản xuất
        
        Trình độ công nghệ sản xuất
        
        Năng suất của đơn vị sản xuất
        
        Lưu lượng nước thải sx dao động rất lớn
        
        Lượng nước thải ước tính 85 - 95% nước cấp (k tuần hoàn)
    - - Các quy chuẩn, tiêu chuẩn quốc gia về nước thải
    - - Trình tự xử lý:
        
        Xử lý cấp I,
        
        Xử lý cấp II,
        
        Xử lý cấp III
      - Cách xử lý
        
        Cơ học:
        
        Song chắn rác,
        
        Bẫy rác,
        
        Bể điều hóa,
        
        Bể lắng
        
        Hóa lý và hóa học:
        
        Trung hòa: điều chỉnh pH = 6,6 - 6,7
        
        Keo tụ:
        
        Chất đông tụ: muối sắt, nhôm Al2(SO4)3.nH2O (n=13 - 18), nước vôi
        
        Trợ keo tụ: tinh bột, dextrin, xenlulose,
        
        Hấp phụ: than, đất sét hoạt tính, than bùn, chất hữu cơ (phenol, hợp chất thơm...), kim loại nặng...
        
        Tuyển nổi: sục khí, tách chất rắn lơ lửng ko tan, keo, hòa tan
        
        Trao đổi ion: Làm mềm nước, loại ion kim loại, chất phóng xạ
        
        Khử khuẩn: tia cực tím, các chất oxi hóa mạnh
        
        Sinh học:
        
        Nguyên tắc:
        
        vsv phân hủy các chất hữu cơ gây ô nhiễm nước thải
        
        Vsv sử dụng các chất hữu cơ và một số chất khoáng làm nguồn dinh dưỡng, năng lượng cho chúng phát triển
        
        Qtr phân hủy các chất hữu cơ nhờ vsv: Qtr OXH sinh học
        
        Yêu cầu của nước thải:
        
        Ko độc vs vsv
        
        BOD/COD>=0,5
        
        pH ở ngưỡng điều chỉnh được
        
        Độ nhớt thấp
        
        Hàm lượng cặn lơ lửng yêu cầu ko quá cao
    - - Thải sau lắng sơ cấp và thứ cấp
        
        Hỗn hợp chất rắn vô cơ, hữu cơ, tb vsv có thể bị phân hủy bởi các vsv khác
        
        Màu nâu đến đen
      - PP xử lý:
        
        Phân hủy yếm khí
        
        Phân hữu cơ
        
        Chôn lấp
        
        Dùng làm đất trồng
        
        Đốt
  - - - Mục đích:
        
        Làm ổn định chất thải
        
        Tiêu diệt vsv gây bệnh
        
        Chất lượng dinh dưỡng đc cải tạo (N,P, K)
      - Hạn chế:
        
        Thời gian dài,
        
        Dễ gây ô nhiễm nguồn nước, không khí
        
        Cần lựa chọn pp phù hợp (đk kinh tế, Thành phần chất hữu cơ)