Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Bilişsel Kuramlar - Coggle Diagram
Bilişsel Kuramlar
Gestalt (Bütüncül) Kuramı
(Köhler-Koffka-Wertheimer-Lewin)
Öğrenmenin temelinde çevrenin duyu organları tarafından alınması ve zihin tarafından yorumlanması yer alır.
Zihin çevreyi bir bütün halinde algılamaya meyillidir.
Zihin parçaları bütünleştirerek, örgütleyerek algılar.
Temel Kavramlar
Kavrama Yoluyla Öğrenme: (İçgörüsel Öğrenme- Sezgi Yoluyla Öğrenme)
-
Köhler
Problemlerin mevcut bilgi, yaşantı, deneyim ve sezgiler kullanılarak çözüme ulaştırıldığı öğrenme türüdür.
Düşünme, anlama, fark etme, karşılaştırma, yorumlama, analiz etme
Ulaşılan çözüm ani, hatasız, tam, kalıcı ve genellenebilir
Yaşam Alanı
-
K. Lewin
:
Davranış sadece o anki unsurlardan, şartlardan kaynaklanmaz. Davranışı oluşturan unsurlar yaşam boyunca karşılaşılan bütün etkenlerdir.
Duyum:
Çevrenin, duyu organları tarafından alındığı andır. Herkeste aynıdır, kişiden kişiye değişiklik göstermez.
Duyumun gerçekleşmesi için;
sağlıklı duyu organı
uyarıcının varlığı
uygun bir ortam
uyarıcının şiddetinin duyum eşikleri arasında olması
Algı:
Duyumların, zihin tarafından geçmiş yaşantılara göre yorumlanması, anlamlandırılması, isimlendirilmesidir.
Zihin duyumları algılarken belirli prensiplere göre çalışır. Bu prensipler evrenseldir.
Algı Yasaları
1. Şekil-Zemin İlişkisi:
Çevredeki uyaranlar zihin tarafından bir zemin üzerinde şekil olarak algılanır. Zihnin o an algıladıkları şekil, algılanmayan zemindir.
2. Yakınlık:
Birbirlerine anlamsal veya fiziksel olarak yakın olan uyaranlar bir arada örgütlenerek algılanır.
3. Benzerlik:
Birbirine benzer olan uyaranlar zihin tarafından bir arada örgütlenerek algılanırlar.
4. Süreklilik (Devamlılık):
Önceden varlığı algılanan uyaranların duyumsanmalar da zihin tarafından var olarak algılanmaya devam etmesidir. (Nesne devamlılığı)
5. Basitlik:
Uyaranları önce basit sonra karmaşık boyutları algılanır.
6. Tamamlama:
Zihin kendisine gelen uyaranları anlamlandırarak, tamamlayarak, yorumlayarak algılar.
Algı Özellikleri
Pragnanz Yasası:
Algı yasalarının tamamının toplandığı genel ilkedir.
Algıda Seçicilik:
Zihin kendine gelen duyumlardan o an ki ilgi, ihtiyaç ve beklentilere uygun olanları daha önce algılar.
Algıda Değişmezlik:
Önceden orijinal halleriyle algılanan uyaranlar, farklı renk, biçim, boyutta duyumlansalar da zihin tarafından orijinal halleriyle algılanmaya devam eder.
Phi Fenomen (Hareket Algısı):
Hızlı şekilde yer değiştiren uyaranlar zihin tarafından hareketli olarak algılanır.
Zeigarnik Etkisi:
Geçmiş hayatta yarım kalan herhangi bir yaşantının zihin tarafından sürekli tamamlanmaya çalışıldığı için unutulmamasıdır.
Algı Yanılmaları
İllüzyon:
Çevrede var olan uyarıcının zihin tarafından olduğundan farklı algılanmasıdır.
Halüsinasyon:
Çevrede var olmayan bir uyarıcının zihin tarafından var olarak algılanmasıdır. (Akıl hastalığı, ateşli hastalık, hastalık nöbeti, madde kullanımı, yetersiz/aşırı uyarılma)
Bilgiyi İşleme Kuramı
(Miller-Piaget- Gagne-Bruner)
Öğrenme, bellek ve bellek süreçlerinde meydana gelen yapıdır.
Bellek, bilginin çevreden alınması, işlenmesi, saklanması, geri getirilmesi ve tepki üretmesidir.
A. Bellek Türleri
Duyusal Bellek:
Bilginin duyu organları vasıtasıyla çevreden alınması görevini yerine getirir.
Kapasitesi sınırsız
Bilgiyi saklama süresi
2-4 saniye
Kontrol dışı
Kısa Süreli Bellek (İşleyen/Aktif/ Çalışan)
Dikkat ve algı süzgecinden gelen iletilerin, işlenmesi, ileride kullanılmak üzere uzun süreli belleğe aktarılması, geri getirilmesi ve tepki üretmesi görevlerini yürütür.
Kapasitesi, 5-9 birim
Bilgiyi saklama süresi 20 saniye
Sınırlılıkları gidermek için gruplandırma ve sürekli tekrar yapar
Uzun Süreli Bellek (Kalıcı/Pasif):
Bilgilerin ileride kullanılmak üzere saklanması görevini yürütür.
Kapasitesi ve bilgiyi saklama süresi sınırsızdır.
Bellek Bölgeleri
Anısal (Epizodik):
Yaşantı, hatıra, olay
Yaparak yaşayarak öğrenme
Ne oldu?
Anlamsal(Semantik):
Bilgi, ilke, kural, olay veya durum
Nedir?
İşlemsel (Prosedürel):
Herhangi bir işlemin basamaklarının veya nasıl yapıldığının saklandığı bellektir.
Nasıl?
B. Bellek Süreçleri
1. Dikkat:
Öğrenilecek iletilere zihnin yönlendirilmesi durumudur. (İstemli, istemsiz, bölünmüş)
DB ile KSB arasında
2. Algı:
İletileri geçmiş yaşantılara göre yorumlama
DB ile KSB arasında
dikkatten sonra
3. Tekrar (Ezberleme):
Bilgiyi olduğu gibi sıkça kullanarak USB'e aktarmak
KSB ile USB arasında
4. Kodlama (Anlamlandırma):
Bilgini mevcut zihinsel yapıyla ilişkilendirilerek USB'e aktarılmasıdır. Anlamlı öğrenme
KSB ile USB arasında
Eklemleme (Genişletme): Yeni bilgi + Mevcut şema
Örgütleme: Bilgiyi sınıflara, gruplara ayırma, kavram haritaları
Etkinlik: Yeni bilgilerle ilgili ne kadar çok faaliyette bulunursan o kadar öğrenirsin
5. Geri Getirme (Hatırlama):
Bilgilerin
USB'ten KSB'e
çağrılmasıdır.
Geri Getirmenin Engelleri:
Ket Vurma: Bilgilerin birbirlerinin yerine hatırlanmasıdır.
Yanlış Yerleştirme: Bilginin saklanması gerekenden farklı şemaya kaydedilmesidir.
Bozulma: Uzun süre kullanılmayan bilginin yapısının değişmesidir.
Karışma: Bilgilerin benzer şekilde kodlanmasından ötürü birlikte hatırlanmasıdır.
Amnezi (Geçici Hafıza Kaybı): Travma, şiddet gibi sıra dışı durumlarda
Bastırma (Güdüsel Unutma): Rahatsız edici durumların bilinçaltına itilerek unutulması
Geri Getirmenin Destekleri:
Öncelik Etkisi: İlk önce kodlanan bilgilerin daha kolay hatırlanması
Sonralık Etkisi: En son kodlanan bilgilerin daha kolay hatırlanması
Bilginin şemadaki konumu, Seri konum etkisi
Bellek Destekleyici Yöntemler:
İlk harf yöntemi
a. Akrostiş
b. Akronim
Yerleşim (Loci) yöntemi
Askı sözcük yöntemi
Anahtar sözcük yöntemi