Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การทดสอบทางประสาทสัมผัส เพื่อการควบคุมคุณภาพ, เตรียมและเสนอตัวอย่างอาหาร …

- - - - มีความแปรปรวน แตกต่าง เอนเอียง ต้องใช้กาทดลองหลายซ้ำ เพิ่มผู้ชิม ใช้ผู้ชิมที่ได้รับการฝึกฝน
      - สัญญาณคลื่นสมอง
        
        ลักษณะปรากฏ กลิ่น กลิ่นรส การสัมผัส การได้ยิน
        
        สมองส่วนทาลามัส (Thalamus) เป็นศูนย์รวมกระแสประสาท
      - ลิ้น
        
        รับรสชาติของอาหาร จำแนกได้ 5 รสชาติ (หวาน เค็ม เปรี้ยว ขม อูมามิ)
        
        มีปุ่มนูเรียกพาพิลลา ภายในมีต่อมรับรสซึ่งเชื่อมกับกระแสประสาท
      - จมูก
        
        มีอวัยวะคล้ายกระเปาะรับกลิ่น (Olfactory bulb) ประกอบด้วยเซลล์ประสาทรับกลิ่น ทำให้สมองเกิดการจำจด รับรู้ได้ 100,000 กลิ่นแต่ไม่สามารถจำแนกชัดเจน
    - - ตา หู จมูก ปาก ผิวหนัง
    - - ทัศนคติและอิทธิพลที่มีลต่อการตัดสินใจ
    - - กำหนดวัตถุประสงค์ของโครงการ
      - กำหนดขอบเขตการทดสอบ
      - กระบวนการทดสอบ
        
        เตรียมตัวอย่าง
        
        เตรียมแบบทดสอบ
        
        เลือกวิธีทดสอบ
        
        วิเคราะห์ข้อมูลและแปลผลเชิงสถิติ
    - - พัฒนาผลิตภัณฑ์
      - เฝ้าระวังคู่แข่ง
      - การประกันคุณภาพ
      - วิเคราะห์ลักษณะเฉพาะของวัตถุดิบหรือผลิตภัณฑ์
      - วิเคราะห์อายุการเก็บรักษา
      - หาความสัมพันธ์ระหว่างคุณภาพ กระบวนการ องค์ประกอบหรือค่าการวิเคราะห์
    - - เชิงวิเคราะห์ (Analytical Method)
        
        ความไว (Sensitivity test)
        
        การเริ่มรับรู้ (Threshold)
        
        อนุกรมการเจือจาง Dilution test
        
        ความแตกต่าง (Different test)
        
        รวม Overall different test
        
        เฉพาะด้าน Attribute different test
        
        Duo-Trio test
        
        มีตัวอย่างอ้างอิง ชิมตัวอย่างอาหาร 2 ตัวอย่าง เลือกตัวอย่างที่เหมือนตัวอย่างอ้างอิง
        
        โอกาสถูกโดยการเดา 50%
        
        ผลการทดสอบมีนัยสำคัญ เมื่อผู้ชิมตอบถูกมากกว่า 50%
        
        Triangle test
        
        ตัวอย่างอาหาร 3 ตัวอย่าง โดยมี 2 ตัวอย่างเหมือนกันให้ผู้ชิมชี้ตัวอย่างที่ไม่เหมือน
        
        จัดเรียงได้หลายแบบ เช่น ABB ABA BAA BBA
        
        โอกาสถูกโดยการเดา 33.33%
        
        ผลการทดสอบมีนัยสำคัญ เมื่อผู้ชิมตอบถูกมากกว่า 1/3 และทดสอบหลายซ้ำ
        
        ใช้วิเคราะห์การทดแทนส่วนผสมหรือการเปลี่ยนแปลงตัวแปร (variable) ในการผลิตสามถรับรู้ได้หรือไม่
        
        ใช้คัดเลือกผู้ทดสอบ
        
        Pair comparison test
        
        ตัวอย่างอาหาร 2 ตัวอย่าง เลือกที่มีคุณลักษณะเฉพาะที่กำหนด (มากกว่า/น้อยกว่า)
        
        ใน 2 ตัวอย่างนี้ ตัวอย่างไหนหวานกว่า
        
        โอกาสถูกโดยการเดา 50%
        
        ผลการทดสอบมีนัยสำคัญ เมื่อผู้ชิมตอบถูกมากกว่า 50% และทดสอบหลายซ้ำ
        
        Multiple comparisons test
        
        แบบบรรยาย (Descriptive)
        
        ใช้ผู้ชิมที่มีความชำนาญกลุ่มเล็กๆ บอกความแตกต่างของตัวอย่างอาหาร กลิ่นรส ความเข้มข้น มีการประชุมเพื่อวิจารณ์และสรุปผล
        
        เหมาะกับ R&D
        
        คะแนนน้อยคือคุณสมบัติที่ไม่ต้องการ
        
        เช่น 3=สีขาวนวลสม่ำเสมอ 2=สีขาวนวลค่อนข้างเหลือง 1=สีคล้ำ
        
        Ideal score
        
        หาจากคะแนนเฉลี่ย คุณลักษณะที่ต้องการ
        
        การคัดเข้า/ออก (ผ่าน/ไม่ผ่าน) In/Out (pass-failure) method
        
        แยกผลิตภัณฑ์ที่มีสมบัติแตกต่างจากปกติหรือผิดข้อกำหนด
      - การตอบรับ (Affective Method) ทดสอบโดยผู้บริโภค ไม่ต้องฝึกฝน
        
        การยอมรับหรือความชอบ (Acceptance/Preferance)
        
        จำเป็นต่อการพัฒนาและการตลาดของผลิตภัณฑ์ใหม่
        
        Ranking test
        
        เรียงลำดับตัวอย่างอาหาร 2 ตัวอย่างหรือมากกว่าตามความชอบ
        
        ความชอบ Likability test
        
        ง่ายสุด ให้คะแนนตัวอย่างอาหารเป็นสเกลแบบ 9 คะแนน (hedonic scale) เรียงจาก "ชอบมากที่สุด", ..., "เฉยๆ", ..., "ไม่ชอบมากที่สุด"
        
        สเกลพอดี (Just-about-right scale)
        
        ตัวเลขกลาง เช่น 1=อ่อนไป (weak) 2=พอดี (just-about-right) 3=แรงไป(strong)
        
        เป็นเลขคี่ไม่ให้เกิดการชี้นำ
    - - โปรแกรม minitab
      - วิธีใช้เปรียบเทียบค่าเฉลี่ย
        
        Dunn test
        
        เปรียบเทียบโดยไม่ต้องวิเคราะห์ ANOVA
        
        ข้อมูลแตกต่างกันชัดเจน
        
        LSD (Least Significant Difference)
        
        เปรียบเทียบไม่เกิน 5 สิ่งทดลอง
        
        Dunnett test
        
        เปรียบเทียบเป็นคู่กับสิ่งทดลองควบคุม
        
        DMRT tests
        
        จับคู่ทั้งหมด (multiple ranges) มากกว่า 5 สิ่งทดลอง
        
        โอกาสเกิด type I error น้อยกว่าวิธี LSD และมีความไวน้อยกว่า
        
        Sheffe'
        
        เป็นวิธี conservative มากที่สุด
        
        โอกาสเกิด type I error น้อยมากแต่มีโอกาสเกิด type II error
        
        Newman-keuls และ Duncan tests
        
        เปรียบเทียบ multiple ranges
        
        โอกาสเกิด type I error น้อยกว่าวิธี LSD และมีความไวน้อยกว่า
        
        Tukey's honestly signficant difference (Tukey's HSD)
        
        โอกาสเกิด type I error น้อยมากแต่มีโอกาสเกิด type II error
        
        Type I error : False positive (Rejected H0 เมื่อ H0 เป็นจริง) Type II error : False negative (Accept H0 เมื่อ H0 เป็นเท็จ)
- - - - คุ้นเคยช่วงของผลิตภัณฑ์ที่ยอมรับได้
    - - ต้องแน่ใจว่าคนเหล่านี้เต็มใจที่จะเข้าร่วมโครงการ
      - ทดสอบ 2-3 ครั้ง
        
        วิเคราะห์ข้อมูลรายงานเป็นค่าเฉลี่ยเป็นช่วงและหาความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (standard deviation)
      - ไม่ควรเลือกคนอื่นมาแทน อาจทิ้งผลการทดลองที่ไม่สมเหตุสมผลแะไม่มีความแน่นอน
    - - เตรียมตัวทั้งทางร่างกายและจิตใจ
      - กระตุ้นผู้ทดสอบให้เกิดความกระตือรือร้น
      - บรรยายทางทฤษฎี
      - โปรแกรมฝึกหัด
        
        ทดสอบความแตกต่างโดยรวม
        
        ทดสอบความแตกต่างโดยเฉพาะเจาะจง
      - สอบทวน
- - - - เข้มข้นมาก ทดสอบน้อย