Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Bệnh lý hệ sinh dục nữ - màng bụng - Coggle Diagram

- - - - Biểu bì tăng sản dày lên với hiện tượng tăng sừng, tăng gai và tăng sản lớp hạt
      - Các chóp biểu bì kéo dài
      - Lớp bì thấm nhập rải rác các tế bào viêm mãn tính
    - - Biểu bì teo đét và mất các chóp biểu bì (rete ridges)
      - Lớp bì nông bị xơ hoá và hyaline hóa
  - - - Là tổn thương giả u
      - Do tình trạng viêm nhiễm âm hộ có thể làm tắc nghẽn ống tuyến
      - Là một tuyến ống dạng nang, chế tiết chất nhầy trong
    - - U lành
      - Do HPV type 6 hoặc type 11
      - Có dạng như mụn cóc
      - Biểu mô tăng sản tạo nhú, có hiện tượng:
        
        Tăng sừng
        
        Tăng gai
        
        Tăng sản lớp đáy
        
        Cận sừng (lớp sừng còn nhân)
        
        nghịch sừng
      - Tế bào rỗng trong lớp nông- tổn thương đặc hiệu của HPV
  - - - Do HPV type 16
      - Tổn thương đại thể: hồng sản Queyrat dạng các dát sẩn màu trắng hoặc đỏ
      - LSIL:
        
        Bất thường hình thái ở 1/3 dưới
        
        Tế bào rỗng ở lớp nông
      - HSIL
        
        Bât thường lan đến 2/3 trên
        
        10-15% tiến triển carcinôm tb gai xâm nhập âm hộ
    - - Liên quan tình trạng tổn thương BM không tân sinh
      - dát sẩn như SIL, chồng lên tổn thương liken cũ
      - Bất thường hinh thái ở lớp sâu BM, có các chóp biểu bì
      - Hiện tượng nghịch sừng, tạo cầu sừng
      - Tế bào có bào tương ái toan
  - - - U ác thường gặp nhất âm hộ
      - Khởi đầu bạch sản -> Thành sùi, lở loét hoặc xâm nhiễm cứng
      - U phá vỡ màng đáy, xâm nhập mô đệm
      - Tùy độ biệt hóa có thể tạo cầu sừng, cầu lb hay bào tương hồng chứa keratin
    - - Không đi kèm carcinôm trong mô đệm
      - Xuất phát từ tế bào non biểu bì
      - Tổn thương dạng mảng màu đỏ
      - Tế bào Paget nằm trong biểu bì hoặc hợp thành đám
      - Tế bào Paget lớn hơn tb xung quanh, nhân dị dạng, bào tương nhiều và sáng
    - - Từ carcinôm tb gai CTC > carcinôm nội mạc TC > K bàng quan & niệu đạo
- - - - Tiến triển từ tổn thương tiền ung có nhiễm HPV
      - Tương tự carcinôm tb gai âm hộ
    - - Thường xảy ra ở bé gái có mẹ sử dụng thuốc DES (diethylstillbestrol)
    - - Thường gặp nhất ở trẻ
      - Xuất phát từ trung mô không biệt hóa, tổn thương nằm ở phần mô đệm sát BM
      - Nhiều polyp -> Chùm nho, như thạch & sa khỏi âm đạo
      - Tế bào u là nguyên bào cơ vân hình tròn hay thoi, nằm trong phần mô đệm sát BM
      - Bào tương có vân ngang, dọc
- - - - CTC sưng đỏ, có mủ
      - Phù nề & thấm nhập tb viêm cấp
    - - CTC sung huyết & loét trợt bề mặt
      - Thấm nhập tb viêm mãn
  - - - Polyp cổ trong CTC
        
        Là tổn thương giả u, do viêm nhiễm gây kích ứng TĂNG SẢN biểu mô & mô đệm
        
        Polyp dạng khối tròn thò ra ngoài CTC hoăc nằm trong kênh CTC
        
        BM trụ đơn tiết nhầy phủ lên bề mặt polyp & có chuyển sản gai
        
        Mô đệm phù & thấm nhập tb viêm
      - Conđilôn sùi CTC
        
        Do HPV type nguy cơ thấp
        
        Dạng sùi như mồng gà, nằm ở vùng chuyển dạng
        
        BM lát tầng tăng sản tạo nhú & Tb rỗng ở lớp nông (đặc trưng HPV)
    - - Tổn thương trong biểu mô gai CTC (SIL)
        
        Do HPV, HSIL thường là do type 16
        
        LSIL
        
        Tương đương CIN1 & conđilôm CTC
        
        Bất thường 1/3 dưới & Tb rỗng ở lớp trung gian và bề mặt
        
        HSIL
        
        Tương đường CIN2, CIN3
        
        CIN2: Bất thường chiếm 2/3 BM
        
        CIN3
        
        Nghịch sản nặng: bất thường chiếm toàn bộ bề dày BM nhưng chừa lớp tb bề mặt
        
        Carcinôm tại chỗ: bất thường cả lớp tb bề mặt
        
        Chuẩn đoán phân biệt HSIL & LSIL
        
        Thường dễ, nhưng khi gặp khó thì dùng kỹ thuật nhuộm hóa mô MD p16, Ki67
      - Tân sinh trong biểu mô tuyến cổ tử cung
        
        Thường gặp ở vùng chuyển dạng, do HPV type 18
        
        Tân sinh trong biểu mô tuyến cổ tử cung grad cao - Carcinôm tuyến tại chỗ
        
        Nhân hình bầu dục, tăng sắc, xếp chồng 2-3 lớp, bào tương cực đỉnh chứa ít chất nhầy hơn bình thường
        
        Tỉ lệ phân bào tăng và có nhiều thể tự hủy
        
        50% có SIL đi kèm
        
        Tân sinh trong biểu mô tuyến cổ tử cung grad thấp - nghịch sản
        
        Bất thường tb & nhân nhẹ hơn carcinôm tại chỗ
      - Chương trình tầm soát và phòng ngừa ung thư cổ tử cung
        
        PP phết mỏng tb học: Dùng que gỗ (que Ayre) & thuốc nhuộm Papanicolaou
        
        Soi cổ tử cung và sinh thiết -> Chẩn đoán mô bệnh học
        
        Dùng vaccin phòng ngừa HPV
        
        Cervarix (ngừa được HPV týp 16, 18, 31, 45)
        
        Gardasil (ngừa được HPV týp 6, 11, 16, 18)
    - - A. Carcinôm tế bào gai (squamous cell carcinoma)
        
        Từ tổn thương tiền ung nằm trong vùng chuyển dạng (80% có HSIL)
        
        Carcinôm tế bào gai sừng hóa (biệt hoá tốt, grad 1): tạo được cầu sừng
        
        Carcinôm tế bào gai không sừng hóa, loại tế bào lớn (biệt hoá vừa, grad 2): chỉ tạo được cầu liên bào
        
        Carcinôm tế bào gai không sừng hoá, loại tế bào nhỏ (biệt hoá kém, grad 3): không có cầu liên bào và cầu sừng.
        
        Có dạng sùi hoặc loét
      - B. CARCINÔM TUYẾN
        
        Carcinôm tuyến cổ trong CTC chiếm đa số
        
        Tế bào u có thể
        
        Tạo thành cấu trúc tuyến có lòng rõ rệt
        
        Chỉ là những đám đặc, nhiều khi khó phân biệt với carcinôm tế bào gai biệt hoá kém
      - Điều trị và tiên lượng:
      - Do HPV type 16 (carcinôm tb gai) & type 18 (carcinôm tuyến)
- - - - Nguyên nhân: liên cầu trùng, tụ cầu trùng, lậu cầu trùng và Clostridium welchii đi từ CTC lên
      - BCĐN tập trung thành ổ
        
        trong mô đệm ⇒ Tạo ổ áp xe nhỏ
        
        trong lòng ống tuyến => Vỡ ống
      - Xảy ra sau xảy thai
    - - Xảy ra do sót nhau sau sẩy thai
      - Do Vk thông thường hoặc vk đặc biệt (vi khuẩn lao, Chlamydia trachomatis,...)
      - Nội mạc tử cung thấm nhập nhiều tế bào viêm đơn nhân
      - Tình trạng viêm làm các tuyến trưởng thành khác nhau & tb mô đệm biến dạng
        => Khó đánh giá giai đoạn nội tiết của nội mạc
  - - - bàng quang
      - trực tràng
      - túi cùng Douglas
      - vòi trứng
      - dây chằng rộng
      - mặt ngoài buồng trứng
  - - - Có hình dạng tương tự nhưng ít chen chúc & mô đệm nội mạc cũng ít hơn
      - Khác biệt chính là ở tình trạng không điển hình của nhân tế bào tuyến: nhân hình tròn tăng kích thước, chất nhiễm sắc phân bố không đều
      - Dễ tiến triển carcinôm NMTC
    - - Thường gặp nhất
      - Tuyến tăng sản ⇒ Tỉ lệ tuyến/mô đệm tăng cao (>1/1)
      - Các tuyến tăng sản có dạng ống, dãn rộng thành bọc hoặc phân nhánh phức tạp, ngăn cách với nhau bởi mô đệm nội mạc bình thường
      - Tế bào tuyến hình trụ, nhân bầu dục và lệch về cực đáy, chất nhiễm sắc phân bố đều, xếp chồng chất lên nhau trông giống như biểu mô trụ tầng
      - Không có tình trạng không điển hình của nhân tế bào tuyến.
  - - - Do sự TĂNG SINH của các tế bào mô đệm NM có tính chất đơn dòng
      - Vị trí: đáy TC
      - Polyp lớn có thể thò ra ngoài âm đạo
      - Polyp có nhiều mạch máu thành dày, mô đệm xơ & tuyến nội mạc giãn rộng
      - Bề mặt polyp có thể:loét, tróc & xuất huyết
    - - Do estrogen kích thích u phát triển
      - U có giới hạn rõ với mô cơ xung quanh
      - Vị trí: trong cơ, dưới nội mạc và dưới thanh mạc
      - U dưới nội mạc có thể có dạng polýp thò ra ngoài âm đạo qua lỗ CTC ⇒ U cơ trơn xuất ngoại
      - Tb u nhân hình bầu dục giống tb cơ trơn, xếp thành bó
      - Đa số là hiện tượng thoái hóa hyalin & xơ hóa
        
        hiện tượng thoái hóa bọc & hóa vôi
        
        Hiện tượng xuất huyết khu trú
  - - - Chiếm 7% u ác ở phụ nữ, do TĂNG SẢN nội mạc
      - Nhóm có liên quan với tình trạng kích thích estrogen kéo dài và tăng sản nội mạc tử cung - carcinôm dạng nội mạc
        
        Chiếm 80-85%
        
        Biệt hóa tốt, diễn tiến chậm & tiên lượng tốt
      - Nhóm không có liên quan với tình trạng kích thích estrogen và không có tăng sản nội mạc tử cung - carcinôm tế bào sáng
        
        Cũng có thể gọi là carcinôm dịch trong
        
        Biệt hóa kém, tiên lượng xấu
      - U dạng POLYP chồi sùi chiếm hết lòng TC
      - Grad I< 5%
        
        Được tạo bởi các đám tuyến sắp xếp chen chúc thành hình ống => TUYẾN ỐNG, tạo nhú hoặc có dạng sàng khi nhú kết nối
        
        Giữa các tuyến không còn mô đệm nội mạc MÀ LÀ mô sợi tăng sinh do sự xâm nhập của các tuyến ác tính
        
        Tế bào u hình trụ, nhân bầu dục, tăng sắc, chồng lên nhau thành nhiều lớp trông giống biểu mô trụ tầng. Tỉ lệ phân bào tăng
      - Grad II 5-50%:
        
        Lòng ống thường có chất hoại tử
        
        Tế bào u có thể không tạo được ống tuyến mà chỉ kết thành đám đặc
      - Grad III> 50% ⇒ Chiếm ưu thế, đám đặc nhiều hơn tuyến
- - - - U dịch nhầy buồng trứng (mucinous tumors)
        
        Đa số lành tính
        
        Là u lớn nhất trong các u buồng trứng
        
        U có dạng bọc, mặt ngoài láng, mặt trong có nhiều vách ngăn chia bọc thành nhiều khoang nhỏ chứa dịch nhầy đặc giống keo
      - U dạng nội mạc tử cung (endometrioid tumour)
        
        Hầu hết ác tính, 30% có ở 2 buồng
        
        U dạng đặc, mề hoặc dạng bọc chứa dịch nâu có chồi nhô vào lòng bọc
        
        U dạng nội mạc tử cung ác (còn được gọi là carcinôm tuyến dạng nội mạc của buồng trứng) có hình vi thể giống carcinôm nội mạc tử cung
      - U tế bào sáng (clear cell tumor)
        
        Hầu hết ác tính, hay đi kèm lạc NMTC ở vùng chậu. 40% u ác có ở 2 buồng
        
        U trung bình, nửa đặc nửa nang & có xuất huyết trong vùng đặc
        
        Tế bào u có bào tương sáng, xếp thành cấu trúc ống, nằm trên mô đệm sợi mạch hoặc mô đệm hyaline hoá
      - U Brenner (Brenner tumors)
        
        Hầu hết là u lành, hay đi kèm u bọc dịch nhầy lành tính
        
        U nhỏ, đặc, giới hạn rõ, mật độ chắc & màu vàng nhạt
        
        Đám tế bào u giống tb chuyển tiếp của đường tiết niệu, có hốc nhỏ chứa chất bắt màu ái toan
      - U dịch trong buồng trứng (serous tumors)
        
        60% lành, 25% ác -> Là u ác thường gặp nhất của buồng trứng
        
        U lớn, có dạng bọc vỏ mỏng, trơn láng & chứa dịch trong
        
        U ác
        
        vỏ bọc có nhiều nhú & đám đặc, u có ở cả 2 buồng trứng
        
        BM tăng sản nhiều lớp, xâm nhập mô đệm. Có thể cát psammoma
        
        U giáp biên ác
        
        Vách có chồi nhú tăng sản phức tạp nhưng không xâm nhập mô đệm
        
        U lành
        
        vách bọc được lót bởi BM trụ đơn tiết dịch trong có lông chuyển
      - Chiếm 90% u ác buồng trứng
      - Xuất phát từ lớp tb trung mạc phủ trên bề mặt buồn trứng hoặc nang trong mô đệm
    - - U nghịch mầm (dysgerminoma)
        
        ~ U tinh bào ở tinh hoàn
        
        Đa số ác tính, chiếm 50% U ÁC tb mầm
        
        U đặc, mặt cắt xám hồng
        
        Đám tb u đồng dạng có nhân tròn chính giữa, ngăn cách bởi các dải sợi thấm nhập limphô
        
        Tế bào mầm KHÔNG BIỆT HÓA
      - U quái (teratoma)
        
        a. U quái trưởng thành (mature teratoma)
        
        U lành, chiếm 58% các U LÀNH của buồng trứng
        
        U có dạng nang, chứa tóc & chất bã (mô mỡ, răng, xương) đều xuất phát từ 3 lá phôi & đã trưởng thành
        
        Biểu mô lát tầng với các phần phụ của da như nang lông, tuyến bã, tuyến mồ hôi
        
        Biểu mô hô hấp
        
        Biểu mô tiêu hoá
        
        Mỡ, sụn, xương, tuyến giáp, mô thần kinh đệm,...
        
        b. U quái trưởng thành hoá ác (teratoma with malignant transformation)
        
        1% u quái sẽ hóa ác, có carcinôm hoặc sarcôm
        
        c. U quái chưa trưởng thành (immature teratoma)
        
        U ác, chiếm 20%
        
        U lớn, đặc, mặt cắt như thịt hoặc có nhiều nang kèm hoại tử xuất huyết
        
        U gồm nhiều thành phần xuất phát từ 3 lá phôi: mô tk non, mô sụn non
        
        Mô thần kinh non (các ống thần kinh non) ⇒ Dùng để phân độ ác tính của u quái chưa trưởng thành
        
        Tế bào mầm biệt hoá theo hướng mô trong phôi
      - U túi noãn hoàng (yolk sac tumor)
        
        Thể Schiller-Duval: là các nhú thò vào cấu trúc ống của tb u
        
        AFP/máu cao
        
        Hiếm gặp, đứng thứ 2 trong U ÁC tế bào mầm
        
        U có vỏ bao, giới hạn rõ, bề mặt trơn láng, đặc kèm theo ổ xuất huyết
      - Carcinôm đệm nuôi (choriocarcinoma)
        
        HCG/máu cao
        
        U gồm các đơn bào nuôi và hợp bào nuôi dị dạng tương tự như carcinôm đệm nuôi xuất phát từ nhau thai
        
        U lớn có kèm xuất huyết hoại tử
      - Carcinôm phôi (embryonal carcinoma)
        
        U lớn, chắc, mặt cắt vàng nâu kèm xuất huyết & hoại tử
        
        Gồm các tế bào rất non xếp thành đám hoặc lót những khoang giống tuyến.
      - Hầu hết là u lành
      - U xuất phát từ các tế bào mầm nguyên thủy đã bị chuyển dạng
    - - U sợi (fibroma)
        
        Là u lành mô đệm thường gặp nhất
        
        Ở lứa tuổi quanh mãn kinh
        
        U đặc, chắc, màu trắng
        
        U gồm các tế bào giống như nguyên bào sợi xếp thành các bó
      - U tế bào vỏ (thecoma)
        
        U tiết ra hormôn estrogen (gây RL kinh nguyệt ở phụ nữ chưa mãn kinh) & androgen
        
        U thường phối hợp với u sợi, gọi là u sợi-vỏ
        
        U dạng đặc, mặt cắt màu vàng
        
        Tế bào U hình thoi, có nhân bầu dục, bào tương sáng do có không bào chứa lipid
      - U tế bào hạt (granulosa cell tumor)
        
        U ác, độ ác tính thấp (khả năng tái phát và lan tràn tại chỗ)
        
        Ở lứa tuổi quanh mãn kinh
        
        Trong 3/4 trường hợp, u sản xuất ra estrogen (gây tăng sản nội mạc tử cung)
        
        U có vỏ bọc, mặt cắt màu vàng, có chỗ hoá bọc.
        
        U hợp thành các dải hoặc đám đặc
        
        Thể Call-Exner cấu trúc dạng tuyến đặc trưng
      - U tế bào Sertoli-Leydig
        
        U xuất phát từ các tế bào mô đệm của tuyến sinh dục nguyên thủy
        
        U biệt hoá theo hướng nam giới & gây ra triệu chứng nam hoá
        
        u có dạng đặc, mặt cắt màu vàng
        
        U có thể kết hợp thành cấu trúc dạng ống hoặc thành các đám đặc tương tự sarcôm
        
        U cấu tạo bởi các tế bào giống tế bào Sertoli & tế bào Leydig
      - U có thể biệt hóa theo
        
        nữ: tế bào hạt & vỏ
        
        nam: tế bào Leydig-Sertoli
  - - - Cả hai buồng trứng đều bị xâm nhập bởi các tế bào ung thư tuyến tiết nhầy dạng mặt nhẫn
- - - - U trung mạc ác tính (malignant mesothelioma)
        
        Giống carcinôm tuyến
        
        Giống sarcôm sợi
      - Ung thư di căn
        
        "Vầng cơm cháy"