Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ละครไทยประเภทละครรำ ( แบบดั้งเดิม,ละครรำแบบปรับปรุงขึ้นใหม่ ), ละครชาตรี…

- - - - เข้าใจกันว่าละครในสมัยเริ่มแรกเล่นกันแต่เรื่องรามเกียรติ์ และอุณรุทเท่านั้น เพราะถือว่าเป็นเรื่องเกียวกับนารายณ์อวตาร ใช้สำหรับเฉลิมพระเกียรติพระมหากษัตริย์ ผู้อื่นจึงไม่สามารถนำไปเล่นได้ ต่อมาละครในไม่ค่อยได้เล่น 2 เรื่องนี้ เหลือแต่โขนและหนังใหญ่ที่เล่นเรื่องรามเกียรติ์
        
        ส่วนเรื่องดาหลังไม่ค่อยนิยมแสดงนัก เพราะชื่อตัวละครเรียกยาก จำยาก เนื้อเรื่องก็สับสนไม่สนุกสนานเท่าเรื่องอิเหนา ต่อมาพวกละครนอกและลิเกจึงนำไปแสดงบ้าง
        
        ใช้บทร้อยกรองได้อย่างวิจิตรบรรจง
        
        ประกอบไปด้วยดนตรีที่มีเสียงไพเราะอ่อนหวาน
        
        ทั้งดนตรีที่นำมาผสมผสานอย่างไพเราะ รวมทั้งจะมีท่าทางสง่างาม ไม่มีการสอดแทรกหยาบโลนหรือตลก และอนุรักษ์วัฒนธรรมและคุณลักษณะที่เป็นประเพณีสืบทอดกันมา
        
        ดังนั้นในสมัยรัตนโกสินทร์ นับตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงพระราชนิพนธ์บทละครเรื่องอิเหนาขึ้นใหม่ ละครในจึงนิยมแสดงอยู่เพียงเรื่องเดียวนาน ๆ จึงจะมีผู้จัดแสดงเรื่องรามเกียรติ์และอุณรุทสักครั้งหนึ่ง
        
        บุคคลสำคัญ
        
        สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์
        ผู้วางรากฐานละครใน
        
        นายทองอยู่กับนายทองรุ่ง
        ผู้เชี่ยวชาญละครใน
      - เรื่องที่ใช้แสดงละครในนั้นมีอยู่ 4 เรื่อง
  - - - ละครนอกที่นิยมเล่น
- - - - ละครพันทางเป็นละครแบบผสมผู้ให้กำเนิดละครพันทางคือเจ้าพระยามหินทรศักดิ์ธำรง (เพ็งเพ็ญกุล) ท่านเป็นเจ้าของคณะละครมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๔ แต่เพิ่งมาเป็นหลักฐานมั่นคงในรัชกาลที่ ๕ ซึ่ง แต่เดิมก็แสดงละครนอกละครในต่อมาในสมัยรัชกาลที่ ๕ ท่านไปยุโรปจึงนำแบบละครยุโรปมาปรับปรุงละครนอกของท่านให้มีแนวทางทีแปลกออกไปละครของท่านได้รับความนิยมมากในปลายรัชกาลที่ ๕
        
        เมื่อท่านถึงแก่อสัญกรรมโรงละครของท่านตกเป็นของบุตรคือเจ้าหมีนไวยวรนาถ (บุศย์) ท่านผู้นี้เรียกละครของท่านว่า "ละครบุศย์มหินทร์" ละครโรงนี้ได้ไปแสดงในยุโรปเป็นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยไปแสดงที่เมืองปีเตอร์สเบิร์กในประเทศรัสเซียในสมัยรัชกาลที่ ๕ นี้มีคณะละครต่างๆเกิดขึ้นมากมาย
        
        ต่อมาพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ทรงพระราชนิพนธ์บทละครบทละครเรื่อง "พระลอ (ตอนกลาง)" นำเข้าไปแสดงถวายรัชกาลที่ ๕ ทอดพระเนตร ณ พระที่นั่งอภิเษกดุสิตเป็นที่พอพระราชหฤทัยมากพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ได้ทรงตั้งคณะละครขึ้นชื่อว่า "คณะละครหลวงนฤมิตรได้ทรงนำพระราชพงศาวดารไทยมาทรงพระนิพนธ์เป็นบทละครเช่นเรื่องวีรสตรีถลางคุณหญิงโมขบถธรรมเถียร ฯลฯ ทรงใช้พระนามแฝงว่า" ประเสริฐอักษร "ปรับปรุงละครขึ้นแสดงโดยใช้ท่ารําของไทยบ้างและท่าของสามัญชนบ้างผสมผสานกันเปลี่ยนฉากไปตามเนื้อเรื่องเรียกว่า" บทละครพระราชพงศาวดาร "และเรียกละครชนิดนี้ว่า" ละครพันทาง "
        
        อ้างอิง
        https://guru.sanook.com/4512/
        สืบค้นเมื่อ 23 พฤศจิกายน 2564
    - - เจ้าหมื่นไวยวรนาถ(บุศย์)
        
        บุตรของเจ้าพระยามหินทร์ศักดิ์ธำรงซึ่งดูแลโรงละครคราต่อจากบิดา
        
        พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์
        
        เป็นพระราชโอรสพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวประสูติ แต่เจ้าจอมมารดาเซียนสมัยที่ทรงพระเยาว์พระองค์เจ้าวรวรรณากรสนพระทัยศิลปะวรรณคดีประวัติศาสตร์และภาษารวมทั้งกาษาอังกฤษจนถึงขั้นอ่านเขียนและแปลได้คล่องแม้จะมิได้เสด็จออกไปศึกษาต่างประเทศเลยมีผลงานที่แต่งแปลและแปลงจากงานเขียนภาษาอังกฤษมากมาย
    - - ดนตรี
        
        มักนิยมใช้วงปี่พาทย์ไม้นวม เรื่องใดที่มีท่ารำ เพลงร้อง และเพลงดนตรีของต่างชาติผสมอยู่ด้วย ก็จะเพิ่มเครื่องดนตรีอันเป็นสัญลักษณ์ของภาษานั้นๆ เรียกว่า "เครื่องภาษา" เข้าไปด้วยเช่น ภาษาจีนก็มีกลองจีน กลองต๊อก แต๋ว ฉาบใหญ่ ส่วนพม่าก็มีกลองยาวเพิ่มเติมเป็นต้น
      - การแสดง
        
        ดำเนินเรื่องด้วยคำร้อง เนื่องจากเป็นละครแบบผสมดังกล่าวแล้ว ประกอบกับเป็นละครที่ไม่แน่นอนว่าจะต้องเป็นอย่างนั้นอย่างนี้ ดังนั้นบางแบบต้นเสียง และคู่ร้องทั้งหมดเหมือนละครนอก ละครใน บางแบบต้นเสียงลูกคู่ร้องแต่บทบรรยายกิริยา ส่วนบทที่เป็นคำพูด ตัวละครจะร้องเองเหมือนละครร้อง มีบทเจรจาเป็นคำพูดธรรมดาแทรกอยู่บ้าง ดังนั้นการที่จะทำให้ผู้ชมรู้เรื่องราว และเกิดอารมณ์ต่างๆจึงอยู่ที่ถ้อยคำ และทำนองเพลงทั้งสิ้น ส่วนท่าทีการร่ายรำมีทั้งดัดแปลงมาจากชาติต่างๆผสมเข้ากับท่ารำของไทย
      - ผู้แสดง
        
        มักนิยมใช้ผู้แสดงชาย และหญิงแสดงตามบทบาทตัวละครที่ปรากฏในเรื่อง
  - - - เป็นละครที่เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 กำเนิดขึ้น ณ บ้านเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์(ม.ร.ว. หลาน กุญชร) โดยแสดง ณ โรงละครที่ตั้งชื่อว่า “โรงละครดึกดำบรรพ์” เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ ได้เดินทางไปยุโรปเมื่อปี พ.ศ. 2434 และมีโอกาสได้ชมละครโอเปร่า (opera) ซึ่งท่านชื่นชมการแสดงมาก เมื่อกลับมาจึงคิดทำละครโอเปร่าให้เป็นแบบไทย จึงเล่าถวายสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ก็โปรดเห็นว่าดีในการสร้างละครดึกดำบรรพ์ครั้งนี้
    - - ผู้แสดง
        
        ผู้แสดงนั้นจะใช้ผู้หญิงล้วน ผู้ที่จะได้รับคัดเลือกให้แสดงละครดึกดำบรรพ์จะต้องมีความสามารถพิเศษด้วยคุณสมบัติ 2 ประการคือ
        
        เป็นผู้ที่มีเสียงดี ขับร้องเพลงไทยได้ไพเราะ
        
        เป็นผู้ที่มีรูปร่างงาม รำสวย ยิ่งผู้ที่จะแสดงเป็นตัวเอกของเรื่องด้วยแล้ว ต้องใช้ความพินิจพิเคราะห์อย่างมาก
      - การแสดง
        
        การแสดงของละครดึกดำบรรพ์จะผิดแปลกจากละครแบบดั้งเดิม เพราะผู้แสดงต้องร้องเองรำเอง ไม่มีบรรยายกิริยาของตัวละคร ได้มีการปรับปรุงการแสดงความเป็นไปในเนื้อเรื่อง พยายามแสดงให้สมจริงสมจังมากที่สุด มีการตกแต่งฉากและสถานที่ ใช้แสง สี เสียง ประกอบฉาก นับเป็นต้นแบบในการจัดฉากประกอบการแสดงของโขน การแสดงมักแสดงตอนสั้น ๆ ให้ผู้ชมละครชมแล้วอยากชนต่ออีก
      - ดนตรี
        
        ดนตรีนั้นจะใช้ปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์ เพื่อความไพเราะนุ่มนวล โดยการผสมวงดนตรีขึ้นใหม่และคัดเอาสิ่งที่มีเสียงแหลมเล็กหรือดังมาก ๆ ออกเหลือไว้แต่เสียงทุ้ม ทั้งเพิ่มเติมสิ่งที่เหมาะสม7เข้ามา เช่น ฆ้องหุ่ยมี 7 ลูก 7 เสียง ต่อมาเรียกว่า “วงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์"
        
        บุคคลสำคัญ
        
        สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าพระยานริศรานุวัดติวงศ์
        ทรงพระราชนิพนธ์บทและทรงเลือกสรรปรับปรุงทำนองเพลงออกแบบฉากและกำกับการแสดง
        
        หลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศาลศาตะนันท์)
        เป็นผู้จัดทำนองเพลงควบคุมวงดนตรีและปี่พาทย์
        
        หม่อมเข็มกุญชร ณ อยุธยา
        ภรรยาของเจ้าพระยาเทเวศรีวงศ์วิวัฒน์ เป็นผู้ปรับปรุงประดิษฐ์ท่ารำและฝึกสอนให้เข้ากับบท และลำนำทำนองเพลง
    - - แต่งกายเหมือนอย่างละครในที่เรียกว่า “ยืนเครื่อง” นอกจากบางเรื่องที่ดัดแปลงเพื่อความเหมาะสม และให้ตรงกับความเป็นจริง
  - - - การแสดง
        ละครเสภาจำแนกลักษณะดังนี้
        
        2.เสภารำ คือ
        เสภาเครื่องที่มีตัวละครออกมารำประกอบการขับ
        
        1.เสภาทรงเครื่อง คือ การขับเสภาโดยมีวงปี่พาทย์ร่วมบรรเลง มีการขับการบรรเลง และการส่ง
      - เรื่องที่แสดง
        มักจะนำมาจากนิทานพื้นบ้าน
        เช่น เรื่องขุนช้างขุนแผน ไกรทอง
        หรือจากบทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่6
        เช่น พญาราชวังสัน สามัคคีเสวก
- - - - สมัยที่ยังเป็นเจ้าพระยาพระคลัง ได้ลงไปปราบและระงับเหตุการณ์ร้ายทางหัวเมืองภาคใต้ พวกชาวใต้จึงอพยพติดตามขึ้นมาด้วย รวมทั้งพวกที่มีความสามารถในการแสดงละครชาตรี
- - - - ละครโนราชาตรีอาจจะมีผู้นำมาแสดงในภาคกลางตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา แต่ที่มีหลักฐานแน่ชัด คือในสมัยที่สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรียกทัพไปปราบก๊กเจ้านครครั้งหนึ่ง และต่อมาในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ อีก 2 ครั้ง ในครั้งหลังพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดให้ชาวภาคใต้ที่อพยพเข้ามาในกรุงเทพ ตั้งถิ่นฐานอยู่ที่ตำบลสนามกระบือ ได้จัดตั้งคณะละครแสดงกันแพร่หลาย