Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Hukukun Tanım ve Kısımları - Coggle Diagram
Hukukun Tanım ve Kısımları
Teklifi Hüküm
Vacib/Farz
Çeşitleri
Eda edileceği akit acısından
Mutlak
belli bir vakit yok
Mükkellef istediğinde yapar
vaktin geçmesi söz konusu değil
Ramazan Oruçun kazası, kefaret
Mukayyed
Belli bir vakti var
başlangıç ve bitiş zamanı var
Namaz Ourç Hac
Geniş zamanlı Mudayyak
yapılması için verilen zaman hem bu vacibe hem bu türden başka bir vacibe yetecek kadar
namaz -bir vakite birden fazla namaz kılınabilir
Dar zamanlı Mudayyak
yapılması istenen vacibe yetecek kadar süre olan
Ramazan Oruçu- Ramazan ayında ancak bu oruç tutulabilir
Müşkil zamanlı
geniş ve dar zamanlı vacibi barındırır
mutlak niyet ile geçerli olur
Hacdan başka bir şey niyet etse hac olmuş olmaz
Hac
Hac
Zilhicce ayında ancak fakat törenler tüm ayı kapsar
Miktarı belli olup olmaması acısından
Mukadder
miktarı belli
beş vakit namaz, zekat
yükümlü olmak için mahkeme kararı şart değil
Gayr-i Mukadder
miktarı belli değil
infak, sadaka, misafire yardım
yükümlü olmak için mahkeme kararı şart
Yerine getirilmesi istenen mükellef acısından
Ayni
her bir mükellef yapmak zorunda
beş vakit namaz
Kifa-i
biri yaptığında toplumun üzerinden düşer
cenaze
yapabilecek tek kişiyse ona farzı ayın olur
Yapılması istenen fiillin belli olup olmaması acısından
Muayyen
seçim hakkı olmayan
yapmadıkça düşmeyen
namaz zekat
Müphem/Muhayyer
seçim hakkı olan
yemin kefareti
kesin isteniyor terki cezalandırılır
Hanefi
vacib
zanni delil ile sabit
Farz
katı delil ile sabit
Sünnet
hüda
yapan sevab kazır terk eden kınanır
cematle namaz
Zevaid
Peygamberin insan olduğu için yaptıkları
yemek içmek
terki bir şey gerekmez
Nafile
iyi görünmekle gelenek haline gelen
Pazartesi Perşembe orucu
Yapılması iyi görünen
Hanefi dışında mendup, sünnet, müstehap ve nafile aynı anlamda kullanılır
Haram
Kesin bir şekilde istenmeyen
Liaynihi/Lizatihi Haram
özü itibariyle zarar barındıran
Hırsızlık/Murda bir etin satılması
Ligayrihi Haram
aslında helal haram olması gerektiren durum var
Ramazan Bayramı ilk gün Oruç
Haramlık sebebi giderildiğinde
Hanefi dışında geçersiz
Hanefi Fasıd Butlan diye ayrır
Mekruh
kesin olmayan bir şekilde yapılması istenen
cuma namazı ezan okunurken alışveriş
ceza gerektirmez bazı durumlarda kınama
Terki övgü
bazı fakihler haram kullanır
Çeşitleri
Tahrimen Mekruh
harama yakın
yapılması kesin istenmiş
Haberi vahid ile belli
İmam Muhammede göre cezada haram gibi
Ebu Hanife Ebu Yusuf göre sünnet
Kınama azarlama
Tenzihen Mekruh
helale yakın
soğan yiyenin mescide gitmmemesi
fazilet terk edilmiş olur
Mübah
serbest bırakılan
ceza kazandırmayan
ilgili diğer hükümler
Azimet
ilkten konulmuş
Ruhsat
özüre bağlı
Hanefi
haramlık durumu ve sebebi devam etmesine rağmen mübah sayılan
Allahı inkar
Azimet rercihi sevap
haramlık sebebi bulunduğu halde haramlık hükmü kaldırarak mübah kılınması
yolcunun ramazan orucu tutması
zarar görmiyeçekse Azimete göre davranması efdal
terfih ruhsatı
haramlık sebebeinin ve haramlık hükmünün kaldırarak mübah kılınan
ölüm tehditinde domuz eti yemek
Ruhsata gör davranmak şart
Yolcunun namazı kısaltması hanefiye göre öyle Allah'ın sadakası red edilmez
iskat ruhsatı
Önceki şeriatlardaki bazı ağır hükümlerin birzden kaldırılmış olması
mabed dışı namaz
mecazen ruhsat öyle davranmaya ikan yok
eda
belirlenen vakit içinde rukün ve şartlara uygun ilk defa yerine getirilmesi
iade
özür veya kusur sebebiyle eksik bir şeilde yapıldıktan sonra vakti içinde yeniden tam bir şekilde yapılması
kaza
vakti çıkdıktan sonra yerine getirilen
Sahih
ibadet veya hukuki işlem rukün ve artları taşıyorsa, bu rukün ve şartlada uygun şekilde yerine getirilmişse
batıl
Rukün ve şartlarda uygun bir şekilde yerine getirilmemiş ise
sonuç doğurmaz
Fasıt
Hanefi dışında batıl ile eş anlamlı
Asıl ve kurucu şartları tam olmakla bir eksik barındıran
Aslı itibariyle meşru vasfı itibariyle gayri meşru
Fesat sebebi giderilirse
Hanefi sahih
Şafi geçersiz
Vazi Hüküm
illet
varlığı hükmün varlığına yokluğu hümkün yokluğuna
illet var hüküm var yoksa yok
Şart
varlığı kendi varlığına bağlı olan
yapısından bir parça olmayan
abdest- namaz
Rukün
varlığı kendi varlığına bağlı olan
yapısından bir parça olan
Şart
Sebebi engelliyen bir durum var
Sebep
varlığı hükmün varlığına yokluğu hükmün yokluğuna alamet kılınmış
aklen kavranacak bir uygunluk var
Hanefi ekler
Alamet
hükmün varlığının işareti olan
Ramazan ayının bitmesi Bayramın alametidir
Buluğ Alametleri belli olmadığında yaş sınırları
Hanefi
erkek 18 yaş
kız 17 yaş
Diğerleri
15 yaş
Ehliyet
Çeşitleri
Vücüb Ehliyeti
hak ehliyeti
kişinin haklarını elde edip borç altına girebilmesidir.
Türleri
Eksik
sadece cenin
hiç bir borç altına giremez
lehine işlemler olabilir
Yedi emin tayin edilir hakların kullanım hakkı(güvenilir kimse)
Tam
haklara sahip olmakla borç altına girebilmesidir
Doğumdan ölüme kadar
Akıl Hastası ve küçük çocuklarda bu ehliyete sahiptir
Eda Ehliyeti
fiil ehliyeti
akıl ve temyiz gücüne dayanır
temyiz-buluğ ve rüşd ile tam olur
kişinin hukuken geçerli sayılabilecek fiiller ortaya koyabilmesi sağlayan ehliyet
Türleri
Eksik
temyiz cağına gelmiş küçüğün ehliyeti
veli desteği ihtiyaç
ceza ehliyeti yok
şafi yaptığı tasarrufu batıl
Hanbeliler öncesinde veli izni arar aksi kabul etmez
iman ve ibadetlerden sorumlu değil ama sevabını alır
Kul hakkı açısından
Sırf yararına
her türlü geçerli
Sırf zararına
her türlü geçersiz
Lehine ve zararına
veli iznine tabi
Tam
Kişi, buluğ ermekle ve akıl ve temyiz gücünün olgunlaşması ile elde eder
vaciplerden sorumlu
borçlu olabilir
ceza ehliyeti var
hukuk açısından her türlü sorumlu
Arızaları
Semavi
kişinin elinde olmayan
Ehliyeti etkilemede kuvvetli
Küçüklük
ceza ehliyeti yok
eksik eda ehliyeti
ibadet yükümlülüğü yok
doğumdan buluğa kadar
Akıl Hastalığı
mecnun
eda ehliyeti yok
ceza ehliyeti yok
ibadet yükümlülüğü yok
Ateh(Akıl Zayıflığ)
matuh
mümeyiz küçük gibidir
uyku
bayılma
hayız
nifas
kölelik
Müktesep
kişinin rolü bulunan
Sefeh
malını saçıp savurun kişi
tüm ibadetlerden sorumlu
cazai ehliyeti tam
hacir kısıtlama gelebilir
hacir konduğunda mümeyiz küçük gibidir
Sarhoşluk
mübah yolla
ceza uygulanmaz baygın hükmünde
mübah olmayan yolla
Hanefi Maliki
zina, dinden çıkma hariç her türlü sorumlu
ikrah
Gelişim Dönemleri
Cenin Dönemi
ana rahim-doğum
Temyiz Önceli Küçük
doğum-7 yaş
Temyiz Sonrası Küçük
7yaş -Buluğ
Bluğ Sonrası Dönem
Buluğ-Ölene kadar