Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้สูงอายุที่เป็นโรคอัลไซเมอร์, สมาชิกในกลุ่ม - Coggle Diagram

- - - - ความผิดปกติของการรู้คิดที่มีผลกับการดูแลตนเองในชีวิตประจำวัน (Independence) ต้องมีผู้อื่นช่วยเหลือในการดูแลตนเองในชีวิตประจำวันแบบใช้อุปกรณ์ (Instrument Activities of daily living : IADLs) หมายถึง กิจกรรมที่มีการใช้อุปกรณ์หรือเครื่อง และเกี่ยวข้องกับการมีปฏิสัมพันธ์กับบุคคล สังคม และสิ่งแวดล้อม เช่น การใช้โทรศัพท์ ช้อน ตะเกียบ การจัดเตรียมอาหาร การซื้อของ การเดินทางออกนอกบ้าน เป็นต้น
      - ความผิดปกติของการรู้คิดนั้นไม่ได้เกิดจากภาวะซึมเศร้า สับสนเฉียบพลัน (Delirium)
      - มีความผิดปกติของสมรรถภาพสมอง(Cognitive function) เปลี่ยนไปจากเดิมอย่างน้อย 1 ด้าน
        
        การใช้ภาษา(Language) : มีปัญหาในการใช้ภาษา เช่น เรียกชื่อสิ่งของไม่ได้
        
        การรับรู้ (Perceptual) : การรับรู้ต่อวเลา บุคคลและสถานที่ผิดไป
        
        ความจำและการเรียนรู้(Memory and Leaning) : ความจำระยะสั้นไม่ดี พูดซ้ำ ถามซ้ำ
        
        ความสามารถในการเข้าสังคม (Social cognition)
        
        การบริหารจัดการ(Executive function) : การตัดสินใจบกพร่อง ไม่สามารถคิดวางแผนในกิจกรรมที่วับซ้อนได้
        
        การมีสมาธิจดจ่อ(Complex attention) : ขาดสมาธิ เบี่ยงเบนความสนใจได้ง่าย
      - ความผิดปกติของการรู้คิดนั้นไม่ได้เกิดจากโรคทางจิตเวช เช่น โรคจิตเภท โรคซึมเศร้า เป็นต้น
  - - - การให้ความรู้กับผู้ดูแลผู้ป่วย
        
        เนื่องจากผู้ป่วยจะเข้าสู่สภาวะที่ต้องพึ่งพา ผู้ดูแลเป็นบุคคลสำคัญที่สุดที่ต้องเข้าใจการดำเนินของโรค และความรู้เกี่ยวการดูแลผู้ป่วยในแต่ละระยะของโรค รวมไปถึงสนับสนุนการดูแลตนเองของผู้ดูแลผู้ป่วย
      - การฟื้นฟูผู้ป่วยสมองเสื่อมด้านกายภาพ
        
        เนื่องจากผู้ป่วยที่มีอาการสมองเสื่อมทำให้มีขีดความสามารถในการใช้อุปกรณ์ต่าง ๆ ได้ลดลง การปรับอุปกรณ์ให้ง่ายต่อการใช้งานหรือปรับกิจกรรมให้เรียบง่ายและปลอดภัย รวมไปถึงการฝึกการกระตุ้นระบบประสาทสัมผัสโดยการบีบ จัด นวด การกระตุ้นกิจกรรมการเคลื่อนไหวจะทำให้ผู้ป่วยได้ฝึกสมรรถภาพทางกายภาพได้ดียิ่งขึ้น
      - การดูแลปรับสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสม
        
        ลดสิ่งกระตุ้นที่ทำให้อาการแย่ลง เช่น เสียงรบกวน และปรับสภาพที่อยู่อาศัยให้ปลอดภัยง่ายต่อการใช้งาน เช่น ให้พื้นเรียบ ไม่มีของเกะกะทางเดินและแสงสว่างเพียงพอ เพื่อลดการเกิดอุบัติเหตุ
      - การดูแลด้านพฤติกรรมและจิตบำบัด
        
        เนื่องจากปัญหาเรื่องพฤติกรรมและอารมณ์เป็นความผิดปกติที่พบได้บ่อย อาจต้องใช้การรักษาควบคู่ทั้งการรักษาด้วยยาและพฤติกรรมและจิตบำบัด โดยการให้ความรู้แก่ผู้ดูแลเพื่อให้เข้าใจผู้ป่วยและมีวิธีการดูแลได้อย่างเหมาะสม เช่น การเบี่ยงเบนความสนในผู้ป่วยออกจากเรื่องที่กำลังหงุดหงิดหรือโมโห การเสริมสร้างด้านอารมณ์ด้วยดนตรีบำบัด เป็นต้น
      - การดูแลเรื่องกิจวัตรประจำวันและการฝึกทักษะการเข้าสังคม
        
        ให้ผู้ป่วยได้ร่วมดูแลเรื่องกิจวัตรประจำวันของตนเองโดยมีผู้ดูแลคอยสนับสนุนและให้ความช่วยเหลือตามขีดความสามารถของผู้ป่วย
        
        ให้ผู้ป่วยได้ร่วมดูแลเรื่องกิจวัตรประจำวันของตนเองโดยมีผู้ดูแลคอยสนับสนุนและให้ความช่วยเหลือตามขีดความสามารถของผู้ป่วย
    - - ปัจจุบันยังไม่มีหลักฐานว่ามียาที่สามารถรักษาโรคให้หายขาดได้ แต่ใช้รักษาบรรเทาอาการและชะลอการเสื่อมของเซลล์สมอง ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มหลัก
        
        ยาที่ใช้รักษาตามอาการด้านการรู้คิด
        
        ยากลุ่ม Cholinesterase inhibitors(ChEIs) มีฤทธิ์ยับยั้งสารที่ทำลายสารสื่อประสาทในสมอง (acetylcholine esterase inhibitor) ทำให้มีสารสื่อประสาทเพิ่มขึ้น เช่น ยา donepezil, galantamine, rivastigmine
        
        ยากลุ่ม Non-competitive inhibitors เช่น memantine ทำให้ glutamate ไม่สามารถจับกับ receptor ได้ทำให้ลดการเกิดพิษต่อเซลล์ประสาท ใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการปานกลางถึงรุนแรง
        
        ยาที่ใช้รักษาปัญหาพฤติกรรม อารมณ์ และความผิดปกติทางจิต
        
        อาจต้องใช้ยาตามอาการทางจิตร่วมรักษา เช่น ยาต้านเศร้า ยาลดอาการหลงผิดประสาทหลอนและอาการกระวนกระวาย ยาคลายกังวลหรือยานอนหลับ โดยแพทย์อาจจะปรับยาตามอาการเพื่อให้สมดุลโดยพิจารณาถึงประโยชน์และผลข้างเคียงของการใช้ยา
  - - - ใช้แบบทดสอบในการประเมิน
        
        Addenbrooke’s Cognitive Examination (ACE)
        
        Rowland Universal Dementia Assessment Scale (RUDAS)
        
        Abbreviated Mental Test (AMT)
        
        Brief Community Screening Instrument for Dementia (CSI ‘D’)
        
        นิยมใช้ในประเทศไทย
        
        Clock Drawing Test (CDT)
        
        The Montreal Cognitive Assessment (MoCA)
        
        Mimi-Mental State Examination (MMSE) : TMSE, MMSE-Thai 2002
        
        Mini-Cog
        
        7-minute Screen (7MS)
        
        Chula Mental test
    - - เพื่อแยกโรคที่ทำให้เกิดภาวะสมองเสื่อมอื่นๆ ที่อาจรักษาได้ ยืนยันการวินิจฉัยภาวะสมองเสื่อม และทำให้ทราบถึงภาวะพื้นฐานและโรคร่วมก่อนการรักษาภาวะสมองเสื่อม โดยรายการตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        BUN/Cr
        
        ตรวจหาความผิดปกติในไต
        
        Liver function test
        
        ตรวจหาความผิดปกติของการทำงานในตับ
        
        Calcium
        
        ตรวจหาระดับแคลเซียมในเลือดที่สูง
        
        Thyroid Function (T3, Free T4, TSH)
        
        ตรวจหาภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์
        
        Electrolyte
        
        ตรวจหาระดับเกลือแร่ในเลือดที่ผิดปกติ
        
        Vitamin B12 / Folate
        
        ตรวจหาภาวะทุพโภชนาการ เช่น ภาวะพร่องวิตามิน B12
        
        Fasting Blood Sugar
        
        ตรวจหาภาวะน้ำตาลผิดปกติ
        
        VDRL
        
        ตรวจหาโรคซิฟิลิส
        
        CBC
        
        ตรวจหา hypersegmented neutrophils และmegaloblasts ซึ่งพบในนผู้ป่วยที่มีภาวะขาดวิตามินบี 12 และความผิดปกติอื่นของเลือด
    - - ตรวจหาโรคร่วม ภาวะสุขภาพโดยรวม การมองเห็นและการได้ยินของผู้ป่วย
    - - เพื่อใช้ยืนยันการวินิจฉัยและแยกภาวะสมองเสื่อม ติดตามการรักษาและหาสาเหตุอื่นๆ
    - - ซักประวัติจากญาติ ครอบครัว หรือผู้ดูแลใกล้ชิดที่พักอาศัยร่วมกับผู้ป่วย โดยแยกจากการซักประวัติจากผู้ป่วยโดยตรง ซักถามถึงความจำ พฤติกรรมและอารมณ์ ความสามารถในการทำงานและการช่วยเหลือตนเองที่เปลี่ยนไปจากระดับเดิม เกิดขึ้นอย่างช้าๆหรือเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว
- - - - มีการแยกตัวจากผู้อื่น
      - มีพฤติกรรมและอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป
      - อาการเกิดขึ้นแบบเฉียบพลันและมีการเปลี่ยนแปลงระหว่างวัน กล่าวคือ อาการนั้นเปลี่ยนแปลงสลับไปมา ระหว่างสภาวะการรับรู้ที่เป็นปกติและสับสน
      - ความผิดปกติของวงจรการหลับ-ตื่น
        
        ง่วงและหลับมากในช่วงกลางวัน แต่จะตื่นและสับสน อยู่ไม่สุขจนถึงก้าวร้าวในช่วงค่ำ
      - อาการขาดสมาธิ
        
        ไม่สนใจสิ้่งที่กระตุ้นหรือสภาวะแวดล้อมขณะนั้น
      - สูญเสียกระบวนการคิดแบบเป็นระบบ
        
        พูดวกไปวนมา หรือ พูดซ้ำๆ
        
        พูดเนื้อหาไม่ตรงกับหัวข้อที่สนทนา
        
        ไม่สามารถตอบคำถามง่ายๆได้
        
        อ่านหนังสือแล้วไม่เข้าใจเนื้อหา
      - สูญเสียการรับทราบสภาวะแวดล้อม
        
        เห็นภาพลวงตา
        
        ไม่รับรู้เกี่ยวกับสถานที่ ที่ตนเผชิญอยู่
        
        หลงเวลา
      - สูญเสียการรับรู้เวลา สถานที่ บุคคลและความจำระยะสั้น :
        
        สับสนกลางวันและกลางคืน
        
        ไม่ทราบ วัน เดือน ปี ปัจจุบัน
        
        ไม่ทราบว่าตอนนี้ตนเองอยู่ที่ไหน
        
        จำชื่อบุคคลได้ตามปกติ
      - ความผิดปกติด้านความคิดความจำ
        อื่นๆ
        
        ไม่สามารถจดจำวัตถุสิ่งของได้ :
        
        เขียนหนังสือไม่ได้
        
        วาดรูปไม่ได้
    - - มีปัญหาเรื่องความจำ หลงลืมบ่อยๆ
        
        วางทรัพย์สินไว้แล้วลืมจำไม่ได้ว่าวางไว้ที่ไหน
      - ไม่สามารถเรียนรู้สิ่งใหม่ๆได้
      - มีความจำถดถอย
        
        ใส่เสื้อผ้าซ้ำ
        
        ติดกระดุมไม่ถูก
      - รู้สึกยากลำบากในการทำงานที่ซับซ้อนที่เคยทำอยู่ประจำ
        
        ขายของไม่ได้ ทอนเงินผิด
      - มีปัญหาเรื่องทิศทางและความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม
        
        เดินออกจากบ้านไปขายของหายไป2ครั้ง
        
        จำห้องนอนและห้องน้ำไม่ได้
        
        ลูกสาวเคยรับผู้ป่วยมาอยู่ด้วยที่กรุงเทพฯ แต่ผู้ป่วยสับสน หงุดหงิด
      - บุคคลิกและอารมณ์เปลี่ยนไปจากเดิม
        
        ทะเลอะกับลูกค้า
        
        จะไปตลาด ก็จะทุบประตูเมื่อไม่ได้ไป
      - นอนไม่หลับ
        
        วุ่นวายไม่นอนตอนกลางคืน
      - ไม่สามารถทำกิจวัตประจำวันได้
        
        บุตรและญาติต้องดูแลเกือบตลอด 24 ชั่วโมง
        
        ความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวันต้องมีผู้อื่นคอยช่วยเหลือ
      - มีปัญหาในเรื่องของการสื่อสาร
      - อาการจะเป็นหนักมากขึ้นเรื่อยๆ
- - - - โปรตีนสำคัญที่ผิดปกติในโรคนี้ คือ เบต้า-อะไมลอยด์
        (Beta-amyloid) และทาว (Tau)
  - - - โดยพบว่าหลังอายุ 65 ปีจะมีความเสี่ยงต่อการ
        เกิดโรคเพิ่มเป็น 2 เท่าในทุกๆ 5 ปีที่อายุมากขึ้น
        อย่างไรก็ตามยังมีผู้ป่วยที่มีอายุต่ำกว่า 65 ปีด้วยเช่นกัน
    - - ดังนั้นปัจจัยส่งเสริมต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองจึงอาจเป็น
        ปัจจัยส่งเสริมของโรคอัลไซเมอร์ด้วย