Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

MUTATION (การผ่าเหล่า หรือ การกลายพันธุ์), อ้างอิง - Coggle Diagram

- - - - สาเหตุ
        
        การได้รับเชื่อไวรัสตับอักเสบบี(Hepatitis Virus B ; HVB)
        
        การใช้แปรงสีฟัน มีดโกน ที่ตัดเล็บร่วมกัน
        
        การติดเชื้อขณะคลอดจากแม่ที่มีเชื้อ (ถ้าแม่มีเชื้อลูกมีโอกาสได้รับเชื้อ 90%)
        
        การใช้เข็มสักตามตัวหรือสีที่ใช้สักตามตัวร่วมกัน และการเจาะหู
        
        การมีเพศสัมพันธ์กับคนที่มีเชื้อโดยไม่ได้สวมถุงยางอนามัย
        
        การสัมผัสกับเลือด น้ำเลือด น้ำคัดหลั่ง โดยผ่านเข้าทางบาดแผล
        
        การใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน
        
        การสัมผัสกับเลือด น้ำเลือด น้ำคัดหลั่ง โดยผ่านเข้าทางบาดแผล
      - อาการ
        
        ระยะเรื้อรัง
        
        ผู้ป่วยส่วนมากมักไม่มีอาการ บางรายอาจมีอาการอ่อนเพลียหรือเบื่ออาหารได้
        
        การติดเชื้อแบบเรื้อรังพบบ่อยในเด็กที่ติดเชื้อตั้งแต่แรกเกิด
        
        ผู้ป่วยเรื้อรังมี2กลุ่ม คือ พาหะ คือ (1)ผู้ป่วยที่มีเชื้อไวรัสตับอักเสบบีในร่างกาย ผู้ป่วยจะไม่มีอาการแต่สามารถแพร่เชื้อสู่ผู้อื่นได้ ผลการตรวจเลือดพบค่าการทำงานของตับอยู่ในเกณฑ์ปกติ ดังนั้นก่อนแต่งงานหรือมีเพศสัมพันธ์ควรตรวจหาไวรัสตับอักเสบบีก่อน (2)ตับอักเสบเรื้อรัง คือ ผู้ป่วยที่มีเชื้อไวรัสตับอักเสบบีในร่างกาย และตรวจเลือดพบค่าการทำงานของตับผิดปกติ
        
        ระยะเฉียบพลัน
        
        ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการรุนแรง เกิดจากการที่เซลล์ตับถูกทำลายเป็นจำนวนมาก ในกรณีนี้อาจทำให้เกิดภาวะตับวายได้
        
        อาการตับอักเสบระยะเฉียบพลันจะดีขึ้นใน 1-4 สัปดาห์ และจะหายเป็นปกติเมื่อร่างกายสามารถกำจัดและควบคุมเชื้อไวรัสตับอักเสบได้ ซึ่งมักใช้เวลาไม่เกิน 3 เดือน แต่ผู้ป่วยส่วนน้อย (5-10%) ไม่สามารถกำจัดเชื้อออกจากร่างกายได้หมด ทำให้ผู้ป่วยมีการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง
        
        อาการไข้ ตัวเหลืองตาเหลือง ปวดท้องใต้ชายโครงขวา และอาการอื่นๆ ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ผื่น ปวดข้อ ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการภายใน 1-4 เดือนหลังติดเชื้อ
      - การวินิจฉัยโรค
        
        เจาะเลือดตรวจค่าการทำงานของตับ (liver function test)
        
        การตัดชิ้นเนื้อจากตับไปตรวจ แพทย์จะใช้เข็มแทงผ่านผิวหนังเพื่อเก็บชิ้นเนื้อจากตับ การตรวจนี้ไม่ได้ทำในผู้ป่วยทุกราย ทำเฉพาะในผู้ป่วยตับอักเสบเรื้อรังที่ต้องการติดตามการดำ
        
        เจาะเลือดตรวจเชื้อไวรัสตับอักเสบบี
        
        HBsAg (แอนติเจนไวรัสตับอักเสบบี): ให้ผลบวก แปลว่า ผู้ป่วยกำลังมีเชื้อไวรัสตับอักเสบบี
        
        Anti-HBS (ภูมิคุ้มกันต่อ HBsAg): ให้ผลบวก แปลว่า ผู้ป่วยมีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสตับอักเสบบี
        
        การวินิจฉัยว่าเป็นไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง ต้องเจาะเลือดตรวจซ้ำอีกครั้งที่ 6 เดือนหลังจากวินิจฉัยว่าเป็นไวรัสตับอักเสบบีแบบเฉียบพลัน หากพบว่าร่างกายไม่สามารถกำจัดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี และไม่สามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้ จึงจะวินิจฉัยว่าเป็น “โรคไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรัง
      - นิยามคำศัพท์
        
        HBsAg แอนติเจนหรือเปลือกของเชื้อไวรัสตับอักเสบบี
        
        HBeAg แอนติเจนที่ได้จากยีนของไวรัส คอยบ่งบอกว่ามีกราแบ่งตัวของไวรัสเกิดขึ้นในร่างกาย
        
        Anti-HBS ภูมิคุ้มกันที่ร่างกายสร้างขึ้นเพื่อต่อต้านเปลือกของเชื้อไวรัสตับอักเสบบี จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อผู้ป่วยได้รับการฉีดวัคซีนหรือเคยติดเชื้อไวรัสตับอักเสบและหายจากโรคแล้ว ดังนั้น ผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันจึงไม่แพร่เชื้อให้ผู้อื่น และไม่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีอีก
        
        ค่า ALT (alanine aminotransferase) หรือบางทีเรียก ค่า SGPT คือค่าเดียวกัน เป็นเอนไซม์ที่มีมากในเซลล์ตับ หากเกิดจากความเสียหายในเซลล์ตับจะมีค่า ALT สูงกว่าปกติ
- - - - 1.2. การเปลี่ยนแปลงทางเคมีที่เกิดขึ้นเองในดีเอ็นเอ เช่น การสูญเสียหมู่อะมิโนของเบส (Deamination) ในดีเอ็นเอ
      - 1.1. เกิดจากความผิดพลาดระหว่างกระบวนการจำลองสายดีเอ็นเอ (DNA replication)
    - - 2.1. รังสีที่มีพลังงานสูง
        
        รังสีที่ก่อให้เกิดไอออน (ionizing radiation) เช่น รังสีเอกซเรย์ (X-ray) รังสีแกมมา สามารถทำลายสายดีเอ็นเอ และเหนี่ยวนำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงชนิดเบสในสายดีเอ็นเอได้
        
        รังสีที่ไม่ก่อให้เกิดไอออน (non-ionizing radiation) เช่น รังสีอัลตราไวโอเลต (UV radiation) ทำให้โครงสร้างดีเอ็นเอผิดปกติซึ่งไปขัดขวางกระบวนการจำลองสายDNA เป็นการหยุดยั้งการแบ่งเซลล์และทำให้เซลล์ตายในที่สุด
      - 2.3. สารเคมี (chemical mutagen)
        
        สารที่มีรูปร่างคล้ายเบส (base-analog) สามารถเข้าแทนที่เบสปกติได้ เนื่องจากมีรูปร่างของโมเลกุลใกล้เคียงกัน ทำให้เกิดกระบวนการจำลองสายดีเอ็นเอที่ผิดไปซึ่งมีรหัสพันธุกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป
        
        สารในกลุ่ม deamination (deaminating agents) เช่น กรดไนตรัส (nitrous acid) โซเดียมไบซัลไฟต์ (sodium bisulfite) เป็นสารกลุ่มที่เคลื่อนย้ายหมู่อะมิโน (-NH2) ออกจากเบส Adenine (A) และ Cytosine (C) ได้ทำให้คุณสมบัติการจับคู่เปลี่ยนไป ส่งผลให้เกิดการกลายพันธุ์แบบ transition
        
        สารในกลุ่ม alkylation (alkylating agents) เช่น Mustard gas เป็นสารกลุ่มที่เติมหมู่ Methyl (CH3) หรือ Ethyl (CH2CH3) ทำให้การจับคู่เบสผิดปกติไป เนื่องจากโครงสร้างของโมเลกุลที่เปลี่ยนแปลง (รูปที่ 5) โดยมักทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงแบบ Transition
        
        สารในกลุ่ม intercalating (intercalating agents) มีผลทำให้คู่เบสที่ถูกสอดแทรกมีระยะห่างออกจากกันมากพอจนทำให้มีการเติมเบสส่วนเกินเข้าไประหว่างกระบวนการจำลองตัวของสายดีเอ็นเอ ทำให้เกิดการกลายพันธุ์แบบ frameshift mutation
      - 2.2. ไวรัส
        
        ไวรัสบางชนิดสามารถทำให้เกิดการกลายพันธุ์ในเซลล์ได้ เช่น ไวรัสตับอับเสบบี (hepatitis B virus) ซึ่ง ทำให้เซลล์มีการแบ่งตัวและสังเคราะห์ดีเอ็นเอตลอดเวลา มีโอกาสเกิดการกลายพันธุ์ของยีนได้บ่อย และนำไปสู่การเกิดมะเร็งตับในที่สุด
  - - - เป็นการกลายพันธุ์ที่เกิดขึ้นเองในเซลล์ของเนื้อเยื่อที่ผิดปกติโดยที่ไม่ได้รับถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษ ซึ่งถูกตรวจพบในเนื้อเยื่อมีความผิดปกติเท่านั้น โดยการกลายพันธุ์ประเภทนี้สามารถทำให้เกิดมะเร็งและโรคอื่นๆได้ เมื่อเกิดการกลายพันธุ์ประเภทนี้แล้วจะไม่ถ่ายทอดไปยังรุ่นถัดไป
    - - เป็นการกลายพันธุ์ที่สามารถถูกตรวจพบได้ในทุกเซลล์ในร่างกาย เมื่อเกิดการกลายพันธุ์แล้วจะถ่ายทอดไปยังรุ่นต่อไปได้
- - - - มีหลักฐานที่บ่งชี้ว่าไวรัสกำลังมีการแบ่งตัวอย่างมาก คือ (1)HBeAg เป็นบวก ปริมาณไวรัสมากกว่าหรือเท่ากับ 20,000 IU/ml (2)HBeAg เป็นลบ ปริมาณไวรัสมากกว่าหรือเท่ากับ 2,000 IU/ml
      - ระดับ ALT มากกว่าหรือเท่ากับ 1.5 เท่าของค่าปกติอย่างน้อย 2 ครั้ง ห่างกันไม่น้อยกว่า 3 เดือน (ยกเว้นในกรณีที่ผู้ป่วยมีหลักฐานว่ามีตับแข็งหรือภาวะตับวาย พิจารณาให้การรักษาถึงแม้จะมี ALT ปกติ ไม่จำเป็นต้องรอห่างกันเกิน 3 เดือน)
      - HBsAg ให้ผลบวกเป็นเวลาไม่ต่ำกว่า 6 เดือน
      - ต้องไม่มีโรคอื่นที่เป็นสาเหตุหลักของตับอักเสบ