Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
HIGIDURA ETA INDARRAK - Silvia Guisasola - Coggle Diagram
HIGIDURA ETA INDARRAK - Silvia Guisasola
Zer da higidura?
Gorputz bat beste gorputz batekiko higitzen da haien posizio erlatiboa aldatzen bada.
Higidura deskribatzeko, aurrez erreferentzia-jatorria zehaztu behar da.
NOLA DESKRIBATZEN DA HIGIDURA?
Higikaria une bakoitzean ibilbidean zer posizio duen zehaztuz.
s-t grafikoen bidez.
Abiadura eta azelerazioa
HIgikaru baten aldiuneko abiadura une bakoitzean duen abiadura da.
s-t GRAFIKOAK ETA ABIADURA
Tarte inklinatu zuzenak uniformeei dagozkie, eta kurbatuak, higidura aldakorrei.
HIGIDURAREN v-t GRAFIKOAK
Higikari baten abiadura-balioaren aldaketari buruzko informazioa dute.
AZELERAZIOA
Denbora-unitateko gertatzen den abiadura-aldaketa adierazten du.
SI sisteman, azelerazioa
-tan adierazten da.
SI sisteman, abiadura
-tan adierazten da.
Indarrak eta haien ezaugarriak
Indarrak gorputzen arteko interakzioak dira, higidura aldatzen dutenak edo deformazioak eragiten dituztenak.
SI sisteman, indarra
newtonetan
(N) adierazten da,
INDARRAK NEURTZEA
Hookeren legea.
Indarrek malguki elastikoetan deformazioak eragiteko duten ahalmena haien neurria zehazteko erabiltzen da.
INDARRAK ETA HIGIDURA
Indarrek gorputzen higidura aldatzen dute.
INDARRAK, INTERAKZIO GISA
A gorputz batek B gorputz batean indarra eragiten badu (akzioa), azken gorputz horrek, aldi berean, indar horren berdina eragiten du kontrako noranzkoan (erreakzioa).
INDARREN SAILKAPENA
Kontaktuzkoa;
objektuak elkar ukitzen edo kontaktuan egon behar dira.
Distantziara transmititzen direnak;
grabitate indarra, indar elektriko edo magnetikoa.
NEWTONEN 3 LEGEAK
Printzipioa: Inertziaren printzipioa
Gorputz batek bere atseden-egoera edo mugimendu zuzen uniformea mantentzen du ez badio inolako indarrik eragiten edo eragiten dutenak orekan badaude.
F=0 --> V=kte m/s
Printzipioa: Indarraren printzipioa
Gorputz batean eragiten duen indarra bere azelerazioarekiko proportzionala da.
Printzipioa: Akzio-erreakzio printzipioa
A gorputz batek B gorputz batean indarra eragiten badu (akzioa), azken gorputz horrek, aldi berean, indar horren berdina eragiten du kontrako noranzkoan (erreakzioa).
Grabitate-indarra
Grabitazio unibertzalaren legea.
F eta d alderantzizko proportzionaalk dira.
Proportzionaltasun konstantearen (G) balioa:
GORPUTZEN PISUA
Grabitate-azelerazioa Lurraren gainazalean:
Pisua Lurrak inguruan dituen objektuen gain eragiten duen indar bat da.
Haren norabidea Lurraren erdigunearekiko erradiala da.
Haren noranzkoa Lurraren erdiguneranzkoa da.
Gorputzen puntu batean aplikatzen da: grabitate-zentro deritzona.
Indar elektrikoa
Karga elektrikoa materiaren propietate bat da.
Bi karga-mota daude: positiboak eta negatiboak.
Ikur bereko kargek elkar aldaratzen dute eta ikur desberdinekoek elkar erakartzen dute.
Karga elektrikoaren unitate naturala elektroia da, baina karaga-balio oso txikia denez, ez da erabilgarria.
SI sisteman elektroiaren unitatea coulomba, C, da.
COULOMBEN LEGEA
Proportzionaltasun-konstantea, K, hutsean
da
Zinematika
Posizioa
Unitatearen izena: Metro
Unitatearen izenaren laburdura: M
Magnitudearen izenaren laburdura: s
Espazioa
Unitatearen izena: Metro
Unitatearen izenaren laburdura: m
Magnitudearen izenaren laburdura: e
Denbora
Unitatearen izena: Segundua
Unitatearen izenaren laburdura: s
Magnitudearen izenaren laburdura: t
Abiadura
Unitatearen izena: Metro segundu
Unitatearen izenaren laburdura: m/s
Magnitudearen izenaren laburdura: V
Azelerazioa
Unitatearen izena: Metro segundu ber bi
Unitatearen izenaren laburdura: m/s2
Magnitudearen izenaren laburdura: a
Magnitude motak
Eskalarrak:
Zenbakizkoa balioa eta unitatea.
Bektorialak:
Bektoreen(geziak) bidez adierzten dira.
Zenbakizko balio batez adierazten dira, baina ezaugarri gehiago zehaztu behar dira.
Bektoreen batura
Bektoreak gezien bidez adierazten dira.
Bektoreak grafikoki adierazteko eskala bat aukeratu behar da.
Bektoreak batzeko moduak:
Perpendikularrak:
Pitagoras
Norabide berdina eta norantza aurkakoak
F1+F2 --> (F+(-F)
Norabide eta norantza berdinak
Beste kasuetan ebazpen grefikoa bakarrik egin daitezke
