Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
8.GAIA HIGIDURAK ETA INDARRAK - Coggle Diagram
8.GAIA HIGIDURAK ETA INDARRAK
Zer da higidura?
Higidura gorputz batek erreferentzia sistema batekiko duen denborarekiko pozizio aldaketa da
Nola deskribatzen da higidura?
Higikariak une bakoitzean ibilbidean zer posizio duen zehaztuz
Ibilbidean jatorri bat zehaztu, eta jatorri horretara arteko distanztiak neurtu.
s-t grafikoaren bidez
Kontuan izan s-t grafikoek ez dutela adierazten higikari batek egindako ibilbide mota, une bakoitzean duen pozizioa adierazten dute.
Abiadure eta Azelerazioa
Higikari batez besteko abiadura(Vbb)--> e/t edo V-V0/t-t0 :
S.I.-an abiadura m/s-tan adierazten da.
Higidura bat uniformea da, konstantea denean( denbora guztian abiadura berdina)
Higidura aldatzen joaten bata, aldiz aldakorra da.
V-t Grafikoak
Higikari baten abiadura-balioaren aldaketari buruzko informazioa ematen dute
Abiadura- balio positiboak, higikaria eskunerantz mugitzen ari dela adierazten du.
Abiadura-balio negatiboek, higikaria eskerrerantz mugitzen ari dela adierazten du.
Azelerazioa
Batez besteko azelerazioa kalkulatzeko--> abb= V2-V1/ t2-t1
s-t grafikoa eta abiadura
tarte inklinatu zuzenak, higidura uniformea eta tartea kurbatuak higidura aldakorra
Indarrak eta haien azelerazioak
Indarrak gorputzen arteko interakzioak dira(efektuak higidura-aldaketak edo deformazioak)
S.I sisteman newtonetan (N) adierazten da
Indarrak neurtzea
Malguki baten ertzean indarrak aplikatuz gero,ikus daiteke malgukien luzapenak aplikatutako indarrekiko proportzionalak direla
Portaera hau Hookeren legearen bidez adierazten da
Indarrek malgukiaren aregiten dituzten luzapena(L-L0) aplikatutako indarrarekiko(F) zuzenki proportzionalak dira
F= K(L-L0)
Indarrak eta Higidura
Indarrak gorputzen higidura aldatzen dute
Hau da, m masa duen gorputz baten gain eragiten duen indar batek(F) eta azelerazioaren(a) arteko erlazioa
F=m*a
Indarrak, interakzio giza
A gorputz batek B gorputz batean indarra eragiten badu(akzioa), eta azken gorputz horrek indar horren berdina eragiten du kontrako noranzkoan(erreakzioa)
3 Printzipioak
Inertziaren printzipioa, Indarraren printzipioa eta Akzio-erreakzio printzipioa
Indar Elektrikoa
Bi indar elektriko mota daude(erakarpen eta alderatze)
Ikur bereko kargak elkar alderatzen dira eta Ikur ezberdinezko kargak elkar erakartzen dira
Bi karga elektriko mota(positiboa eta negatiboa)
Positibo(Protoiak) eta Negatiboa(elektroieak)
S.I sisteman karga elektrikoaren unitatea coulomba) da
1 C= 6,24 trilioi elektroi
Coulomben legea
Fc= K
q1
q2/d*d
K=9000000000 Nm
Nm/C
C
Grabitate Indarra
Isaac Newton fisikari inglesak deskribatu zuen XVIII(18) mendean
Edozein bi masak elkarren artean distantzian daudela, indar batekin erakartzen dute elkar eta zuzenki proportzionala da.
Fn= G m1
m2/d
d
G=
Gorputzen Pisua
Gorputz baten pisuaren eta masaren arteko proportsionaltasun konstanteari grabitate-azelerazioa deitzen zaio
Lurraren gainazalean 9,8 N/Kg
Gorputz baten pisua lurrak erakartzen dion grabitate indarra da.
P= m*g
Norabidea da lurraren erdigunearekiko erradiala
Noranzkoa lurraren erdigunearenzkoa da
