Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Autonomic Nervous System Agents - Coggle Diagram
Autonomic Nervous System Agents
Nervous system
ANS
Overview of ANS
Drug acting on sympathetic system
Alpha 1 adrenergic receptor agonist
• Phenylephrine
➢ ใช้เป็นยาเพิ่มความดัน
➢ ใช้ในการขยายม่านตา
➢ ใช้ลดอาการคัดจมูก (รูปแบบพ่น)
อาการข้างเคียง
➢ ความดันสูง ➢ Rebound Hyperremia
Pseudoephedrine
• ใช้เป็นยาลดอาการคัดจมูก
• อาการข้างเคียง คือ ทำให้เกิดอาการใจสั่นได้ เนื่องจากเป็นผลมากจากการกระตุ้น B1 receptor ที่หัวใจ
• จัดเป็นยาควบคุมพิเศษ • รูปแบบที่มีจำหน่าย คือเม็ดละ 60 mg
• ขนาดที่แนะนำสูงสุด ต่อวันไม่ควรเกิน 240 mg
Adrenergic agonist
ยาที่ยับยั้งการเก็บกลับ
•Cocaineฤทธิ์ของcocaineคล้ายamphetamine คือ ทำให้ตื่นตัว
•ระยะเวลาการออกฤทธิ์สั้นกว่า แต่แรงกว่า amphetamine
•จัดเป็นยาเสพติดให้โทษประเภทที่ 2
•มีทั้งรูปแบบที่ใช้สูดหรือฉีด
Beta 1 adrenergic receptor agonist
Dobutamine
• ออกฤทธิ์กระตุ้น Beta1 receptor ที่หัวใจ เพิ่ม contraction ของกล้ามเนื้อหัวใจ
• ใช้รักษาภาวะ CHF (congestive heart failure) และภาวะ shock
• อาการข้างเคียง คือ ความดันสูง และหัวใจเต้นเร็วได้
Beta 2 adrenergic receptor agonist
• ออกฤทธิ์กระตุ้น Beta2 receptor ที่หลอดลมทำให้หลอดลมขยาย • ใช้รักษาหอบ ( asthma )
• อาการข้างเคียง คือ
➢ ใจสั่น ซึ่งเป็นผลจากการกระตุ้น B1
➢ น้ำตาลในเลือดต่ำ (hypoglycemia) เป็นผลจาก Beta2 dlycogenolysis
➢ Hypokalemia
• ตัวอย่างยา ได้แก่ terbutaline และ salbutamol
• Salbutamol หรือ albuterol มีทั้งรูปแบบเม็ด รูปแบบพ่นและรูปแบบสูดทั้งเดี่ยวและผสม
Mixed alpha and beta adrenergic receptor agonist
Epinephrine
• ชื่อพ้อง คือ Adrenaline
• สามารถกระตุ้นได้ทั้ง alpha และ beta receptor
• ทำให้หลอดลมขยายและเพิ่มแรงบีบของหัวใจ
• ใช้รักษา
• การแพ้แบบ anaphylaxis shock • Cardiac arrest
• รูปแบบ เป็นยาฉีด
Norepinephrine
• ชื่อพ้อง คือ Norarenaline
• ออกฤทธิ์เหมือน adrenaline แต่ไม่มีผลต่อ beta 2 จึงไม่มีผลทำให้หลอดลมขยาย
ยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้น Dopamine receptor
Dopamine
• ออกฤทธิ์กระตุ้น Dopamine receptor
• ฤทธิ์ของ dopamine ขึ้นกับ dose
➢ ที่ขนาดต่ำกระตุ้น D1 receptor ทำให้เส้นเลือดในไตขยายเพิ่มเลือดมาเลี้ยงที่ไต
➢ ที่ขนาดปานกลาง กระตุ้น beta1 receptor ทำให้หัวใจบีบตัวแรงขึ้น
➢ ที่ขนาดสูง กระตุ้น alpha1 receptor ท าให้ หลอดเลือดบีบความดันโลหิตเพิ่ม
การบริหารยา
Norepinephrine เจือจางด้วยสารน้ำที่มี Dextrose เป็นองค์ประกอบ เช่น D5w ,D5s เพราะ dextrose ป้องกัน Oxidation ของตัวยา
Adrenergic antagonist
ยาที่ออกฤทธิ์กระตุ้น alpha2 receptor
• ได้แก่ clonidine และ methyldopa
• ออกฤทธิ์กระตุ้น alpha 2 receptor ลดการหลั่ง NE ทำให้ความดันต่ำ
• ใช้รักษา hypertension
• Methyldopa เป็นยาที่ใช้ในการรักษา hypertension in pregnancy
Alpha 1 adrenergic receptor antagonist
• เช่น Prazosin, Doxazosin • ออกฤทธิ์ hypertension receptor ทำให้ความดันต่ำ
• ใช้รักษา 1. hypertension
BPH หรือ Benige prostovte hyperplasia
• อาการข้างเคียง คือ orthostatic hypotension ดังนั้นต้องใช้ยาในขนาดที่ต่ำก่อน
Beta adrenergic receptor antagonist
• Selective beta 1 antagonist: atenolol, bisoprolol, esmolol, metoprolol Non-selective antagonist: propranolol, timolol
• ออกฤทธิ์ปิดกั้น beta 1 receptor
• ใช้รักษาความดันโลหิตสูง
• ภาวะหัวใจล้มเหลว ได้แก่ metoprolol, bisoprolol
• รักษาภาวะอื่น ๆ ได้แก่ essential tremor หรือ migraine prophylaxis นิยมใช้propranolol
• Alpha and beta adrenergic receptor antagonist ได้แก่ labetalol และ carvedilol
Cholinergic agonist
Drug acting on parasympathetic system
Direct-acting parasympathomimetic drugs
• Pilocarpine กระตุ้น muscarinic receptor ใช้ลดความดันในลูกตา จึงใช้รักษาต้อหินหรือ อาการปากแหว่ง xerostomia
• Bethanechol กระตุ้น M3 ทำให้กล้ามเนื้อในกระเพาะปัสสาวะบีบตัวหรือเกิด Micturation ใช้รักษาอาการปัสสาวะคั่งที่เกิดจากความผิดปกติของระบบประสาท
Indirect-acting parasympathomimetic drugs
• ออกฤทธิ์ยับยั้ง Acgetylcholinesterase
• Neostigmine, Pyridostigmine ใช้รักษา Myasthenia gravis
• Anti –Alzheimer drugs ได้แก่ donepezil, rivastigmine และ galantamine
• Organophosphate (ยาฆ่าแมลง)
Anticholinergic drugs
• Atropine ออกฤทธิ์ปิดกั้น Muscarinic receptor ใช้ลดสารคัดหลั่งในทางเดินหายใจ, ภาวะ bradycardia และ ใช้ขยายรูม่านตา
• Hyoscyamine หรือ Scopolamine รักษาอาการ ปวดเกร็งที่ทางเดินอาหารและทางเดินปัสสาวะ
• Oxybutynin และ Tolterodine รักษาภาวะกระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวเกิน หรือ overlactive bladder ( OAB )
• Atropine
• Hyoscyamine (Buscopan)
• CPM
• Hydroxyzine
• Amitriptyline
• Nortriptyline
• Benztropine
• Chlorpromazine
• Tolteridine
• Orphenadrine ใน Norgesic®
Neuromuscular blockers
• Nondepolarizing muscle relaxants ได้แก่ atracurium, cisatracurium, vecuronium
• ออกฤทธิ์ปิดกั้น Nicotinic NM receptor บน NMJ ท าให้ไม่เกิด depolarization
• Depolarizing muscle relaxants ได้แก่ succinylcholine ออกฤทธิ์เป็น NM agonist ที่ motor end plate ของกล้ามเนื้อลาย ทำให้เกิดการกระตุ้นต่อเนื่องจนเป็นอัมพาต
Muscle relaxants
• Neuromuscular blocking agents
• Spasmolytic drugs
Spasmolytic drugs
• ได้แก่ Diazepam, Baclofen และ Dantrolene
• Diazepam ออกฤทธิ์ GABAA mediated presynaptic inhibition • Baclofen ออกฤทธิ์ GABAB agonist จะกระตุ้น spinal inhibition of motor neuron
• Dantrolene ออกฤทธิ์ Block Ryanodine receptor 1 ที่ SAR ของ skeletal muscle • ยับยั้งการจับกันของ actin-myosin
• Orphenadrine ออกฤทธิ์ยับยั้ง muscle strench reflex in spinal cord
• Diazepam จัดเป็นยาในกลุ่ม BZD หรือ Benzodiazepine ซึ่งยาในกลุ่มนี้ออกฤทธิ์หลัก ๆ ดังนี้ muscle relaxant , anxiolytic antiepileptic , solation
• มีทั้งในรูปแบบ เม็ดและรูปแบบฉีด
• รูปแบบเม็ดมีขนาด 2 และ 5 mg • รูปแบบฉีดมีขนาด 10 mg สามารถฉีดช้าๆ ได้เลย โดยไม่จำเป็นต้องเจือจางเพราะการเจือจางจะทำให้สารละลายขุ่น
