Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การใช้ยาคุมกำเนิด, 23627FB4-6FBD-4647-8B34-62305ADAAB6B, A8105A9A-4CCB…
การใช้ยาคุมกำเนิด
ความหมาย
การคุมกำเนิด ( Contraception ) การป้องกันการปฏิสนธิของไข่เเละอสุจิ
นางสาวอัลมาส ลาเต๊ะมูหะมะ 621001111
ประเภทการคุมกำเนิด
การคุมกำเนิดแบ่งเป็น 2 ประเภท
ชั่วคราว
ฮอร์โมน
ยาเม็ดคุมกำเนิด
ฮอร์โมนรวม
Monophasic pills
เป็นยาคุมกำเนิดฮอร์โมนระดับเดียว
Biphatic pills
เป็นยาคุมกำเนิดฮอร์โมนสองระดับ ประกอบด้วยฮอร์โมนสำคัญ 2 ชนิด คือ Estrogen และ Progesterone ซึ่งใน 1 แผนแต่ละช่วงของเม็ดยาจะมีปริมาณฮอร์โมนที่ต่างกัน 2 ระดับ
Triphasic pills
เป็นยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีปริมาณฮอร์โมนสามระดับประกอบด้วยฮอร์โมน 2 ชนิด โดยผลิตขึ้นเพื่อเลียนแบบฮอร์โมน Estrogen และ Progestrogen ในอัตราส่วนซึ่งคล้ายกับธรรมชาติของฮอร์โมนในรอบเดือนปกติของผู้หญิง
ฮอร์โมนเดียว
Mini-pill
ประกอบด้วย Progesterone ปริมาณน้อย ขนาดเท่ากันทุกเม็ด ที่นิยมใช้ ได้แก่ Exluton , Dailyton , Cerazette
Exluton ประกอบด้วยตัวยาสำคัญ Lynestrenol 0.5 mg โดยเริ่มรับประทานยาเม็ดแรกภายใน 1-3 วันแรกของรอบเดือน จากนั้นรับประทานวันละ 1 เม็ด ติดต่อกันทุกวัน
Dailyton เมื่อประจำเดือนมาวันแรก ให้เริ่มทานยาเม็ดแรก โดยดูตัวอักษรย่อวันที่กำกับบนแผง ให้ตรงกับวันที่เริ่มทานยา จากนั้นจึงทานยาไล่เรียงไปตามลูกศรวันละ 1 เม็ด จนครบ 28 เม็ด เมื่อทานหมดแผงสามารถเริ่มทานแผงใหม่ได้เลย โดยไม่ต้องเว้นช่วงหยุดยา ควรทานยาในช่วงเวลาเดียวกันทุกวัน เช่น ช่วงอาหารเย็น และไม่ควรทานยาช้ากว่าช่วงเวลาปกติเกิน 3 ชั่วโมง เนื่องจากตัวยาออกฤทธิ์สั้น
Cerazette ขนาดการใช้ยาในผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 1 เม็ด วันละครั้ง ตั้งแต่วันแรกของการมีประจำเดือน รับประทานยาต่อเนื่องเป็นเวลา 28 วัน เริ่มรับประทานแผงใหม่ได้ในวันถัดไป หลังจากยาเม็ดสุดท้ายของแผงเดิม โดยไม่ต้องหยุดใช้ยา
ใช้ในรายที่มีข้อห้ามของการใช้ Estrogen
มารดาหลังคลอดที่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่
ฮอร์โมนสูงหรือเรียกว่ายาคุมกำเนิดฉุกเฉิน
ใช้ในรายที่ไม่ได้คุมกำเนิดมาก่อน
ถูกข่มขืน
ผิดพลาดในการใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ
ข้อดี
มีประสิทธิภาพสูง
มีประจำเดือนสม่ำเสมอ ปวดประจำเดือนลดลง
สามารถใช้จนวัยถึงหมดประจำเดือน
ข้อเสีย
Estrogen : คลื่นไส้อาเจียน , คัดตึงเต้านม , ฝ้า , น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น , ความดันโลหิตสูงขึ้น
Progesterone : เลือดออกกะปริดกะปรอย หรือประจำเดือนไม่มา , อารมณ์เปลี่ยนแปลง
ข้อห้ามในการใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด
ผู้ที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับโรคเลือดและโรคหลอดเลือดหัวใจ DM HT ผู้ที่สูบบุหรี่ การทำงานของตับผิดปกติ
ยาฉีดคุมกำเนิด
มี 2 ชนิด
ฮอร์โมนเดียว : เป็นฮอร์โมนสังเคราะห์คล้าย Progesterone ที่ใช้กันโดยทั่วไป - DMPA ออกฤทธิ์นาน 3 เดือน - NET-EN ออกฤทธิ์นาน 2 เดือน
ฮอร์โมนรวม ฉีดทุก 4 สัปดาห์ จะมีทั้ง Estrogen และ Progesterone ได้แก่ Cyclofem , Estradiol cypionate
ข้อบ่งชี้
เหมาะสำหรับสตรีที่อายุไม่เกิน 50 ปี และมีบุตรที่มีชีวิตอยู่อย่างน้อย 1 คน ยาฉีดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม สำหรับผู้ที่ต้องการให้ประเดือนมาสม่ำเสมอแต่ไม่สามารถใช้กับมารดาที่ให้นมบุตรได้
ข้อดี
ใช้ง่าย สะดวก ช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนม เหมาะสำหรับมารดาหลังคลอดที่ต้องการเลี้ยงลูกด้วยนมเเม่
ข้อเสีย
เลือดออกกะปริดกะะปรอย ไม่มีประจำเดือน น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น อาการปวดศีรษะ อารมณ์เปลี่ยนแปลง
ข้อห้าม
เลือดออกผิดปกติ สตรรีที่ยังไม่เคยมีบุตร โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน โรคหลอดเลือดในสมองหรือหัวใจที่รุนแรง
ข้อควรคำนึงเมื่อใช้ยาคุมกำเนิดชนิดฉีด
ก่อนฉีดยาต้องมั่นใจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์ กรณีที่ไม่มั่นใจต้องตรวจการตั้งครรภ์
ยาคุมกำเนิดชนิดฉีดไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ จึงต่างจากถุงยางอนามัยซึ่งช่วยป้องกันได้
ยาคุมกำเนิดชนิดฉีดทุก 3 เดือน ซึ่งกำหนดให้ฉีดทุก 12 สัปดาห์นั้น ฉีดล่าช้าได้ไม่เกิน 2 สัปดาห์ หากเกินกว่านี้ให้งดการมีเพศสัมพันธ์หรือให้คุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นเสริม เช่น ใช้ถุงยางอนามัย ไปจนถึงเวลาฉีดและหลังจากฉีดอีก 7 วัน หากไม่ได้ปฏิบัติดังกล่าว อาจพิจารณาใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินในรายที่จำเป็น
ไม่ควรบีบ นวดหรือคลึงบริเวณที่ฉีด เพราะจะทำให้ยามีการดูดซึมเร็วขึ้นและอาจหมดฤทธิ์เร็วกว่ากำหนด
การใช้ยาเป็นเวลานานอาจทำให้ความหนาแน่นแร่ธาตุในกระดูกลดลงเล็กน้อยแต่กลับสู่ปกติได้เมื่อหยุดใช้ยา อย่างไรก็ตามควรรับประทานแคลเซียมให้เพียงพอ
ยาฝังคุมกำเนิด
ปัจจุบันนิยมใช้ Implanon NXT ชนิด 1 หลอดบรรจุตัวยา Etonogesrel 68 มิลลิกกรัม คุมกำเนิดได้ 3 ปี Jadelle ชนิเ 2 หลอดบรรจุLevonorgestrel 75 มิลลิกรัม ออกฤทธิ์คุมกำเนิด 5 ปี
ข้อบ่งชี้
สำหรับสตรีที่มีบุตรอย่างน้อย 1 คน ต้องการคุมกำเนิดระยะยาว สำหรับสตรีที่มีข้อห้ามในการใช้เอสโตรเจน สตรีที่ไม่ต้องการทำหมัน หรือไม่พร้อมที่จะผ่าตัดทำหมัน สตรีวัยรุ่นและสตรีที่เชื้อ HIV
ข้อดี
มีประสิทธิภาพสูง ออกฤทธิ์นาน และมีประสิทธิผลภายหลังฝังยาคุมกำเนิด 24 ชั่วโมง ไม่มีผลต่อน้ำนม ภายหลังการหยุดฝังยา จะกลับสู่ภาวะเจริญพันธ์ุได้เร็ว เนื่องจากฮอร์โมน Levonogestrel ถูกขับออกภายใน 96 ชั่วโมง
ข้อเสีย
ภายหลังการใช้ยาฝังคุมกำเนิด อาจมีเลือดออกกะปริดกะปรอย ประจำเดือนไม่มา
ข้อห้าม
ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำระยะเฉียบพลัน มะเร็ง เนื้องอกที่ตับ มีเลือดออกทางช่องคลอด
ใช้สิ่งกีดขวาง
ห่วงอนามัย
ชนิดไม่มีตัวยาออกฤทธิ์ป้องกันการตั้งครรภ์ ทำจากพลาสติดและอาบด้วย Barium sulfate เพื่อถ่ายภาพรังสีได้
ชนิดมีตัวยาออกฤทธิ์มี 2 ชนิด
Copper bearing IUD เป็นห่วงอนามัยที่มีสารทองแดงเป็นส่วนประกอบ เช่น CU T-380A
Hormone releasing IUD เป็นห่วงอนามัยที่มีฮอร์โมนสังเคราะห์เป็นส่วนประกอบเช่น Levonogestrel T
ข้อบ่งชี้
สตรีที่มีบุตรแล้ว และต้องการเว้นระยะห่างของการมีบุตร สตรีที่ต้องการคุมกำเนิดระยะยาว เมื่อเลิกใช้ภาวะเจริญพันธ์ุกลับมาดังเดิม สตรีหลังคลอดที่ต้องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ สตรีที่มีปัญหาประจำเดือนผิดปกติ
ข้อดี
ประสิทธิภาพสูงในการป้องกันการตั้งครรภ์ ปลอดภัย ผลข้าเคียงน้อย ราคาถูก ใช้ได้นาน ไม่เป็นภาระ ไม่ต้องกลัวลืม
ข้อเสีย
เลือดออกกะปริดกะปรอย ปวดท้องน้อย ตกขาวเพิ่มขึ้น อาจอักเสบของอวัยวะในอุ้งเชิงกราน อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ตั้งครรถ์นอกมดลูก หรือห่วงอนามัยหลุด
ข้อห้าม
ติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน หรือติดเชื้อในโพรงมดลูก SLE DM HT
ถุงยางอนามัย
ถุงยางอนามัยสตรี
วิธีการใส่ โดยการบีบขอบในใส่เข้าไปจนสุด ครอบอยู่ที่ปากมดลูก ห่วงจะช่วยยึดถุงยางไว้ไม่ให้หลุด ขณะที่ขอบยอดจะช่วยให้ถุงยางปิดคลุมบริเวณปากมดลูก เป็นวิธีที่ยุ่งยากไม่นิยมใช้
ถุงยางอนามัยชาย
เป็นถุงสำหรับคลุมองคชาตในขณะร่วมเพศเพื่อขัดขวางน้ำอสุจิเข้าสู่ช่องคลอดนอกจากป้องกันการตั้งครรภ์แล้วยังสามารถป้องกันการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
ข้อบ่งชี้
สำหรับผู้ที่ไม่สามารถใช้วิธีการคุมกำเนิดชนิดอื่นได้ ต้องการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หรือผู้ที่มีเพศสัมพันธ์นาน ๆ ครั้ง
ข้อดี
ใช้คุมกำเนิดและป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ซื้อง่าย ราคาไม่แพง พกพาได้สะดวก ปลอดภัย ไม่เกิดภาวะเเทรกซ้อนต่อผู้ใช้
ข้อเสีย
หากใช้ไม่ถูกต้อง มีโอกาสล้มเหลวในการป้องกันการตั้งครรภ์ ถุงยางอนามัยอาจแตกหรือหลุดได้ หากใช้เป็นเวลานาน ๆ ฝ่ายหญิงอาจจะระคายเคืองช่องคลอด แก้ไขโดยการใช้ที่มีสารหล่อลื่นหรืออาจะใช้ gel ช่วยในการหล่อลื้น
คุมกำเนิดโดยวิธีธรรมชาติ
สามารถทำได้หลายวิธี เช่น นับวันปลอดภัย กำหนดระยะเวลาเจริญพันธุ์ สังเกตสารคัดหลั่งจากปากมดลูก วัดอุณหภูมิร่างกาย มีเพศสัมพันธ์ในระยะให้นมบุตร และหลั่งอสุจินอกช่องคลอด เป็นต้น
ถาวร
การทำหมันหญิง
การคุมกำเนิดชนิดหนึ่งที่มีประสิทธิภาพสูงมาก เป็นวิธีที่ประหยัด ปลอดภัย มีอัตราการล้มเหลวทำให้เกิดการตั้งครรภ์น้อยมาก เหมาะสำหรับผู้ที่มีบุตรเพียงพอแล้ว และเกิดจากการตัดสินใจร่วมกันทั้งสามีและภรรยา รวมถึงผู้ที่มีข้อห้ามในการตั้งครรภ์ โดยจะเป็นการทำให้ท่อนำไข่ (Fallopian Tube) อุดตัน
การทำหมันชาย
การทำหมันชายเป็นการคุมกำเนิดที่ดีอีกวิธีหนึ่ง ซึ่งเป็นการคุมกำเนิดถาวร เหมาะสำหรับชายที่คิดว่ามีบุตรเพียงพอแล้ว หรือมีภาระจำเป็นทางครอบครัว
การทำหมันชาย คือการผูกหรือตัดท่ออสุจิ ทำให้ตัวอสุจิที่สร้างขึ้นจากลูกอัณฑะผ่านออกมาไม่ได้
การปฏิบัติตัวหลังการทำหมันชาย
พยายามไม่ให้แผลถูกระทบกระเทือนภายหลังทำ 24 - 48 ชั่วโมง เช่น ไม่ควรขี่จักรยาน มอเตอร์ไซค์ ควรสวมกางเกงชั้นในรัดเอาไว้ ระวังไม่ให้แผลถูกน้ำ 2-3 วัน ให้สังเกตอาการผิดปกติ เช่น มีเลือดออกหรือบวมผิดปกติ ถ้ามีให้รีบกลับไปพบแพทย์
