Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ (Huy Cận)* - Coggle Diagram
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ (Huy Cận)*
Hai khổ đầu: Cảnh đoàn thuyền ra khơi
lúc hoàng hôn
Cảnh hoàng hôn trên biển được miêu tả thật đẹp
"Mặt trời xuống biển như hòn lửa"
Từ đó cảnh biển hiện lên không hiu hắt mà thật
ấm áp, tươi tắn, tráng lệ
=>Như một khung cảnh
kì vĩ
trong thần thoại
Nghệ thuật so sánh
: "mặt trời" nhìn như một "hòn lửa" đỏ rực -> gợi lên hình ảnh
tròn trịa
mà
sáng chói, huy hoàng
của mặt trời
"Sóng cài then, đêm sập cửa"
Một hình ảnh gần gữi thân thương về vũ trụ:
vũ trụ như 1 ngôi nhà lớn, màn đêm là cánh cửa, còn những con sống xô lên nhau là then cài
NT nhân hoá + ẩn dụ
diễn tả sự
chuyển mình của không thời gian
(bước đi của thời gian)
=> Khiến biển cả vốn lạnh lẽo bỗng trở nên thật
gần gữi thân thương;
để phác hoạ bức tranh ấy của biển hẳn người viết phải có
cặp mắt thần
Lấy bước đi bất tận của không thời gian
làm nền cho cảnh ra khơi của con người
=> phông nền kì vĩ
Vẻ đẹp của con người khi ra khơi
Từ
"lại"
thể hiện một
hành động lặp lại hằng ngày
nhưng đồng thời cũng làm
nổi bật sự đối lập giữa con người và thiên nhiên
: khi cả vũ trụ nghỉ ngơi lại là lúc con người bắt đầu chuyến hành trình của mình.
"Câu hát căng buồm cùng gió khơi"
Là một câu thơ
lãng mạn, bay bổng
, mở ra cho người đọc nhiều suy tưởng
Qua câu hát, ta nhận ra
buồm
không chỉ
căng
bởi gió mà còn nhờ chính
sức mạnh của con người
Đồng thời, lời hát cũng là
tiếng lòng vang lên đầy tha thiết
của người dân chài thể hiện
niềm vui, sự say mê hoà quyện cùng thiên nhiên
bao la, niềm
say mê với công việc
làm
giàu đẹp Tổ quốc.
Bài ca lao động đầu hứng khởi của người dân chài
Liệt kệ + liên tưởng thú vị
: những
đàn cá
là
hàng ngàn đoàn thoi
đang ngày đêm
dệt nên tấm thảm biển
khổng lồ
bằng muôn luồng sáng diệu kì
Từ
"bạc"
vừa miêu tả
vẻ đẹp của biển
cả
quê hương vừa gợi lên
nguồn tài nguyên quý giá
bạc vàng mà biển cả ban tặng
Thú vị và tinh tế nhất là
tiếng gọi hoà trong tiếng hát "Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi"
: phản ánh
niềm đam mê lao động
và
khao khát có một chuyến đi đánh cá bội thu
, rộng hơn là mong muốn có được cuộc sống ấm no, cống hiến cho Tổ quốc
=>Qua hai khổ thơ,
vẻ đẹp của biển cả
hiện lên đầy
huy hoàng, tráng lệ
nhưng nổi bật hơn cả
tư thế hiên ngang
của
những người dân chài
tràn đầy
niềm say mê
lao động, say mê công việc làm giàu đẹp cho Tổ quốc.
Khổ cuối: kết thúc đầy huy hoàng của một bản tráng ca hào hùng
"Câu hát căng buồm cùng gió khơi"
Tạo nên
kết cấu đầu cuối tương ứng
: câu hát lại vang lên
thể hiện sự vẹn nguyên
một
niềm vui
, niềm
hứng khởi
, niềm
say mê
và
niềm tin
vào cuộc sống
"Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời"
NT nhân hoá + ẩn dụ
: đoàn thuyền nhỏ bé được
sánh ngang với cả vũ trụ
, gợi lên
tư thế của những người làm chủ
biển khơi, làm chủ vũ trụ, tư thế của những
anh hùng
Thậm chí trong cuộc đua, họ đã
chiến thắng
và trở thành nhà vô địch của
cuộc chạy đua với thiên nhiên
,
vòng nguyệt quế
là những
mẻ cá trĩu nặng
Đó là
sự phi thường
có được nhờ niềm hăng say lao động, niềm tin và niềm vui được làm chủ thiên nhiên
"Mặt trời đội biển nhô màu mới"
Trái ngược
với hình ảnh
"xuống biển"
đầu bài thơ,
"Màu mới"
phải chăng là
sắc màu của cuộc sống mới
, một cuộc sống ấm no, hạnh phúc hơn, một tương lai tươi sáng và nhiều hi vọng hơn
Gợi ra
suy ngẫm sâu sắc
: hành trình từ
bóng tối ra ánh sáng
, từ cuộc đời
nô lệ
tới cuộc đời
làm chủ
cả vũ trụ của những người dân chài say mê lao động
"Mắt cả huy hoàng muôn dặm phơi"
Một
khung cảnh tráng lệ
, huy hoàng, tràn ngập ánh sáng của
mặt trời
, của
mắt cá
, và hơn hết là của
lòng người
"Mắt cá"
là vẻ đẹp của
thành quả lao động
, một vẻ đẹp đấy ắp vinh quang, tự hào
Khổ thứ ba: hình ảnh những người ngư dân hiện lên qua hình ảnh con thuyền
Hình ảnh con thuyền: nổi bật vị trí trung tâm ("Thuyền ta lái...biển bằng")
NT ẩn dụ
: con thuyền
vốn nhỏ bé
bỗng trở nên
lớn lao, sánh ngang thiên nhiên
Không phải con thuyền tầm thường
, con thuyền có
gió làm lái, trăng làm buồm
Thể hiện
mối liên kết chặt chẽ
giữa con người và thiên nhiên:
thiên nhiên luôn dõi theo
và
hỗ trợ
hành trình của con người
Hình ảnh "Lướt giữa mây cao với biển bằng"
khẳng định vị trí trung tâm
Miêu tả tốc độ
của con thuyền -> hình ảnh
con người
qua đó hiện lên với sự
bản lĩnh
và
tự tin đầy mình
trước thử thách khó khăn trên biển
Hình ảnh những người ngư dân hiện lên qua công việc ("Ra đậu...lưới vây giăng")
Hai câu thơ gợi ra trước mắt người đọc một
thế trận hào hùng
của những ngư dân quả cảm
Một loạt các động từ
được sử dụng liên tiếp diễn tả những
động tác nhanh, dứt khoát
-> khắc hoạ sự
khéo léo cũng như tinh thần bản lĩnh, quyết tâm
của những người dân chài
Công việc đánh cá của những người ngư dân
chẳng còn khó nhọc mà trở nên thật hào hùng
Khổ thứ tư: ngợi ca sự giàu đẹp của biển cả
Các loài cá
"Cá nhụ, cá chim cùng cá đé"
Một loạt các từ
"lấp lánh", "đen hồng", "vàng choé"
cùng
NT liệt kê
gợi tả
sự giàu có
của biển cả qua những loài cá và màu sắc của chúng trong đêm trăng
Cá song
"Cá song lấp lánh đuốc đen hồng"
Gợi liên tưởng
những ngọn đuốc dưới ánh trăng lấp lánh, đàn cá như đang
mở hội rước đuốc nghênh đón người ngư dân
"Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé"
Ánh trăng in xuống mặt nước, những con cá quẫy đuôi như quẫy ánh trăng tan ra, tất cả
hoà quyện tạo nên một bức tranh sơn mài tuyệt đẹp
Từ "em"
diễn tả bao
cảm xúc của tác giả dành cho cá
- một phần của biển cả, của thiên nhiên, qua đó khiến cho cuộc đánh bắt
trở thành một cuộc săn đón, tìm kiếm cái đẹp đầy tráng lệ
-> Cuộc đánh bắt cá đầy khó nhọc bỗng
trở nên thi vị, tràn đầy tình yêu và niềm say mê
của con người
"Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long"
Hình ảnh nhân hoá đẹp
: diễn tả
nhịp thở của vũ trụ về đêm
-> một
hình ảnh lạ
-> gợi
sự hoà nhịp
giữa con người và thiên nhiên vũ trụ
=> Diễn tả biển nhưng
thực chất
tác giả đang
diễn tả vẻ đẹp con người
, sự
lạc quan
đã khiến họ thấy
thiên nhiên thật gần gũi
. Với
sự phong phú về đời sống tâm hồn
, họ thấy biển như
một người bạn tri kỉ
Khổ thứ năm: khúc hát gọi cá căng tràn cùng suy ngẫm về lòng biển bao dung
"Ta hát bài ca...nhịp trăng cao"
Những động tác bình thường
qua lăng kính cảm xúc
của tác giả đã
trở nên đẹp đẽ lạ thường
Câu hát một lần nữa được cất lên
đầy âm hưởng du dương xen lẫn sự hào hứng của người ngư dân -> vẫn là
câu hát đẹp, chất chứa niềm say mê
Để bổ trợ cho câu hát,
tiếng "gõ thuyền" với ánh trăng
đã kết hợp với lời hát, tạo nên một
giai điệu hay đến xiêu lòng
, dường như
cả thiên nhiên vũ trụ cũng đang hoà mình vào khúc hát
"Biển cho ta cá...tự buổi nào"
Biện pháp so sánh
:
biển
so sánh với
lòng mẹ
khiến cho khúc hát
sâu lắng, thiết tha hơn
Là
lời khẳng định
: biển là
nguồn tài nguyên bất tận
, là
món quà tuyệt vời thiên nhiên tặng cho con người
Thể hiện
cái nhìn trìu mến, yêu thương và biết ơn của con người
dành cho biển cả bao dung, giàu có
Biển
hiện lên thật
thân thiện, ân tình, rộng lượng
với con người
=> Vẫn
tô đậm vẻ đẹp của con người
qua
cách những người dân chài nhìn nhận biển cả, thiên nhiên
Khổ thứ sáu: công việc kéo lưới, kết thúc một hành trình, đồng thời tạc nên bức tượng đài khoẻ khoắn của người dân chài
"Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng"
Là
lúc đêm sắp tàn
, ngư dân
hối hả giục nhau thu xếp
để kết thúc chuyến hành trình
Chữ "kịp"
nói lên sự hối hả, khẩn trương trong việc thu xếp
=> Diễn tả
sự nhịp nhàng trong từng hành động kéo lưới của ngư dân và sự vận hành của vũ trụ
, từ đó gợi lên liên tưởng thú vị: khi
hơi ấm của bình minh sắp tràn phủ vũ trụ
thì cũng là lúc
con người tiến những bước cuối của hành trình dài
"Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng"
Hai hình ảnh gợi cảm
"Chùm cá nặng"
Cá mắc vào lưới nhiều
như những
chùm trái cây trĩu cảnh
-> gợi tả
vẻ đẹp của thành quả lao động
, một vẻ đẹp căng tràn
"Kéo xoăn tay"
Gợi tả những cánh tay rắn chắc, dẻo dai
như xoăn lại và căng lên lúc kéo lười -> nổi bật
vẻ đẹp gân guốc của ngư dân
, một
vẻ đẹp phong trần, tạo nên bởi nắng gió
=> Nói lên
một chuyến ra khơi may mắn
, đánh bắt được nhiều cá.
Lao động thực sự là nguồn sống
của ngư dân,
đem lại hạnh phúc
cho cuộc đời
"Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông"
Một bức tranh có đường nét, màu sắc vô cùng tráng lệ
Nghệ thuật phối sắc tài tình
của tác giả đã được áp dụng khiến cho
thành quả lao động của ngư dân hiện lên thật huy hoàng
Cuối cuộc hành trình không hề có sự mệt mỏi
mà vẫn tràn trề sức sống, mọi thứ được tụ lại trong một
từ "loé"
:
bước đi của thời gian, sự thay đổi của không gian, liên tưởng đến mẻ cá trĩu nặng, lại gợi ra niềm hân hoan vui sướng của con người
"Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng"
Cánh buồm, con thuyền
tràn ngập ánh sáng của bình minh
, con thuyền
chở niềm vui bất tân của con người
sau một chuyến đi bội thu
=> Khổ thơ đã
khắc hoạ một nét đẹp của cuộc sống người ngư dân
,
cảnh kéo lưới là một nét vui của bài ca lao động, bài ca cuộc đời