Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Sơ đồ tư duy về tình cảm,xúc cảm và ý chí, hành động ý chí- Đào Trung Hùng…

- - - - Xúc cảm chính là thá độ và những rung động của một con người đối với một người khác, hoặc một sự kiện, hiện tượng nào đó bất kỳ trong cuộc sống, Xúc cảm chính là yếu tố đầu tiên thúc đẩy và hình thành nhu cầu cầu về tình càm và những nhu cầu khác trong đời sống tinh thần của mỗi một người.Jul
    - - Tình cảm là những thái độ thể hiện sự rung cảm ổn định của con người đối với sự vật hiện tượng có liên quan đến nhu cầu và động cơ của họ.
  - - - Màu sắc xúc cảm của cảm giác
        Đây là mức độ thấp nhất của phản ánh cảm xúc. Nó là một sắc thái của cảm xúc đi kèm theo quá trình cảm giác. Ví dụ: cảm giác về màu xanh gây cho ta xúc cảm dễ chịu. cảm giác màu đỏ gây cho ta cảm xúc rạo rực, nhức nhối.
      - Xúc cảm
        
        Đây là một mức độ phản ánh cảm xúc cao hơn, nó là sự thể nghiệm trực tiếp của một tình cảm nào đó trong một hoàn cảnh xác định.
        
        Tuy nhiên, tùy theo cường độ, tính ổn định (thời gian tồn tại) và tính ý thức cao hay thấp người ta lại chia xúc cảm nói chung làm hai loại:
        
        Xúc động: là một dạng của xúc cảm có cường độ rất mạnh, xảy ra trong một thời gian ngắn và khi xảy ra xúc động con người thường không làm chủ được bản thân mình (“cả giận mất khôn”), không ý thức được hậu quả hành động của mình.
        
        Tâm trạng: là một dạng khác của xúc cảm, nó có cường độ vừa phải hoặc tương đối yếu, tồn tại trong một thời gian tương đối dài, có khi hàng tháng, hàng năm và con người không ý thức được nguyên nhân gây ra nó. Tâm trạng là một trạng thái xúc cảm chung bao trùm lên toàn bộ các rung động và làm nền cho hoạt động của cơn người, có ảnh hưởng rõ rệt đến toàn bộ hành vi của họ trong một thời gian khá dài, ảnh hưởng tích cực, tiêu cực đến đời sống tình cảm của con người. Nguồn gốc của tâm trạng rất khác nhau: có những nguồn gốc gần và những nguồn gốc xa. Nguồn gốc chủ yếu để gây tâm trạng là vị trí của cá nhân trong xã hội.
      - Tình cảm
        
        Đó là thái độ ổn định của con người đối với hiện thực xung quanh và đối với bản thân mình.
        
        Tình cảm là thuộc tính của nhân cách. Nó có các đặc điểm: ổn định, được ý thức rõ ràng.
        
        Trong tình cảm có một dạng đặc biệt, có cường độ rất mạnh, thời gian tồn tại khá lâu dài và được ý thức rõ ràng: sự say mê. Có say mê tích cực nhưng cũng có say mê tiêu cực thường được gọi là đam mê.
        
        Con người có nhiều loại tình cảm khác nhau. Có thể phân chia thành tình cảm cấp thấp và tình cảm cấp cao. Tình cảm cấp thấp liên quan đến sự thoả mãn nhu cầu sinh lí, tình cảm cấp cao liên quan đến sự thoả mãn nhu cầu xã hội của người.
    - - Tình cảm cấp thấp: Đó là những tình cảm liên quan đến sự thỏa mãn hay không thỏa mãn những nhu cầu cơ thể(nhu cầu sinh học). Tình cảm có ý nghĩa to lớn-nó báo hiệu về trạng thái sinh lí cơ thể
      - Tình cảm cấp cao
        
        Tình cảm đạo đức là hình thái biểu hiện cơ bản của ý thức đạo đức ở cấp độ cảm tính. Là phương thức phản ánh độc đáo thực tiễn, trong tình cảm đạo đức không có sự tách biệt giữa nội dung khách quan xuất phát từ ngoại giới với trạng thái tâm lý bên trong của chủ thể đạo đức.
        
        Tình cảm trí tuệ là những tình cảm nảy sinh trong quá trình hoạt động trí óc. Nó liên quan đến nhận thức, sáng tạo, đén sự thoả mãn nhu cầu nhận thức của con người. Tình cảm trí tuệ biểu hiện thái độ của con người đối với các ý nghĩ, tư tưởng, các quá trình và kết quả hoạt động trí tuệ.
        
        Tình cảm thẩm mỹ là những tình cảm liên quan đến nhu cầu thẩm mĩ, nhu cầu về cái đẹp. Nó biểu hiện thái độ thẩm mĩ của con người đối với hiện thực xung quanh, nó ảnh hưởng lớn đến sự đánh giá cái đẹp, thị hiếu thẩm mĩ của cá nhân.
        
        Tình cảm hoạt động: là sự thể hiện thái độ của con người đối với hoạt động nhất định, liên quan đến sự thỏa mãn hay không thỏa mãn nhu cầu hoạt động đó. Lao động là cơ sở tồn tại của cơn người. Vì vậy, thái độ cảm xúc dương tính đối với lao động như lòng yêu lao động, sự tôn trọng người lao động… Để tồn tại và phát triển con người cần phải hoạt động. Hoạt động của con người bao giờ cũng có mục đích và con người luôn tỏ thái độ đối với đối tượng hoạt động đó.
        
        Tình cảm mang tính chất thế giới quan: Đây là mức độ cao nhất của tình cảm con người. Ở mức độ này, tình cảm có đặc điểm rất bền vững và ổn định, có tính khái quát, tính tự giác và tính ý thức cao, trở thành nguyên tắc trong thái độ và hành vi của cá nhân (Ví dụ: tinh thần yêu nước, tinh thần tương thân tương ái…).
  - - - Cảm xúc, tình cảm của người này có thể được truyền, “lây” sang người khác: buồn lây, vui lây…
      - Tình cảm tập thể, tâm trạng tập thể, tâm trạng xã hội được hình thành theo quy luật này.
    - - Giống như cảm giác, cảm xúc, tình cảm cũng có hiện tượng thích ứng, nghĩa là khi chúng được lặp đi lặp lại nhiều lần thì cường độ bị suy yếu và lắng xuống (chai dạn tình cảm). Hiện tượng “xa thương, gần thường” là một trong những biểu hiện của quy luật này.
    - - Đó là sự tác động qua lại giữa những cảm xúc trái chiều nhau: những cảm xúc âm tính lại có thể làm tăng cường độ của cảm xúc dương tính và ngược lại.
      - Cũng như trong cảm giác, quy luật tương phản của cảm xúc, tình cảm diễn ra theo 2 góc độ: tương phản kế tiếp và tương phản đồng thời.
    - - Cảm xúc, tình cảm có thể được di chuyển từ đối tượng này sang đối tượng khác: “Yêu em yêu cả đường đi lối về “ hoặc: “Giận cá chém thớt; Vơ đũa cả nắm” đều là những biểu hiện của quy luật này.
    - - Quy luật pha trộn thể hiện ở chỗ trong một loại tình cảm cùng tồn tại những cảm xúc trái dấu với nhau. Chúng không những không loại trừ nhau mà ngược lại, có thể còn diễn biến theo quy luật tương phản. Những cảm xúc yêu thương và ghen tuông có thể cùng tồn tại trong tình yêu. Không ít trường hợp càng yêu mãnh liệt, càng ghen dữ dội.
    - - Tình cảm được hình thành theo con đường tổng hợp hoá và khái quát hoá các cảm xúc cùng loại. Ví dụ, tình cảm của con cái đối với cha mẹ là do các cảm xúc dương tính do cha mẹ đem lại trong suốt quá trình lớn khôn của đứa trẻ tạo thành.
- - - - Ý chí là mặt năng động của ý thức, biểu hiện ở năng lực thực hiện những hành vi có mục đích, đòi hỏi phải có sự nỗ lực khắc phục khó khăn.
        
        Ý chí là một phẩm chất tâm lí cá nhân, một thuộc tính tâm lí của nhân cách. Ta thường nói người này có ý chí, người kia thiếu ý chí…..
        
        Là một hiện tượng tâm lí, ý chí cũng là sự phản ánh hiện thực khách quan của não. Ý chí phản ánh mục đích hành động, mục đích hành động do các điều kiện của hiện thực khách quan quy định. Như vậy, ý chí phản ánh hiện thực khách quan dưới hình thức mục đích của hành động.
        
        Ý chí được xem là mặt năng động của ý thức, mặt biểu hiện cụ thể của ý thức trong thực tiễn, bởi vì ở đó con người tự giác được mục đích hành động, đấu tranh động cơ, lựa chọn biện pháp trở quá , khó khăn để thực hiện đến cùng mục đích đã đề ra.
    - - Tính mục đích:
        Đây là một phẩm chất rất quan trọng của ý chí, giúp con người điều chỉnh hành vi hướng vào mục đích tự giác. Tính mục đích của ý chí phụ thuộc vào thế giới quan, nội dung đạo đức và tính giai cấp của nhân cách mang ý chí.
      - Tính độc lập: Đó là phẩm chất ý chí cho phép con người có khả năng quyết định và thực hiện hành động theo những quan điểm và niềm tin của mình, không bị chi phối và tác động bên ngoài.Tuy nhiên tính độc lập của ý chí không có nghĩa là sự bảo thủ, bướng bỉnh, chống lại sự ảnh hưởng bên ngoài, bất luận đúng hay sai.
      - Tính quyết đoán:
        Đó là khả năng đưa ra những quyết định kịp thời, dứt khoát trên cơ sở tính toán, cân nhắc kĩ càng, chắc chắn. Con người quyết đoán là con người tin tưởng sâu sắc rằng mình phải làm như thế này, mà không thế làm như thế khác được. Tiền đề của tính quyết đoán là trình độ trí tuệ và sự dung cảm.Người quyết đoán luôn có hành động có suy nghĩ, dũng cảm, nhanh nhạy, đúng lúc, không dao động và hoài nghi.
      - Tính bền bì( kiên trì):
        Phẩm chất bền bì của ý chí được thể hiện ở sự khắc phục những khó khăn, trở ngại khách quan và chủ quan để đạt được mục đích đã đề ra.
        Tính bền bỉ không có nghĩa là sự lì lợm, bướng bỉnh theo đuổi mục đích mù quáng, mà là sự theo đuổi mục đích rõ ràng với sự năng động của trí tuệ và tình cảm trong quá trình thực hiện mục đích.
      - Tính tự chủ:Đó là khả năng và thói quen kiểm tra hành vi làm chủ của bản thân, kìm hãm những hoạt động cho là không cần thiết hoặc có hại trong những trường hợp cụ thể.Các phẩm chất ý chí của nhân cách nói trên luôn luôn gắn bó hữu cơ với nhau, hỗ trợ cho nhau, tạo nên ý chí cao của con người. Các phẩm chất ý chí được thể hiện trong các hành động ý chí.
  - - - Hành động ý chí là hành động có ý thức, có chủ tâm, đòi hỏi nỗ lực khắc phục khó khăn, thực hiện đến cùng mục đích đã đề ra.
    - - Hành động ý chí chỉ xuất hiện khi gặp khó khăn, trở ngại, vì vậy ý chí là sự phản ánh hiện thực khách quan
      - Nguồn gốc kích thích hành động ý chí không phải là cường độ vật lí của kích thích mà cơ chế động cơ hóa hành động, trong đó chủ thể nhận thức ý nghĩa của kích thích để từ đó quyết định có hành động hay không
      - Hành động ý chí luôn có mục đích được chủ thể ý thức một cách rõ ràng
      - Hành động ý chí bao giờ cũng có sự lựa chọn phương tiện và biện pháp tiến hành để đạt được mục đích
      - Hành động luôn có sự điều khiển, điều chỉnh, kiểm tra của ý thức, luôn có sự nỗ lực khắc phục khó khăn, trở ngại, thực hiện đến cùng mục đích đề ra
      - Hành động ý chí có cơ chế tâm lí phức tạp bao gồm: hành động được gián tiếp hóa bời chương trình trí tuệ bên trong- cái thực hiện chức năng điều khiển có ý thức, và chương trình trí tuệ bên trong ấy tổ chức tất cả các động cơ hiện có thành hệ thống thứ bậc, trong đó mục đích đặt trước là động cơ chủ đạo
    - - Giai đoạn chuẩn bị : Đây là giai đoạn hành động trí tuệ, giai đoạn suy nghĩ, cân nhắc các khả năng khác nhau. Giai đoạn này gồm các khâu:
        
        Xác định mục đích, hình thành động cơ: trong giai đoạn này con người ý thức một cách rõ ràng mục đích của mình, đấu tranh động cơ để chọn lấy một mục đích, động cơ nổi bật. Việc đấu tranh động cơ còn được diễn ra trong suốt quá trình hoạt động.
        
        Lập kế hành động để đạt được mục đích với những phương tiện, biện pháp cụ thể.
        
        Quyết định hành động.
      - Giai đoạn thực hiện hành động. Việc chuyển từ quyết định hành động đến việc thực hiện hành động là sự thay đổi về chất, vì đó là sự chuyển biến từ ý thức, nguyện vọng thành hiện thực. Sự thực hiện quyết định có thể diễn ra dưới hai hình thức:
        
        Hình thức hành động bên ngoài.
        
        Hành động ý chí bên trong (hay kìm hãm các hành động bên ngoài )
      - Giai đoạn đánh giá kết quả của hành động. Trong quá trình hành động con người luôn luôn đối chiếu đánh giá kết quả với mục đích đề ra. Khi kết quả phù hợp với mục đích thì hành động kết thúc, con người cảm thấy thỏa mãn, hài lòng hoặc chưa thỏa mãn, hài lòng. Sự đánh giá kết quả hành động có thể trở thành sự kích thích và động cơ đối với hành động tiếp theo, giúp con người có những cố gắng mới để có những thành công mới.
  - - - Hành động kĩ xảo là hành động tự động hóa được hình thành một cách có ý thưc, có nghĩa là hình thành nhờ luyện tập
      - Hành động thói quen là loại hành động tự động hóa ổn định, trở thành nhu cầu của con người
    - - Hành động kĩ xảo mang tính kĩ thuật, ít gắn với tình huống. Có thể bị mai một nếu không thường xuyên luyện tập, củng cố. Con đường hình thành chủ yếu là luyện tập có mục đích và có hệ thống. Được đánh giá về mặt kĩ thuật thao tác: có kĩ xảo mới tiến bộ, có kĩ xảo cũ lỗi thời
      - Hành động thói quen mang tính chất nhu cầu nếp sống, luôn gắn với tình huống cụ thể. Bền vững, ăn sâu vào nếp sống. Hình thành bằng nhiều con đường khác nhau, kể cả con đường tự phát. Được đánh giá về mặt đạo đức: có thói quen tốt, thói quen xấu, có thói quen hại
    - - Sự hình thành kĩ xảo
        
        Bước 1: Làm cho sinh viên hiểu biện pháp hành động thông qua quan sát hành động mẫu, kết quả mẫu, hướng dẫn, chỉ vẽ, kết hợp các cách.
        
        Bước 2: luyện tập. khi luyện tập phải đảm bảo các điều kiện sau:
        
        Nắm rõ, chính xác mục đích của luyện tập
        
        Thoi dõi sát sao việc thực hiện để đảo bảo tính chính xác của việc thực hiện
        
        Đủ số lần luyện tập
        
        Bài tập phải là một hệ thống xác định, theo sự kế tục hợp lí, có kế hoạch rõ và nâng dần độ phức tạp.
        
        Không được ngắn quãng quá trình luyện tập trong thời gian dài.
        
        Bước 3: Tự động hóa: Sau khi hành động được mô hình hóa, quá trình thực hiện được điều chỉnh, sửa đổi, loại bỏ động tác thừa và chính xác hơn, lúc đó cấu trúc hành động đã thay đổi về chất. Hành động lúc này có tính chất:
        
        Bao quát hơn, bớt dần mục tiêu bộ phận
        
        Tiết kiệm, giảm động tác thừa
        
        Điêu luyện, ít hoặc không có mặt ý thức
        
        Tốc độ nhanh, chất lượng cao và kết quả đều đặn.
        
        Chuyển vào một khâu của hành động phức tạp và đã đạt chuẩn nhuần nhuyễn cao. Chính lúc đó kĩ xảo đã hình thành, hành động đã được tự động hóa.
      - Sự hình thành thói quen
        
        Thói quen được hình thành bằng nhiều con đường khác nhau: Lặp đi lặp lại các cử động, hành động(ví dụ: tập thể dục buổi sáng), Bắt chước(ví dụ:trẻ bắt chước người lớn hút thuốc lá), giáo dục và tự giáo dục
        
        Bằng con đường giáo dục và tự giáo dục, thói quen hình thành một cách có mục đích. Đây là con đường chủ yếu để hình thành thói quen tốt cho học sinh. Muốn hình thành thói quen một cách hiệu quả, cần chú ý các điều kiện cơ bản sau:
        
        Làm cho học sinh tin tưởng vào sự cần thiết của thói quen đó
        
        Tổ chức các điều kiện thuận lợi hình thành thói quen
        
        Phải có sự tự giác của học sinh đối với thực hiện các hành động cần chuyển đổi thành thói quen
        
        Củng cố thói quen tốt đang hình thành bằng những xúc cảm dương tính ở học sinh qua sự khích lệ, động viên kịp thời của giáo viên