Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Sensory and Special Senses I, Sensory and Special Senses II, A6480008…
Sensory and Special Senses I
ระบบประสาทสัมผัส (Sensory system)
General features of Sensory systems
การรับความรู้สึกทั่วไป
Topographicorganization (การปรับอุณหภูมิ)
Receptors: Types, Receptors field, Coding, Adaptation (การปรับตัว)
Pathways (การส่งสัญญาน)
การรับรู้ทางประสาทสัมผัส (Sensory perception)
Transduction : แปลสัญญาณ
Transmission : ส่งสัญญาณ
Modulation : แปลงสัญญาณ
Perception : การรับร้
ชนิดของการรับรู้ทางประสาทสัมผัส (Type of sensation)
•Superficialsensation
:ประสาทสัมผสัการรับรู้แบบพื้นผวิ(รับรู้ผ่านทางผวิหนัง) Temperature and Two-point discrimination
• Deep sensation
: ประสาทสัมผสั การรับรู้แบบลกึ (รับรู้ผ่านทางกล้ามเนื้อและข้อต่อ) Muscle and Joint position sense, Deep muscle pain, Vibration sense
• Visceral sensations
: ประสาทสัมผสั การรับรู้ที่เกยี่ วข้องกบั ช่องท้อง Relayed by Autonomic afferent fibers; Hunger, Nausea, Visceral pain
• Special senses
ประสาทสัมผสั การรับรู้
Smell, Vision, Hearing, Taste, Equilibrium
คุณสมบัติทั่ว ไปของตัวรับความรู้สึก (Common characteristics of receptor)
Threshold: ปริมาณของสิ่งเร้าหรือแรงกระตุ้นที่น้อยที่สุดที่ทำให้เกิดความรู้สึก
เหตุการณ์Actionpotentialจะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อมีการ รวมตัวกัน ของ Graded potential (EPSP และ IPSP)
เท่ากับหรือมากกว่าระดับThresholdขึ้นไป
Adaptation :การปรับตัวของตัวรับความรู้สึก
• Tonic receptors (Slowly adapting receptors) ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นตลอดเวลาที่สิ่งกระตุ้นยังคง อยู่ เช่น ตัวรับความรู้สึกบริเวณหูท่ีทำหน้า ที่เก่ียวข้องกับการทรงตัว
• Phasic receptors (Rapidly adapting receptors) ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้น เฉพาะในช่วงแรกและช่วง สุดท้ายของการกระตุ้น เช่น ตัวรับความรู้สึกบริเวณ ผิวหนัง
Receptive fields : ตัวรับหนึ่ง ๆ จะตอบสนองต่อแรงที่กระทำบนพื้นผิวเฉพาะ ในบริเวณขอบเขตที่มีปลายประสาทรับความรู้สึกกระจายอยู่
Two-point discrimination threshold : ระยะห่างของจุด กระตุ้นที่ น้อยที่สุดสามารถบอกได้ว่ามีการกระต้นุ 2ตำแหน่งใช้สำหรับวัดระยะห่างของReceptivefields
การแบ่งชนิดของตัวรับความรู้สึก (Classification of sensory receptors)
1)แบ่งตามรูปร่างทางจุลกายวิภาคศาสตร์
• Freenerveendings (ปลายเปลือย) Pain, Thermal etc.
• Encapsulatednerveendings (ปลายเป็นกระเปาะแคปซูล) Corpuscle of Touch
• Sensory cells (เซลล์เฉพาะ) Receptor cell in Eye, Ear, Tongue
• Peripheralcells (เซลล์ประสาทส่วนปลาย)
2) แบ่งตามตำแหน่งตัวรับหรือตามหน้าที่
•Exteroceptor:สิ่งเร้าอย่ภู ายนอกเช่นความร้อน/เยน็ ,สัมผสัเจ็บปวด
• Visceroceptor : สิ่งเร้าอย่มู าจากอวยั วะภายใน
• Proprioceptor : ตาแหน่งของร่างกาย ความรู้สึกในขณะท่ีมีการเคลื่อนไหว (กล้ามเนื้อ, เอน็ , ข้อต่อ)
•Telereceptor:สิ่งเร้าอย่หู่างจากตัวรับได้แก่กลนิ่ แสงเสียง
3) แบ่งตามชนิดของตัวกระตุ้น
Mechanoreceptor:พลังงานกล(Tactile,Stretchreceptor,Skeletalmuscle,Tendons,Ligaments, Joint capsules, Sound)
Thermoreceptor:อณุหภูมิ(Cold,Warmreceptor)
Chemoreceptor:เคมี(Tastebuds,Olfactoryreceptors)
Photoreceptor:แสง(Retina:Rod,Conecells)
Nociceptor:ตัวรับสิ่งกระตุ้นที่อาจเป็นอันตรายเช่นความเจ็บปวด
ระบบประสาทรับความรู้สึกทางกาย (Somatosensory system)
Posterior (Dorsal) columns สัมผัสแบบละเอียด
Spinocerebellar tracts
สัมผัสจากกล้ามเนื้อ, กระดูก, ข้อต่อ
Spinothalamic tracts สัมผัสความเจ็บปวดและ อุณหภูมิ
Dorsal (posterior) column-medial lemniscus pathway
Primary sensory cortex
Brodmann area: 3, 1, 2 ทาหน้าที่ในการรับความรู้สึกจากผวิ หนัง, กล้ามเนื้อ, และข้อต่อ
Nerve fibers and Pain
• Fast pain (เจ็บ) หรือ First pain เหนี่ยวนำบน A-delta fiber บอก ตำแหน่งได้ เช่น Pricking pain, Sharp pain, Electric pain
• Slowpain(ปวด)หรือSecondpainเกิดช้าๆอยนู่ านบอก ตำแหน่งแน่นอนไม่ได้ เหนี่ยวนำบน C-fiber บอกตำแหน่งได้ เช่น Dull, Burning, Throbbing, Itching pain
Sites of Pain origin
• Somaticpain เป็นอาการปวดที่มาจากผิวหนัง , กระดูก, กล้ามเน้ือ, เอ็นข้อต่อ เป็นต้น
• Visceralpain เป็นอาการปวดที่มาจากอวัยวะภายใน เช่น หัวใจ, ปอด, ระบบทางเดินอาหาร และระบบ สืบพันธุ์
• Neuropathicpain เป็นอาการปวดที่มาจากโรคปลายประสาทเสื่อม
Sensory and Special Senses II
องค์ประกอบของการรับความรู้สึกพิเศษ (The components of special sensory)
ตัวรับความรู้สึก (Sensory receptor) และเซลล์รับความรู้สึกตัวที่ 1
หรือ First order neuron
เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve)
เซลล์ประสาทที่ 2 และ 3
(Second/Third order neurons)
เปลือกสมองรับความรู้สึกส่วนปฐมภูมิ
(Primary sensory cortex)
การมองเห็น (Vision)
ดวงตามนุษย์เปรียบเสมือนกล้องถ่ายภาพเนื่องจากมีส่วนประกอบและลักษณะการทำงานท่ีคล้ายกัน
แสง
Cornea (กระจกตา)
Pupil (รูม่านตา)
Lens (เลนส์ตา)
Retina (ฉากรับภาพ)
ภาพจริงหัวกลับ ขนาดเล็กกว่าวัตถุ
Visual association
cortex
(Secondary visual area) เพื่อแปลความหมายจากภาพ ที่มองเห็นว่าวตั ถุน้ันคืออะไร มีรูปร่างลกั ษณะอย่างไร
Primary visual
cortex
เพื่อทาหน้าที่รับภาพที่ มองเห็นเป็ นภาพจริงหัวต้ัง
สรีรวิทยาของการมองเห็นภาพ
จอตา (Retina)
จานประสาทตา (Optic disc)
เส้นประสาทตา (Optic nerve)
ส่วนไขว้ประสาทตา (Optic chiasm)
ลำเส้นใยประสาทตา (Optic tracts)
ศูนย์ถ่ายทอดสัญญาณประสาทหลักจากจอตา (Lateral geniculate nucleus, LGN)
ส่วนแผ่ประสาทตา (Optic radiation)
1 more item...
การได้ยิน(Hearing)
หูมีรูปร่างคล้ายใบพัดมีขนาดไม่ใหญ่มาก ต้ังอยู่ขนาบสองข้างของใบหน้าทำหน้าที่หลักในการได้ยินและเกี่ยวข้องกับการทรงตัว
1.หูชั้นนอก ใบหู (Pinna) → ช่องหู (Auditory canal) → แก้วหูหรือเยื่อแก้วหู (Ear drum)
หูชั้นกลาง ท่อยูสเตเชียน (Eustachian tube) → กระดูกค้อน (Malleus) → กระดูกทั่ง(Incus) → กระดูกโกลน (Stapes)
หูชั้นใน คอเคลีย (Cochlea)
→ ช่องเซมิเซอร์คิวลาร์ (Semicircular canal)
เซลล์ขน(Hair Cells)เป็นตัวรับกระตุ้น ของเสียงโดนเซลล์ขนที่ฐานคอเคลียทําหน้าที่รับเสียงสูงและปลายท่อทําหน้าที่รับเสียงทุ้ม
แลบบิรินท์ (Vestibular labyrinth) อวัยวะรับการทรงตัว
หินปนู (Otolith) เกาะอยู่ระหว่างคอเคลียกับประสราการทรงตัวเพื่อช่วยในการเคลื่อนไหวศีรษะตามแรงโน้ม ถ่วงของโลก
Sound
(Air pressure waves)
Hair cells (Receptors)
Auditory nerve (Primary afferents)
Cochlear nucleus (Brainstem/ Spinal cord nuclei)
Medial geniculate
body (Thalamus)
Primary auditory cortex
การทรงตัว (Balance)
การรักษาสมดุลการทรงตัวและการเคลื่อนไหว
การควบคุมรักษาสมดลุ การทรงตัวและเคลื่อนไหวขึ้นอยู่กับองค์ประกอบดังนี้
Vestibular apparatus (หู)
Eyes (ตา)
Posterior column of spinal cord (ไขสันหลัง)
Cerebellum (สมองซีรีเบลลมั )
หูชั้นในที่ช่วยในการทรงตัว (Vestibular apparatus หรือ Semicircular canals)
ทำหน้าที่ควบคุมการทรงตัวหากมีการ เคลื่อนไหวของศีรษะอย่างกะทันหัน
หูชั้นใน(Theinnerear)มีส่วนอวัยวะ ความรู้สึกของระบบการทรงประกอบด้วย
หูส่วนที่รับรู้การเคลื่อนไหวแบบหมุน
(ความเร่งเชิงมุม) คือ หลอดกึ่งวงกลม (Semicircular ducts)
หูส่วนที่รับรู้การเคลื่อนไหวตามแนว XY (ความเร่งเชิงเส้น) คือ Sacculeทําหน้าที่รับรู้กมาเคลื่อนไหวแนวต้ัง(แกนY)
Utricle ทําหน้า ที่รับรู้กราเคลื่อนไหวแนวราบ (แกน X)
การรับรส (Taste)
ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับการรับรส Insular cortex
ทำหน้าที่ในการแสดงความรู้สึกเมื่อมีการรับรส คือ Limbic system
การได้กลิ่น(Smell)
อวัยวะท่ีทำหน้าที่เกี่ยวกับการได้กลิ่น คือ จมูก (Nose)
บริเวณที่เกี่ยวกับการได้กลิ่น อย่ที่บริเวณโพรงจมูกส่วนบนเรียกว่า Olfactory epithelium
Olfactoryreceptors คือฐานรับกลิ่นที่มีลักษณะเป็น เนื้อผิว เรียกว่าOlfactoryepithelium
ประกอบด้วยเซลล์ 3 ชนิด คือ Olfactory receptor cells, Supporting epithelial (sustentacular) cells และ Basal cells
A6480008 นางสาวจุฑามาศ ทุมสาร
บทที่7 Pat l and ll