Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

GARAPEN MOTAK garapena, Fetuan izango dituen ondorioak - Coggle Diagram

- - - - TEORIAK
        
        Erikson
        
        Gizakiak gizarte-loturaren beharra dute.
        
        Giza garapena fase psikosozialen arabera gertatzen da.
        
        Lehen urtean gizakiak zaintza fisikoan oinarritutako konfiantza-sentimendua garatu behar du, haurra beldur gabe garatzea baimentzen duena. Gurasoek ematen dute laguntza.
        
        Bowlby
        
        Atxikimendu-erlazio egokiek eragin positiboa izango dute haurraren gizarte-egokitzapenean.
        
        Haurrak atxikimendu-harreman egokirik ez badu, bere garapen normala eragotziko duten zenbait psikopatologia garatu ahal izango ditu.
        
        Gizakiok jaiotzetik zahartzarora arte gizarte-harremanaren beharra dugu.
        
        Freud
        
        Haurrek helduekiko (batez ere amarekiko) hurbiltasun- eta lotura-jokabidea garatzen dute inarrizko premiak asetzeko.
      - FASEAK
        
        Gizarte sentsibilitate bereizi gabea (jaiotzetik 2 hilabetetara)
        
        Gizarte sentsibilitate bereizia (2-7 hilabete)
        
        Atxikimendu definitua (7-14 hilabete)
        
        Elkarrekiko harremanaren eraketa (2 urtetatik aurrera)
      - MOTAK
        
        Atxikimendu ez-ziur nahasia
        
        Tratu txar aktiboarekin eta traumekin du lotura.
        
        Atxikimendu ez-ziur ekiditzailea
        
        Haurra errefusatzeko joera izaten dute, erantzun gutxi, pazientzia gabe. Ez dira oso toleranteak, haurren hurbilketak saihesten dituzte, eta haurren antsietatea eta segurtasun-falta areagotzen dituzte.
        
        Atxikimendu ziurra
        
        Garapen psikologiko eta soziala errazten du.
        
        Afektiboa, haurren beharrekiko sentikorra (beharrak asetzen ditu), koherentea.
        
        Atxikimendu ez-ziur anbibalentea
        
        Afektiboak dira, baina ez dakite haurren seinaleak interpretatzen, eta inkoherenteak dira.
        
        Dependetzia, antsietatea, intseguritatea, bakardadea, kezka…suposatzen du.
- - - - JOKATZEKO SISTEMA EDO GARAPEN MOTORRA
        
        Aurrerapenak irudikatzeko DENVER TESTA (bi printzipio nagusi= céfalo-caudala eta proximo-distala)
        
        Eskuen kontrola
        
        Lokomozioa
        
        Buruaren kontrola
      - INFORMAZIOA TRANSMITITZEKO SISTEMA
        
        Irrifarrea (eroso edota gustora dagoela adierazteko)
        
        Negarra (jarrera deserosoa adierazteko)
        
        Kolera duelako
        
        Minaren ondorioz sortua
        
        Arrunta: erregularra, normalean gosearekin lotua
        
        Arreta deitzeko
      - INFORMAZIOA JASOTZEKO SISTEMA
        
        Entzumena
        
        Haurrak ahotsak eta hizkuntzak bereizteko gaitasuna amaren tripan
        
        Usaimena eta dastamena
        
        Amak haurdunaldian jaten duena transmitittu haurrari likido amniotikoaren bidez
        
        Ukimena
        
        Haurdunaldiko 32 astean garatua
        
        Bista
        
        Jaiotzean gutxien garatzen dena, bisio binokularra 4/5 hilabetekin garatu
    - - Jarrera erreflexuak
        
        Postura edota oreka aldaketekin zerikusia
      - Lokomozio erreflexuak
        
        Mugimendu boluntarioekin lotuak
      - Erreflexu primitiboak
        
        Superbibentzia beharrekin lotuta
  - - - Ezagutza bidezko garapena hainbat alditan banatu zuen
        
        LEHENENGO ESTADIOA: ZENTZUMENEI ETA MUGIMENDUEI DAGOKIONA
        
        AZPIATALAK
        
        2: LEHEN MAILAKO ERREAKZIO ZIRKULARRAK (1-4 hilabete)
        
        Kontrola ditzakeen erantzun batzuk aurkitu
        
        3: BIGARREN MAILAKO ERREAKZIO ZIRKULARRAK (4-8 hilabete)
        
        Bere gorputzetik urrun dauden objektuetan gauza interesgarriak gerta daitezela ohartarazi
        
        4: BIGARREN MAILAKO ERREAKZIO ZIRKULARREN KOORDINAZIOA (8-12 hilabete)
        
        Bi ekintza edo gehiago konbinatzen hasten dira helburu sinpleak lortzeko
        
        1: ARIKETA ERREFLEXUAK (0-1 hilabete)
        
        Ekintzak erreflexuak trebatzera mugatzen dira
        
        5: HIRUGARREN MAILAKO ERREAKZIO ZIRKULARRAK (12-18 hilabete)
        
        Umeak objektuekin aktiboki esperimentatzen hasten dira arazoak ebazteko moduak asmatuz
        
        6: ARAZOAK SINBOLIKOKI KONPONTZEA (18-24 hilabete)
        
        Umea eraikitzen dituen eskemak barneratzen hasten dira
        
        LORPENAK
        
        IMITAZIOA: ikasteko modu garrantzitsua da.
        
        OBJEKTUAREN IRAUNKORTASUNA (objektuak existitzen direla ohartzea nahiz eta beste zentzumen batzuen bitartez ikusgarri ez izatea)
        
        4-8 hil: erdigardena bada estalkia objetua bilatuko dute
        
        8-12 hil.: ezkututako objetua lehenago aurkitutako lekuan bilatu
        
        1-4 hil.: begibistatik kanpoko objetuak ez dituzte bilatzen
        
        12-18 hil.: objetua azkenekoz ikusitako lekuan bilatu
        
        18-24 hil.: tokialdatze ikustezinak irudikatzen dituzte
      - Umeek ezagutzak lortu buruko ESKEMAK hobetuz
        
        Eskemak bi prozesu intelektualen bidez sortu
        
        EGOKITZAPENA
        
        Akomodazioa
        
        Eskemak aldatu beste esperentzia motak azaltzeko
        
        Asimilazioa
        
        Esperientzia berriak interpretatu.
        
        ANTOLAKUNTZA
        
        Umeak eskemak antolatu eta egitura konplexuak sortu
    - - Haurrek hautemateko eta jarduteko trebetasun motorrak integratzen dituzte. Trebetasun hauek garatzeko, umeek beren inguruan motibazioa eragiten dieten zerbait sumatu behar dute.
- - - - Haurrei euren ama-hizkuntza azkarrago lortzera laguntzen die
        
        Goi-ahotsarekin
        
        Poliki-poliki
        
        Gehiegizko intonazio aldaketekin
        
        Hizkera errazten
        
        Hitz eta esaldi motzak erabiltzen
        
        Errepikapen asko erabiltzen
      - Beste ikertzaile batzuk hizkeraren balioa zalantzan jartzen dute
        
        Baieztatzen dute umeek lehenago eta hobe hitz egiten dutela, helduen hizkera konplexua entzuten badute
    - - Zezelketaren etapa
        
        Gurasoek haurrak egindako soinuak errepikatuz aurrera egiten lagundu
        
        Haurraren bokalizazio-kantitatea handitu
        
        Hizkuntzaren ikaskuntza-erritmoa azkartu
        
        Umeei mintzamenaren alderdi soziala esperimentatzen laguntzen die (elkarrizketaren txandakatzearen)
    - - Hizkuntza eskuratzeko erritmoa baldintzatzen duten faktoreak
        
        Haurrarekin erlazionatzeko eta hitz egiteko moduak
        
        Gurasoen edo zaintzaileen adina
        
        Telebista
    - - Amen diskurtsoko hitz espezifikoen maiztasuna
        
        Haurrek hitz horiek ikasteko duten ordena hobetu
      - Amen hitz-jarioa
        
        Haurraren hiztegia zabaldu
    - - Guraso eta zaintzaileek irakurtzeko duten maiztasuna eta modua
        
        Haurren hitz egiteko abilezia hobetzen da
        
        Irakurketa hobeto ulertzen dute 7 urterekin
        
        Hizkuntza-trebetasun hobeak erakusten dituzte 2-5 urterekin
        
        Epe luzera, irakurri eta idazteko gaitasuna ondo garatzen da
- - - - Haurran nolako eragina izango du?
        
        Inpultsibotasuna
        
        Ikasteko arazoak
        
        Jaiotzean pisu txikia
        
        Garunaren lobulu frontalean eragin
        
        Funtzioak
        
        Oroimena sustatu
        
        Adimen emozionala sustatu
        
        Irudimena ahalbidetu
        
        Arazoei konponbidea eman
        
        Giharren mugimenduak kontrolatu
        
        Ikasteko aukera eman
        
        Plangintza posible egin
        
        Bulkadak erreprimitu
        
        Hizkuntza kontrolatu
        
        Usaimeneko informazioa prozesatu
        
        Abstinentzia sintomak
        
        Arreta nahasmenduak
        
        Arreta alterazioak
        
        Ikuesmen eta pertzeptzio arazoak
    - - Arazo psikologikoak
        
        Memorian
        
        Ikaskuntzan
        
        Arretan
        
        Kontrol emozionalean
        
        Autismoaren garapena
      - Arazo fisikoak
        
        Pisu txikia jaiotzean
        
        Hipertentsioa
        
        Asma
      - Bestelako arazoak
        
        Erditzeko orduan zailtasunak
        
        Amaren erditze osteko depresioaren garapena
    - - Nolako eragina izango du honek fetuan? Eta jaiotzean haurrak pairatu ditzakeen ondorioak zeintzuk izan daitezke?
        
        Gehiegizko pisuko amak = hodi neuronaleko eta bihotzeko akatseko haurrak
        
        Haurdunaldiann gatazka inkontzienteak sortzen dira, amak ematen dituen elikagaien inguruan
        
        Amaren ongizateari eragiten dion ia guztiak fetuan eragina
        
        Pisu gutxi dute amak = haur txikiak
    - - Nola afektatuko dio haurrari?
        
        Haurrak hiltzeko arriskuak
        
        Garuna ez da osotasunean garatzen
        
        Umea ez haztea behar bezainbeste, eta pisu txikia izatea
        
        Haurrak eskizofrenia eta embolia izateko aukera handiak
        
        Gaixotasun metabolikoak: diabetesa, hipertentsio arteriala, dislipidemia...
  - - - Zer eragin izango ditu honek fetuan eta amarengan?
        
        Uzkurdura irregularrak eta erditze-lana zailagoa izan daiteke
        
        Fetuari oxigeno irregularra ekar liezaioke
        
        Haur goiztiarrak jaioko dira
        
        Haurrak mantsoago egokitzen dira mundura edo gizartera, eta suminkorragoak izaten dira
        
        Aldaketa fisiologikoak
    - - Pilulek fetuan izango duten eragina
        
        Lo egiteko pilulak: albo-ondorioak izateko arrisku handiak
        
        DES hormona: haurrek kantzer baginala edo genitaletako malformazioak garatzen dituzte
    - - Toxikotasun neurologikoaren ebidentzia handiagoa izango du haurrak
      - Berezko abortua izateko arriskua, hazkundearen atzerapenak, hilkortasuna, arnasketa-arazoak...
      - Haurrak gutxiago neurtzen eta pisatzen dute, arnasketa funtzionamendu eskasagoa izaten dute
      - Eskola-adinera iristen direnean
        
        Ikaskuntza- eta jokabide-arazoak, eta pertzeptzio arazoak zein linguistikoak
        
        Hiperaktibitatea eta antsietatea
        
        Urritasunak atentzio-aldietan
        
        Eskola gradu baxuagoetan jartzen dituzte
  - - - 7-11 hilabeterekin gai dira objektu txikiak eusteko, zehaztasun handiagorekin erabiltzen ditu eskuak
      - 15 hilabeterekin gai da bi kuboekin torre bat egiteko
      - Hiru hilabete eta erdirekin haurrak gai dira tamaina ertaineko objektuak eusteko. Objektuak txikiak badira zailtasun handiak.
    - - 6 hilabeterekin eseritzeko gai da, eta 8 hilabeterekin eserita mantentzeko gai
      - 6-10 hilabete bitartean umeak beraien kabuz desplazatzen dira
      - 3 hilabeterekin haurra gai da gorputzari buelta emateko
      - 7 hilabeterekin zutik mantentzeko gai da zerbaiten laguntzaz, eta 11 hilabeterekin bakarrik mantentzeko gai da
      - Umearen urte batekin oinez ibiltzeko gai denez, une horretan umea lactante izatetik, infante izatera pasatzen da.
      - 2 urterekin eskailerak igotzeko gai dira, eta 3 urterekin saltoak eta hanka baten gainean mantentzeko
      - HAURRAREN HAZKUNTZA BIOLOGIKOAK ERAGINA IZAN DEZAKE AURRETIK AIPATUTAKO FASEEN DENBORETAN
    - - Lehen hiru hilabetetan burua altxatzeko joera izaten dute, maiz oreka galtzera arte
      - Bizkarrez etzanda jartzean burua alde batera eta bestera biratzeko gai izaten dira eta buruz behera jartzean, berriz, burua altxatzeko
      - Laugarren hilabeterako, gehienek eserita dauden bitartean buruari tente heltzeko gai dira
  - - - Haurrak pairatu ditzakeen ondorioak
        
        Agresibitatea
        
        Egonezina
        
        Distrakzioa
        
        Ikasteko zailtasunak
        
        Atzerapen mentala
        
        Amarekin duen erlazioan eragina
    - - Fetuan eragina izan dezaketenak
        
        Egoera traumatikoak
        
        Eragin fisiologikoak izan ditzake
        
        Egoera emozionala
        
        Erditzeko zailtasunak izateko arriskua
        
        Kontrakzio irregularrak izateko aukera gehiago
        
        Estresa
        
        Haur goiztiarra izateko aukera gehiago
        
        Amak bizi ohitura txarrak izateko arriskua
    - - Nola afektatu dezake fetuan?
        
        Nerabezaroa
        
        Haur goiztiarra edo pisu gutxikoa
        
        50-60 urte
        
        Berezko abortua
        
        30-40 urte
        
        Down sindromea izateko arrisku handiagoa
    - - Fetuan eragin dezaketen faktoreak
        
        Etxeko eremua
        
        Kutsadura
        
        Lantokia