Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Sensory and Special Senses - Coggle Diagram
Sensory and Special Senses
Sensory and Special Senses I
ระบบประสาทสัมผัส (Sensory system)
A. General features of Sensory systems
B. Somatosensory systems and pain
C. Special sensory system
การรับรู้ทางประสาทสัมผัส (Sensory perception)
Transduction : แปลสัญญาณ
Transmission : ส่งสัญญาณ
Modulation : แปลงสัญญาณ
Perception : การรับรู้
ชนิดของการรับรู้ทางประสาทสัมผัส
(Type of sensation)
Superficial sensation : ประสาทสัมผัสการรับรู้แบบพื้นผิว (รับรู้ผ่านทางผิวหนัง)
Deep sensation : ประสาทสัมผัสการรับรู้แบบลึก (รับรู้ผ่านทางกล้ามเนื้อและข้อต่อ)
Visceral sensations : ประสาทสัมผัสการรับรที่เกี่ยวข้องกับช่องท้อง
Special senses : ประสาทสัมผัสการรับรู้
ลักษณะของสิ่งกระตุ้น (Characteristic of Stimulus) Modality : ประเภท
Intensity : ความแรง
Duration : ระยะเวลา
Location : ตําแหน่ง
คุณสมบัติทั่วไปของตัวรับความรู้สึก
(Common characteristics of receptor)
Threshold: ปริมาณของสิ่งเร้าหรือแรงกระตุ้นที่น้อยที่สุดที่ทำให้เกิดความรู้สึก
Adaptation :การปรับตัวของตัวรับความรู้สึก
Receptive fields : ตัวรับหนึ่งๆ จะตอบสนองต่อแรงที่กระทําบนพื้นผิวเฉพาะ
Two-point discrimination threshold : ระยะห่างของจุดกระตุ้นที่น้อยที่สุด ที่สามารถบอกได้ว่ามีการกระตุ้น2 ตําแหน่ง ใช้สําหรับวัดระยะห่างของ Receptive fields
การแบ่งชนิดของตัวรับความรู้สึก
(Classification of sensory receptors)
1) แบ่งตามรูปร่างทางจุลกายวิภาคศาสตร์
2) แบ่งตามตําแหน่งตัวรับหรือตามหน้าที่
3) แบ่งตามชนิดของตัวกระตุ้น
ระบบประสาทรับความรู้สึกทางกาย (Somatosensory system)
Posterior (Dorsal) columns สัมผัสแบบละเอียด
Spinocereb ellar tracts สัมผัสจากกล้ามเนื้อ, กระดูก,ข้อต่อ
Spinothalamic tracts สัมผัสความเจ็บปวดและอุณหภูมิ
Dorsal (posterior) column-medial lemniscus pathway
Brodmann area: 3, 1, 2 ทําหน้าที่ในการรับความรู้สึกจาก
ผิวหนัง กล้ามเนื้อและข้อต่อ
Spinothalamic tracts
Anterior spinothalamic tract :สัมผัสแบบหยาบ
Lateral spinothalamic tract:ความเจ็บและอุณหภูมิ
Referred pain อาการปวดต่างที่เป็นความเจ็บปวดต่างที่จากส่วนร่างกายซึ่งได้รับสิ่งเร้าอันก่อความเจ็บปวด เช่น
อาการปวดเค้นหัวใจ (angina pectoris)
Spinocerebellar tracts การรับรู้ความรู้สึกจากกล้ามเนื้อลาย เอ็นและข้อต่อเพื่อส่งไปประมวลผลที่สมอง มีความสำคัญกับการทรงตัว
ตัวรับรู้สัมผัส
(Tactile mechanoreceptor)
Slowly adapting mechanoreceptor ปรับตัวช้า
-Free nerve ending: อยู่ที่ผิวหนัง
รับการสัมผัส
-Merkelus disks:อยู่บริเวณปลายนิ้วมือ
-Ruffini ending:อยู่ลึกในผิวหนังและข้อต่อ กดแรงๆ
Rapidly adapting mechanoreceptor อยู่บริเวณต้องรับการกระตุ้นที่ไวมาก สามารถบอกตำแหน่ง และรายละเอียดสิ่งกระตุ้นได้ดี
-Meissnerus corpuscle: พบบริเวณนิ้วมือ
ฝ่ามือ ริมฝีปาก หัวนม
-Pacinian corpuscle:อยู่บริเวณผิวหนัง รับแรงกด
และสั่นสะเทือน
ตัวรับรู้อุณหภูมิ(Thermoreceptor)
-Krauseus corpuscle (end bulb):Cold receptor ตอบสนองต่ออุณหภูมิต่ำ
-Free nerve ending: Cold-Warm receptor ตอบสนองต่ออุณหภูมิเย็น อุ่น และร้อน
Sensory and Special Senses II
องค์ประกอบของการรับความรู้สึกพิเศษ
(The components of special sensory)
ตัวรับความรู้สึก (Sensory receptor)และเซลล์รับความรู้สึึกตัวที่1หรือ First order neuron
เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve)
เซลล์ประสาทที่ 2 และ 3
เปลือกสมองรับความรู้สึกส่วนปฐมภูมิ
(Primary sensory cortex)
มองเห็น(Vision)ดวงตามนุษย์เปรียบเสมือนกล้องถ่ายภาพเนื่องจากมีส่วนประกอบและลักษณะการทํางานที่คล้ายกัน
Visual association cortex
(Secondary visual area)เพื่อแปลความหมายจากภาพ
ที่มองเห็นว่าวัตถุนั้นคืออะไรมีรูปร่างลักษณะอย่างไร
-Primary visual cortexเพื่อทําหน้าที่รับภาพที่
มองเห็นเป็นภาพจริงหัวตั้ง
Retina เป็นส่วนของเซลล์รับแสง Foveaเป็นจุดเล็กๆบนเรตินา ซึ่งเป็นจุดที่มองเห็นชัดที่สุด
Rods (เซลล์รับแสง)
Cones (เซลล์รับสี)
แสง
Cornea (กระจกตา)
Pupil
(รูม่านตา)
Lens
(เลนส์ตา)
Retina
(ฉากรับภาพ)
ภาพจริงหัวกลับ
ขนาดเล็กกว่าวัตถุ
การได้ยิน
(Hearing)
หูมีรูปร่างคล้ายใบพดั มีขนาดไม่ใหญ่มาก ตั้งอยู่ขนาบสองข้างของใบหน้าทําหน้าที่หลัก ในการได้ยินและเกี่ยวข้องกับการทรงตัว
6.หินปูน (Otolith) เกาะอยู่ระหว่างคอเคลียกับประสาทการทรงตัวเพื่อช่วยในการเคลื่อนไหวศีรษะตามแรงโน้มถ่วงของโลก
1.หูชั้นนอก
ใบหู (Pinna)
ช่องหู (Auditory canal)
แก้วหู หรือ เยื่อแก้วหู (Ear drum)
2.หูชั้นกลาง
ท่อยูสเตเชียน (Eustachian tube)
กระดูกค้อน (Malleus)
กระดูกทั่ง (Incus)
กระดูกโกลน (Stapes)
3.หูชั้นใน
คอเคลีย (Cochlea)
ช่องเซมิเซอร์คิวลาร์ (Semicircular canal)
4.เซลล์ขน(Hair Cells) เป็นตัวรับกระตุ้นของเสียง โดนเซลล์ขนที่ฐานคอเคลียทำหน้าที่รับเสียงสูงและปลายท่อทำหน้าที่รับเสียงทุ้ม
แลบบิรินท์ (Vestibular labyrinth)อวัยวะรับการทรงตัว
การทรงตัว
(Balance)
การควบคุมรักษาสมดุลการทรงตัวและการเคลื่อนไหว ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบ ดังนี้
Vestibular apparatus (หู)
Eyes (ตา)
Posterior column of spinal cord
(ไขสันหลัง)
Cerebellum (สมองซีรีเบลลัม)
หูชั้นในที่ช่วยในการทรงตัว (Vestibular apparatus หรือ Semicircular canals) ทําหน้าที่ควบคุมการทรงตัวหากมีการเคลื่อนไหวของศีรษะอย่างกะทันหัน
หูชั้นใน (The inner ear) มีส่วนอวัยวะรับความรู้สึกของระบบการทรงตัว
ประกอบด้วย
1.หูส่วนที่รับรู้การเคลื่อนไหวแบบหมุน(ความเร่งเชิงมุม) คือ หลอดกึ่งวงกลม (Semicircular ducts)
2.หูส่วนที่รับรู้การเคลื่อนไหวตามแนวXY (ความเร่งเชิงเส้น) คือ
-Saccule ทำหน้าที่รับรู้การเคลื่อนไหวแนวตั้ง (แกน Y)
-Utricle ทําหน้าที่รับรู้การเคลื่อนไหวแนวราบ (แกน X)
การรับรส
(Taste)
ทําหน้าที่เกี่ยวข้องกับการรับรส
Insular cortex
ทําหน้าที่ในการแสดงความรู้สึกเมื่อมีการรับรส คือ Limbic system
การได้กลิ่น
(Smell)
อวัยวะที่ทําหน้าที่เกี่ยวกับการได้กลิ่นคือ จมูก (Nose)
บริเวณที่เกี่ยวกับการได้กลิ่นอยู่ที่บริเวณโพรงจมูกส่วนบน เรียกว่า Olfactory epithelium
ทําหน้าที่ในการแสดงความรู้สึกเมื่อมี
การรับกลิ่น คือ Amygdala