Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Sensory and Special Senses - Coggle Diagram
Sensory and Special Senses
การรับรู้ทางประสาทสัมผัส (Sensory perception)
Transduction:แปลสัญญาณ >> Transmission:ส่งสัญญาณ >> Modulation:แปลงสัญญาณ >> Perception:การรับรู้
ระบบประสาทสัมผัส
(Sensory system)
A. General features of Sensory systems
Topographic organization
Receptors: Types,Receptors field,Coding,Adaptation
Pathways
B. Somatosensory systems and pain
Touch,Proprioceptive sensation
Thermal sensation,Pain sensation
C.Special sensory system
Vision
Audition and Nalancing
Taste
Olfaction
ชนิดของการรับรู้ทางประสาทสัมผัส
(Type of sensation)
Superficial sensation
ประสาทสัมผัสการรับรู้แบบพื้นผิว
รับรู้ผ่านทางผิวหนัง
Teemperature and Two-point dissrimination
Deep sensation
ประสาทสัมผัสการรับรู้แบบลึก
รับรู้ผ่านทางกล้ามเนื้อและข้อต่อ
Msscle and joint position sense , Deep muscle pain, Vibration sense
Visceral sensation
ประสาทสัมผัสการรับรู้ที่เกี่ยวกับช่องท้อง
Relayed by Autonomic afferent fibers;Hunger,Nausea,Visceraal pain
Special senses
ประสาทสัมผผัสการรับรู้
Smell,Vision,Hearring,Taste,Equilibrium
ลักษณะของสิ่งกระะตุ้น
(Characteristic of Stimulus
Modality : ประเภท Mechanical,Chemical,Photo,Thermal stimuli
Intensity : ความแรง
Seensory threshold frequency code
Duration : ระยะเวลา
Receeptor adaptation
Location : ต่ำแหน่ง
Topographic organization
คุณสมบัติทั่วไปของตัวรับความรู้สึก
(Common characteristics of receptor)
1.Threshold : ปริมาณของสิ่งเร้าหรือแรงกระตุ้นที่น้อยที่สุดที่ทำให้เกิดความรู้สึก
2.Adaptation : การปรับตัวของตัวรับความรู้สึก
3.Receptive fields : ตัวรับหนึ่งๆจะตอบสนองต่อแรงที่กระทำๆบนพื้นผิวเฉพาะในบริเวณขอบเขตที่มีปลายประสาทรับความรู้สึกกระจายอยู่
4.Two-point discrimination threshold : ระยะห่างของจุดกระตุ้นที่น้อยที่สุด ที่สามารถบอกได้ว่ามีการกระตุ้น 2 ตำแหน่งใช้สำหรับวัดระยะห่างของ Receptive fields
การแบ่งชนิดของตัวรับความรู้สึก
(Classification of sensory receptors)
1.แบ่งตามรูปร่างทางจุลกายวิภาคศาสตร์
•Free nerve endings
(ปลายเปลือย) Pain,Thermal etc.
•Encapsulated nerve endings
(ปลายเป็นกระเปาะเเคปซูล) Corpuscle of Touch
•Sensory cells (เซลล์เฉพาะ)
Receptor cell in Eye,Ear,Tongue
•Peripheral cells (เซลล์ประสาทส่วนปลาย)
2.แบ่งตามตำแหน่งตัวรับหรือตามหน้าที่
•Exteroceptor : สิ่งเร้าอยู่ภายนอก เช่น
ความร้อน เย็น ,สัมผัสความเจ็บปวด
•Visceroceptor : สิ่งเร้าอยู่มาจากอวัยวะภายใน
•Telereceptor : สิ่งเร้าอยู่ห่างจากตัวรับ ได้แก่ กลิ่น แสง เสียง
•Proprioceptor : ต่ำแหน่งของร่างกาย ความรู้สึกในขณะที่มีการเคลื่อนไหว (กล้ามเนื้อ เอ็น ข้อต่อ)
3.แบ่งตามชนิดของตัวกระตุ้น
•Mechanoreceptop : พลังงานกล
•Thermoreceptor : อุณภูมิ
•Chemoreceptor : เคมี
•Photoreceptor : แสง
•Nociceptor : ตัวรับสิ่งกระตุ้นที่อาจเป็นอันตราย
ระบบประสาทรับความรู้สึกทางกาย
(Somatosensory system)
Posterior (Dorsal) columns
สัมผัสแบบละเอียด
Spinocerebellar tracts
สัมผัสจากกล้ามเนื้อ,กระดูก,ข้อต่อ
Spinothalamic tracts
สัมผัสความเจ็บปวดและอุณภูมิ
Brodmann area: 3,1,2
ทำหน้าที่ในการรับความรู้สึกจาก
ผิวหนัง,กล้ามเนื้อ,และข้อต่อ
Primary sensory cortex Brodmann area: 3,1,2
ทำหน้าที่ในการรับความรู้สึกจาผิวหนัง,กล้ามเนื้อ,และข้อต่อ
Spinathalamic tracts
Anterior spinothalamic tract
สัมผัสแบบหยาบ
Lateral spinothalamic tract
ความเจ็บปวดและอุณภูมิ
Nerve fibers and pain
Fast pain (เจ็บ) เหนี่ยวนำบน A-delta fiber บอกตำแหน่งได้ เช่น Pricking pain,Electric pain
Slow pain (ปวด) เกิดช้าๆอยู่นาน บอกตำแหน่งแน่นอนไม่ได้ เหนี่ยวนำบน C-fiber บอกตำแหน่งได้ เช่น Dull,Buming,Throbbing,Itching pain
Sites of pain origin
Somatic pain เป็นอาการปวดข้อที่มาจากผิวหนัง กระะดูก เอ็นข้อต่อ
Visceral paain เป็นอาการที่ปวดมาจากอวัยวะภายใน เช่น หัวใจ ปอด ระบบทางเดินอาหารและระบบสืบพันธุ์
Neuropathic pain เป็นอาการที่ปวดมาจากโรคปลายประสาทเสื่อม
Spinocerebellar tracts
Anterior spinocerebellar tracts
(Do cross; มีการไขว้)
Posterior spinocerebellar tracts
(Do not cross;ไม่มีการไขว้)
Tactile mechanoreceptor
(ตัวรับรู้สัมผัส)
Free nerve ending
อยู่ที่ผิวหนังการรับสัมผัส
Markle’s disks
อยู่บริเวณปลายนิ้วมือมี receptive field แคบรับสัมผัสที่ละเอียดอ่อน
Ruffini ending
อยู่ลึกในผิวหนังและข้อต่อ กดแรงๆ
Meissner’s corpuscle
พบบริเวณนิ้วมือ ฝ่ามือ ริมฝีปาก หัวนม
รับการกระตุ้นแบบสัมผัสละเอียด
Pacinian corpuscle
อยู่บริเวณผิวหนัง รับแรงกดแรงและสั่นสะเทือน
พบที่หัวนม และอวัยวะเพศ
Thermoreceptor
(ตัวรับรู้อุณหภูมิ)
Krause’s corpuscle
cold receptor ตอบสนองต่ออุณหภูมิต่ำ
Free nerve ending
Cold-Warm receptor ตอบสนองต่ออุณหภูมิเย็น อุ่น และร้อน
The components of special sensory
องค์ประกอบของการรับความรู้สึกพิเศษ
1.ตัวรับความรู้สึก (Sensory receptor)
เเละเซลล์รับความรู้สึกที่ 1 หรือ First order neuron
2.เส้นประสาทสมอง (Cranial nerve)
3.เซลล์ประสาทที่ 2 และ 3
(Second/Third order neurons
4.เปลือกสมองรับความรู้สึกส่วนปฐมภูมิ
(Primary sensory cortex)
การมองเห็น
Visual association(Secondary visual area) เพื่อแปลความหมายจากภาพ ที่มองเห็นว่าวัตถุน้ันคืออะไร มีรูปร่างลักษณะอย่างไร
Primary visual cortex
เพื่อทำหน้าที่รับภาพที่ มองเห็นเป็นภาพจริงหัวต้ัง
Retina เป็นส่วนของเซลล์รับแสง
Fovea เป็นจุดเล็กๆบนเรตินาซึ่งเป็นจุดท่ีมองเห็นชัดที่สุด
Rods (เซลล์รับแสง) ที่มีลักษณะเป็นแท่งยาวๆ ไวแสงมากกระจายอยู่บริเวณรอบนอก Fovea มีจํานวนประมาณ 100 ล้านอัน
Cones (เซลล์รับสี) ซึ่งจะเริ่มทํางานเมื่อได้รับ แสงการมองเห็นสีต่างๆข้ึนอยู่กับการทํางานของ Cones ถ้า Conesทั้ง 3 กลุ่มทํางานพร้อมกันเท่าๆกันจะมองเห็นเป็นแสงสีขาวหรือไม่มีสีถ้า Cones ตัวใดตัวหน่ึงเสียไปจะทําให้เกิดตาบอดสี
จากการทํางานของ ConesและRods ก็พอจะแบ่งระดับการมองเห็นออกเป็น 3 ระดับ คือ
1.ScotopicVision เป็นช่วงที่ Rods ทํางานเพียงอย่างเดียวจะมองเห็นวัตถุต่างๆเป็นสีขาว-ดําเท่านั้น
2.MesopicVision เป็นช่วงที่ RodsและCones ทํางานร่วมกันทำให้มองเห็นวัตถุเป็นสีปนขาว-ดําแต่ไม่
สามารถระบุให้แน่ชัดได้ว่าเป็นสีใด
3.PhotopicVision เป็นช่วงที่ Cones ทํางานเพียงอย่างเดียวจะมองเห็นวัตถุต่างๆเป็นสีถูกต้องและบอก
รายละเอียดของวัตถุได้ชัดเจน
การได้ยิน
(Hearing)
หูชั้นนอก ใบหู (Pinna) → ช่องหู (Auditory canal) → แก้วหู หรือ เยื่อแก้วหู (Ear drum)
หูชั้นกลาง ท่อยูสเตเชียน (Eustachian tube) → กระดูกค้อน (Malleus) → กระดูกทั่ง (Incus) → กระดูกโกลน (Stapes)
หูชั้นใน คอเคลีย (Cochlea) → ช่องเซมิเซอร์คิวลาร์ (Semicircular canal)
เซลล์ขน (Hair Cells) เป็นตัวรับกระตุ้นของเสียงโดนเซลล์ขนที่ฐานคอเคลียทําหน้าที่รับเสียงสูงและปลายท่อทําหน้าที่รับเสียงทุ้ม
แลบบิรินท์ (Vestibular labyrinth) อวัยวะรับการทรงตัว
หินปูน (Otolith) เกาะอยู่ระหว่างคอเคลียกับประสาทการทรงตัว เพื่อช่วยในการเคลื่อนไหวศีรษะตามแรงโน้มถ่วงของโลก
การทรงตัว
(Balance)
การควบคุมรักษาสมดุลการทรงตัวและเคลื่อนไหวขึ้นอยู่กับองค์ประกอบ ดังนี้
Vestibular apparatus (หู)
Eyes (ตา)
Posterior column of spinal cord
(ไขสันหลัง)
Cerebellum
การรับรส
(Taste)
ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับการรับรส
Insular cortex
ทำหน้าที่ในการแสดงความรู้สึกเมื่อมีอาการรับรส คือ
Limbis system
การได้กลิ่น (Smell)
อวัยวะท่ีทำหน้าที่เกี่ยวกับการได้กลิ่น คือ จมูก (Nose)
บริเวณที่เกี่ยวกับการได้กลิ่น อยู่ที่บริเวณโพรงจมูกส่วนบน เรียกว่า Olfactory epithelium
Olfactory receptors คือฐานรับกลิ่นที่มีลักษณะเป็น เนื้อผิว เรียกว่า Olfactory epithelium
ประกอบด้วยเซลล์ 3 ชนิด คือ Olfactory receptor cells, Supporting epithelial (sustentacular) cells และ Basal cells
ทำหน้าที่ในการแสดงความรู้สึกเมื่อมี การรับกลิ่น คือ Amygdala