Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
เมแทบอลิซึมของพลังงานและสรีรวิทยาการควบคุมอุณหภูมิ - Coggle Diagram
เมแทบอลิซึมของพลังงานและสรีรวิทยาการควบคุมอุณหภูมิ
สัญญาณชีพ
(Vital signs)
เป็นกลุ่มของอาการแสดงสำคัญที่บ่งบอกถึงสถานะของกระบวนการที่ทำให้ร่างกายมีชีวิตอยู่ได้
ค่าปกติของสัญญาณชีพของแต่ละบุคคลจะแตกต่างกันไปตามอายุ น้ำหนัก เพศ และสุขภาพโดยรวม
อุณหภูมิกาย (Body temperature)
หมายถึง ระดับความร้อนหรือความเย็นของร่างกาย ที่วัดค่าออกมาได้หรือเป็นความสมดุลระหว่างการผลิตความร้อน และการสูญเสียความร้อนจากร่างกายไปยังสิ่งแวดล้อม ซึ่งอุณหภูมิของร่างกายจะคงที่เสมอ ไม่ว่าอุณหภูมิของสิ่งแวดล้อมจะเปลี่ยนไปอย่างไร
อุณหภูมิแกนกลาง (Core temperature)
อุณหภูมิจะอยู่ที่ 36.5 – 37.5 °C
จะมี Thermoregulatory system เป็นระบบควบคุมอุณหภูมิแกนกลางให้อยู่ในช่วงนี้
อุณหภูมิผิว (Shell or Skin temperature)
อุณหภูมิจะอยู่ที่ 36.6 – 37.0 °C
ผิวเป็นส่วนที่เกี่ยวข้องกับการแลกเปลี่ยนความร้อนกับสิ่งแวดล้อมแปรผันได้มากกว่าอุณภูมิแกนกลางโดยทั่วไปจะมีค่าน้อยกว่า Core temperatur
ปัจจัยที่มีผลต่ออุณหภูมิกาย (Factors affecting normal body temperature)
อุณหภูมิร่างกายปกติมีความผันแปร ไม่เกิน 1 °C ยกเว้นมีไข้หรือออกกำลังกายหนัก ๆ
ปัจจัยที่มีผลต่อการผันแปรของอุณหภูมิกายปกติ
การเปลี่ยนแปลงช่วงเวลาระหว่างวันหรือนาฬิกาชีวภาพ (Daily cycle : Circadian rhythm)
ช่วงระยะเวลาของการมีประจำเดือน (Phase of menstrual cycle)
อัตราการเมตาบอลิซึม (Metabolism rate)
ระบบการควบคุมอุณหภูมิของสมอง (Temperature-regulating center)
ช่วงระยะเวลาของการมีประจำเดือน (Phase of menstrual cycle)
โปรเจสเตอโรน หรือ Progesterone เป็นฮอร์โมนเพศหญิงที่สร้างจากรังไข่และจากรก (ในขณะตั้งครรภ์) โดยมีต่อมใต้สมองและสมองไฮโปทาลามัสทำหน้าที่ควบคุมการทำงานพื้นฐานของร่างกายรวมทั้งอุณหภูมิร่างกาย โดยโปรเจสเตอโรน มีผลทำให้อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้น
อัตราการเมตาบอลิซึม (Metabolism rate)
Metabolism rate (MR)
Energy output = External work + Energy storage + Heat
ระบบการควบคุมอุณหภูมิของสมอง (Temperature-regulating center)
Hypothalamic thermostat
จะตั้ง Set point temp. ไว้ที่ 37°C
การสมดุลความร้อน
(Heat balancing)
Hyperthermia →High body temperature
Heat production > Heat loss
Heat balancing →Normal body temperature
Heat production = Heat loss เป็นแหล่งพลังงานความร้อนที่สำคัญที่สุดของร่างกาย
Hypothermia →Low body temperature
Heat production < Heat loss
การผลิตความร้อนจากภายในร่างกาย
(Internal heat production)
Metabolism rate
Basal metabolism rate
Age : Children > Elderly
Sex : Male > Female
Surface area มาก → BMR มาก
Activity : Muscle contraction ↑, MR↑ เพื่อเพิ่มการผลิตพลังงาน
Emotion : Epinephrine secretion↑, Muscle tone↑
Food intake : MR↑: SDA มีผลประมาณ 6 ชั่วโมง หลังการรับประทานอาหาร
Atmospheric temp. : U shape
SDA: Specific dynamic action การย่อย ดูดซึม ขนส่ง ใช้หรือเก็บสารอาหาร
Extra Metabolism
Shivering thermogenesis (Core temp. ≤ 35.5 °C ) อยู่ในที่เย็นจัด→อาการหนาวสั่นจากการหดตัวเป็นจังหวะถี่ ๆ ของกล้ามเนื้อโครงร่าง, อยู่นอกเหนืออำนาจจิตใจ→ผลิตความร้อน ↑
Brown adipose tissue (จะถูกสลายมาใช้เวลาหนาว จะไม่เกิดการ Shivering)
Sympathetic nerves : Norepinephrine (NE), Epinephrine (E)
Mitochondria
Blood vessels
Hormones
ฮอร์โมน Thyroxine ถูกนำมาใช้เพื่อตอบสนองในระยะยาว 1-3 สัปดาห์
ฮอร์โมน Catecholamine (NE, E) ถูกนำมาใช้เพื่อตอบสนองในระยะสั้น
สิ่งแวดล้อมภายนอก
(External environment)
Heat transfer: Thermal gradient (Temp. สูง→ต่ำ)
กลไกการนำความร้อนออกจากร่างกาย (Mechanisms of heat transfer)
การระเหย 22 %
การพาความร้อน 15 %
การแผ่รังสี 60 %
การนำความร้อน 18 %
Heat loss from internal organs (การระบายความร้อนจากอวัยวะภายใน)
Major sit of heat production →Rest of the body
Core →Skin
การควบคุมอุณหภูมิร่างกาย
(Thermoregulatory system)
สิ่งเร้า (Stimuli) ความร้อน/ความเย็น จากภายนอกภายในร่างกาย
ตัวรับอุณหภูมิ (Thermoreceptors)
Central or Core thermoreceptors
Cold-sensitive neurons; อุณหภูมิโดยรอบที่เย็น
Heat-sensitive neurons; อุณหภูมิโดยรอบที่ร้อน
Peripheral or Cutaneous thermoreceptors
Cold thermoreceptors; อุณหภูมิกระตุ้นอยู่ที่ 12 – 32 °C ผ่าน Aδ small myelinated fiber
Warmth thermoreceptors ; อุณหภูมิกระตุ้นอยู่ที่ 30 – 34 °C ผ่าน C unmyelinated fiber
Deep body temp. receptor
Spinal cord, Abdominal viscera, Around the Great vein
Expose to the body core temp.
Hypothalamic thermoregulatory center
Posterior Hypothalamic nucleus
Anterior Hypothalamic nucleus
หน่วยปฏิบัติการที่ทeหน้าที่ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย (Thermo-regulatory effectors)
การไหลเวียนเลือดใต้ผิวหนัง
กล้ามเนื้อลาย
ต่อมเหงื่อ
ต่อมไร้ท่อ
ระบบที่ตอบสนอง
Autonomic nerve
Somatic nerve
Behavior
Hormone
ความผิดปกติของการควบคุมอุณหภูมิร่างกาย
(Abnormalities of body temperature regulation)
อุณหภูมิกายสูง (Hyperthermia) อุณหภูมิกายอยู่มากกว่า 37.5 °C
Heat syncope (ลมแดด)
พบในคนที่ยืนนิ่ง ๆ นาน ๆ กลางแดด
Heat exhaustion (การอ่อนเพลียจากความร้อนจากการสูญเสียน้ำจำนวนมาก)
พบในคนที่อยู่ในที่ร้อน
Heat stroke (อุณหภูมิกายสูงมากกว่า 40.5 °C )
จนทำให้ระบบประสาทเสียหาย เช่น ในคนที่ได้รับยาขับปัสสาวะ
Fever หรือ Pyrexia (ไข้)
Rising phase ระยะเริ่มไข้ขึ้น (หนาวสั่น, ผิวซีด, เส้นเลือดที่ผิวหนังหดตัว)
Plateau phase ระยะไข้ทรง (ไข้สูง, หน้าแดง, ตัวแดง, ไม่มีเหงื่อ)
Defervescence ระยะสร้างไข้ (เหงื่อออก)
อุณหภูมิกายต่ำ (Hypothermia) อุณหภูมิกายอยู่ต่ำกว่า 35 °C
Mild (32 - 35 °C )
Shivering, Cutaneous vasoconstriction
Moderate (28 - 32 °C )
Shivering↓, Metabolism↓, ความดัน↓, การเต้นของหัวใจ↓, หารหายใจ↓,ไม่มีสติ(Unconscious)
ไม่มีสติ(Unconscious)
Frostbite ภาวะเนื้อตายจากความเย็นจัด
หน่วยปฏิบัติการตอบสนองต่อความร้อน (Response to Heat)
Heat loss ↑
Cutaneous vasodilation
Sweating ↑
Heat production ↓
Apathy เฉื่อยชา, เคลื่อนไหวลดลง
Thyroid secretion ↓
หน่วยปฏิบัติการตอบสนองต่อความเย็น (Response to Cold)
Heat loss ↓
Cutaneous vasoconstriction
Piloerection ขนลุก
Curling up ขดตัว
Heat production ↑
Shivering thermogenesis (Core temp. ≤ 35.5 °C)
Voluntary activity ↑
NE, E, Thyroxine secretion
Hunger อยากอาหาร