Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหาร (Drugs Use in Gastrointestinal diseases)…
ยาที่ออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหาร
(Drugs Use in Gastrointestinal diseases)
ยารักษาอาการท้องเสีย (Antidiarrheals drugs)
Bile salt-binding resins
Cholestyramine, Colestipol, Colesevelam
ผลข้างเคียง
ท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องผูก และอุจจาระแข็ง ในผู้ป่วยที่มีกรดน้ำดีไหลเวียนลดลง การกำจัดกรดน้ำดีต่อไปอาจทำให้การดูดซึมไขมันลดลง
Opioid agonists
Loperamide(Imodium®) และ Diphenoxylate + atropine (Lomotil®)
ข้อบ่งใช้
ใช้สำหรับรักษาอาการท้องร่วง ออกฤทธิ์โดยทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวช้าลง
ข้อควรระวัง
ไม่ควรใช้โลเพอราไมด์ (loperamide) มากกว่า 2 วัน ยกเว้นแพทย์สั่ง
อาการไม่พึงประสงค์
ปากแห้ง ง่วงนอน คลื่นไส้ อาเจียน รู้สึกไม่สบายท้อง ท้องอืด ท้องผูก เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย
ยารักษาโรคกรดในกระเพาะ
(Drugs used in acid-peptic diseases
)
สารที่ช่วยลดความเป็นกรดในกระเพาะ (Agents that reduce intragastric acidity)
ยาที่ออกฤทธิ์โดยการสะเทินฤทธิ์กรด (Antacids)
Magnesium hydroxide
ข้อควรระวัง
ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์ เพราะอาจส่งผลถึงความพิการของทารกในครรภ์ได้
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดการระคายเคืองในทางเดินอาหาร ทำให้ระบายหรือถ่ายท้อง ท้องเสีย และเกิดภาวะ แมกนีเซียมในเลือดสูง (Hypermagnesemia)
ข้อบ่งใช้
ใช้รักษาอาการอาหารไม่ย่อย ท้องอืดแน่นท้อง ใช้เป็นยาลดกรด (ต้านฤทธิ์ของกรดในกระเพาะ) และใช้เป็นยาระบายแก้อาการท้องผูก
Sodium bicarbonate
ผลข้างเคียง
ภาวะเกลือโซเดียมต่ำ ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ อาการปวดบีบท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ ผายลม
ข้อบ่งใช้
รักษาภาวะเลือดเป็นกรด ปรับปัสสาวะให้เป็นด่าง บรรเทาอาการอาหารไม่ย่อย
Aluminium hydroxide
ข้อบ่งใช้
ใช้เป็นยาลดกรดในกระเพาะอาหาร แก้อาการเรอเหม็นเปรี้ยว บรรเทาอาการแสบร้อนกลางอก ปวดแสบในท้อง ท้องอืด แน่นท้อง อาหารไม่ย่อย
ข้อควรระวัง
ควรระมัดระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคไต โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง ผู้ที่มีอาการบวมน้ำ ผู้ที่ต้องควบคุมอาหารรสเค็ม และผู้ที่มีภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร
ผลข้างเคียง
อาจทำให้เกิดอาการปวดท้อง ท้องผูก และเบื่ออาหารได้ และเกิดภาวะฟอสฟอรัสต่ำในเลือด (Hypophosphatemia)
Calcium carbonate
ข้อบ่งใช้
ใช้เป็นยาลดกรดเพื่อบรรเทาอาการแสบร้อนบริเวณยอดอก อาหารไม่ย่อยและรู้สึกไม่สบายท้อง
ข้อควรระวัง
การตั้งครรภ์ การวางแผนในการตั้งครรภ์ หรือการให้นมบุตร
H2–receptor antagonists หรือ H2 blocker
Ranitidine
ข้อควรระวัง
การใช้ยาติดต่อกันเป็นเวลานานอาจทำ ให้ร่างกายขาดวิตามินบี 12 ได้
ผลข้างเคียง
ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ง่วงซึม สับสน นอนไม่หลับ ตับอ่อนอักเสบ ตับวาย เม็ดเลือดขาวต่ำ
ข้อบ่งใช้
ใช้รักษาแผลของลำไส้ส่วนบน , แผลของกระเพาะอาหาร, กรดไหลย้อน
Famotidine
ข้อบ่งใช้
รักษาแผลในกระเพาะอาหาร โรคกรดไหลย้อน และกลุ่มอาการโซลลิงเจอร์-เอลลิสัน
ผลข้างเคียง
ปวดหัว เวียนหัว ท้องเสีย ท้องผูก
Cimetidine
ข้อบ่งใช้
รักษาแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้เล็ก ยับยั้งการเกิดกรดไหลย้อน
ผลข้างเคียง
เวียนศีรษะ อ่อนเพลีย ท้องเสีย ปวดกล้ามเนื้อเล็กน้อย หรือปวดข้อเล็กน้อย
Nizatidine
ข้อบ่งใช้
ใช้ในการรักษาแผลที่ลำไส้เล็กส่วนต้น , แผลในกระเพาะอาหารและโรคกรดไหลย้อน
ผลข้างเคียง
มักพบไม่บ่อย มักมีเพียงเล็กน้อย และรวมถึงอาการท้องร่วง ท้องผูก เหนื่อยล้า ง่วงซึม ปวดศีรษะ และปวดเมื่อยตามกล้ามเนื้อ
Proton-pump inhibitors (PPIs)
Omeprazole , Esomeprazole , Lansoprazole ,
Dexlansoprazole , Pantoprazole , Rabeprazole
ข้อระวังหรือข้อห้าม
ผู้ที่เป็นโรคตับ
ผู้ที่ตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร
ผลข้างเคียง
ท้องผูก ท้องร่วง แน่นท้อง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ปวดท้อง อาเจียน
การใช้ยา proton pump inhibitors ร่วมกับยา Clopidogrel ซึ่งเป็นยาที่รักษาโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ ยา proton pump inhibitors โดยเฉพาะ omeprazole จะลดประสิทธิภาพของ Clopidogrel ซึ่งอาจจะทำให้โรคหลอดเลือดหัวใจกำเริบ
ข้อบ่งใช้
รักษาแผลในกระเพาะอาหาร และแผลลำไส้เล็กส่วนต้น รักษาโรคกรดไหลย้อน
รักษาแผลในกระเพาะอาหารที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Helicobacter pylori
ป้องกันการเกิดแผลกระเพาะอาหารที่เกิดจากการใช้ยากลุ่ม NSAID
Eradication of Helicobacter pylori
Triple therapy : PPI+Clarithromycin+Amoxicillin หรือ Metronidazole
ยาป้องกันการทำลายเยื่อบุทางเดินอาหาร (Mucosal protective agents)
Bismuth compounds
ข้อบ่งใช้
ใช้ในการรักษาแผลทั้งในกระเพาะอาหารและลําไส้ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย H. pylori จึงเป็นจุดเด่นสําหรับการใช้รักษาแผลในลําไส้เล็กส่วนต้นได้
กลไกการออกฤทธิ์
จับกับแผลในกระเพาะอาหาร จึงป้องกัน การระคายและการถูกทําลายจากกรดและ pepsin ยาสามารถออกฤทธิ์ได้ดีในภาวะที่เป็นกรดคือ pH 2.5-3ช่วยลดอาการปวดท้องได้ อย่างรวดเร็ว
ผลข้างเคียง
อาการปวดศีรษะ สับสน และชักได้ อาเจียน ท้องผูก หากใช้ต่อเนื่อง
Prostaglandin analog
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ควบคุมการสร้างเยื่อเมือกใน ทางเดินอาหาร และมีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งกรดจาก parietal cells ใน กระเพาะอาหารได้
ผลข้างเคียง
ยาจะไปเพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่งในทางเดินอาหารมากขึ้น ทําให้ ท้องเสียและปวดท้อง และมีผลทําให้มดลูกบีบตัว อาจทําให้แท้งบุตรได้ จึงห้ามใช้ยานี้ในหญิงมีครรภ์
ข้อบ่งใช้
ใช้ป้องกันการเกิดแผลในทางเดินอาหารจากการใช้ยา NSAIDs
Sucralfate
ผลข้างเคียง
อาการท้องผูก เวียนศีรษะ ง่วงซึม หรือบ้านหมุน ริมฝีปากแห้ง
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์โดยจับกับกรดใน กระเพาะอาหาร ได้เป็นสารที่มีลักษณะเหนียวข้น เคลือบแผลในทางเดินอาหาร จึงปกป้องแผลจากกรดและ pepsin ได้ ทําให้แผลหายเร็วขึ้น
ข้อบ่งใช้
รักษาแผลในกระเพาะอาหารหรือลำไส้เล็ก และรักษาโรคกรดไหลย้อน
ยากระตุ้นการเคลื่อนไหวของระบบทางเดินอาหาร (Drugs stimulating gastrointestinal tract motility)
Dopamine D2-receptor antagonists
Metoclopramide & Domperidone
การใช้ทางคลินิก
โรคกรดไหลย้อน อาการท้องอืดท้องเฟ้อ
ป้องกันการอาเจียน
การกระตุ้นหลังคลอดบุตร
ข้อห้ามใช้
เนื้องอกต่อมหมวกไตชนิดฟีโอโครโมไซโตมา (Pheochromocytoma)
ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ในโรค Parkinson
ภาวะลำไส้อุดตัน (gut obstruction)
มีเลือดออกในทางเดินอาหาร (GI hemorrhage)
มีเนื้องอก prolactinoma
หลีกเลี่ยงการใช้ในสตรีมีครรภ์
Serotonin 5-HT4 receptor agonists
Tegaserod, Cisapride
ผลข้างเคียง
หัวใจเต้นผิดจังหวะอาจเกิดหัวใจเต้นเร็วที่เกิดในหัวใจห้องล่าง (Ventricular Tachycardia)
ยาที่ใช้ในอาการลำไส้แปรปรวน
(Drugs used in irritable bowel syndrome)
antispasmodic agents
ยา Dicyclomine, Hyoscyamine, Trimebutine , Peppermint oil
ผลข้างเคียง
Dicyclomine และ Hyoscyamine : ปัสสาวะคั่ง ท้องผูก ใจสั่น เห็นภาพเบลอ และปากแห้ง
Peppermint oil: อาการแพ้ แสบร้อนกลางอก แสบทวารหนัก เห็นภาพเบลอ และคลื่นไส้อาเจียน
ข้อห้ามใช้
Dicyclomine และ Hyoscyamine ไม่ควรใช้ยาในผู้ป่วย ผู้ที่เป็นต้อหิน ผู้ที่มีปัญหาเรื่องการขับถ่ายปัสสาวะ
Peppermint oil ห้ามใช้ยาในผู้ป่วยที่มีการโป่งเป็นถุงของกระเพาะอาหารขึ้นมาเหนือกะบังลม (hiatal hernia), ผู้เป็นโรคกรดไหลย้อนที่อาการรุนแรง และผู้ที่มีความผิดปกติของถุงน้ำดี
Serotonin receptor agonist และ antagonists
5-HT3 receptor antagonists
Alosetron
5-HT4 receptor agonists
Tegaserod
ยาระบาย
(Laxative and Cathartic drugs)
ยาระบายที่กระตุ้นลำไส้ (Stimulant laxatives)
Anthraquinone Derivatives
ว่านหางจระเข้ (Aloe)
มะขามแขก (Senna)
น้ำมันละหุ่ง (Castor oil)
ข้อบ่งใช้
ใช้รักษาอาการท้องผูกในระยะสั้น
ใช้เพื่อทำความสะอาดลำไส้ก่อนการส่องกล้องหรือทำหัตถการ เช่น bisacodyl และ มะขามแขก (Senna)
ผลข้างเคียง
ปวดเกร็งท้อง (abdominal cramping)
ข้อควรระวัง
มะขามแขก (Senna) : ห้ามใช้ในหญิงที่เลี้ยงลูกด้วยนมตัวเอง
ฤทธิ์และอาการที่ไม่พึงประสงค์
ถ้าให้ยามากเกินไป จะทำให้มีการเสียน้ำ และสารเคมีพวกโซเดียม โปตัสเซียม
ยาบางส่วนถูกขับออกทางปัสสาวะ อาจมีสีเปลี่ยนได้เช่น เป็นสีเหลือง น้ำตาล แต่ก็ไม่เป็นอันตราย
สารพวกแอนธราควิโนนและอีโมดิน อาจถูกดูดซึมเข้ากระแสเลือด ถูกสะสมได้ในน้ำนม อาจทำอันตรายแก่ทารกที่ดื่มนมมารดาเข้าไปได้
Diphenylmethane Derivatives
Bisacodyl,
Sodium picosulfate , Phenolphthalein , Oxyphenisatine
ผลข้างเคียง
ปวดเกร็งท้อง (abdominal cramping), melanosis coli, ปัสสาวะมีสีชมพูแดงหรือน้ำตาล
อาการไม่พึงประสงค์
อาการบีบตัวของลำไส้มากเกินไป อ่อนเพลียวิงเวียน ปวดเกร็งที่ช่องท้องอย่างรุนแรง ปวดบีบในท้อง หรือคลื่นไส้อาเจียน
ข้อบ่งใช้
ใช้เพื่อทำความสะอาดลำไส้ก่อนการส่องกล้องหรือทำหัตถการ เช่น bisacodyl และ มะขามแขก (Senna)
เป็นยาระบายออกฤทธิ์กระตุ้นการบีบตัวของลำไส้
ใช้รักษาอาการท้องผูกในระยะสั้น
ข้อควรระวัง / ข้อห้ามใช้
ห้ามใช้ในหญิงมีครรภ์ (Category C) หรือ ระยะให้นมบุตร
ไม่ควรใช้ติดต่อกันนานเกินกว่า 1 สัปดาห์
ห้ามใช้ยานี้เมื่อมีอาการปวดท้องหรือคลื่นไส้ อาเจียน ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่ลำไส้มีการอุดตัน
ยาระบายที่หล่อลื่นลำไส้ (lubricant laxatives)
Mineral oil,
Glycerin suppository
กลไกการออกฤทธิ์
Glycerin suppository : การสวนด้วยยาระบายจะทำให้ลำไส้ใหญ่ส่วนปลายโป่งพองเกิดการกระตุ้นลำไส้ ร่วมกับการทำให้อุจจาระอ่อนนุ่มลง จึงสามารถกระตุ้นให้ถ่ายได้
ผลกระทบ
การใช้ในระยะยาวอาจทำให้การดูดซึมวิตามินที่ละลายในไขมันลดลง (A,D,E,K)
น้ำมันรั่ว ปอดอักเสบจากไขมัน(Lipid pneumonitis)
ยาระบายที่เพิ่มน้ำในลำไส้
(Osmotic laxatives)
Nonabsorbable Sugar or Salts
Lactulose, Sorbitol, Mannitol
ข้อบ่งใช้
ใช้ Lactulose เพื่อลดระดับแอมโมเนียในเลือดในผู้ป่วยโรคตับ, อาการทางสมองจากโรคตับ (hepatic encephalopathy) หรือภาวะหมดสติจากตับวาย (hepatic coma)
อาการข้างเคียง
อาการที่พบบ่อยได้แก่ ปวดท้อง(Abdominal cramp) ยาประเภทน้ำตาลเช่น Lactulose และ Sorbitol มักทำให้เกิดอาการท้องอืด มีแก๊สในทางเดินอาหาร(flatulence) และปวดท้อง
ข้อควรระวัง
ในระหว่างที่มีการใช้ยาระบายกลุ่มนี้ ผู้ป่วยควรได้รับน้ำอย่างเพียงพอ เพื่อป้องกันการสูญเสียน้ำและชดเชยน้ำที่เสียไปทางอุจจาระ
ควรระมัดระวังอย่างยิ่งในการใช้ยากลุ่มนี้ในผู้ที่เป็นความดันโลหิตสูง หัวใจล้มเหลวหรือผู้ที่มีอาการบวม เนื่องจากอาจมีผลต่อภาวะสมดุลของอิเล็กโทรไลค์
ไม่ควรใช้ยาระบายกลุ่มนี้ในระยะยาว เพราะอาจทำให้มีการสูญเสียน้ำและเกลือแร่ (electrolytes) มากเกินไป
หลีกเลี่ยงการใช้ในผู้ป่วยโรคไต
Polyethylene glycol (PEG
)
ข้อบ่งใช้
ใช้สำหรับการรักษาท้องผูกเป็นครั้งคราว โรคอุจจาระร่วง
ใช้เป็นยาถ่ายเพื่อทำความสะอาดช่องลำไส้ก่อนการส่องกล้อง ฉายรังสีหรือการผ่าตัด
กลไกการออกฤทธิ์
เพิ่มความดันออสโมติกทำให้น้ำ ถูกดูดซึมกลับน้อยจึงถูกดึง ไปอยู่ในอุจจาระ กระตุ้นการเคลื่อนไหวของลำไส้ โดย PEG ไม่ถูกดูดซึมกลับ
ข้อควรระวัง
ปรึกษาแพทย์ก่อนบริโภค Polyethylene glycol ในกรณีตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร
หลีกเลี่ยงการบริโภคถ้าสงสัยว่าการอุดตันในลำไส้
Saline laxatives
magnesium hydroxide (milk of magnesia หรือ MOM), magnesium citrate,
magnesium sulfate
ข้อบ่งใช้
ใช้เป็นยาระบายแก้อาการท้องผูก
กลไกการออกฤทธิ์
เนื่องจากยาแมกนีเซียมไฮดรอกไซด์มีฤทธิ์เป็นด่าง จึงช่วยลดความเป็นกรดในกระเพาะได้ สำหรับการออกฤทธิ์เป็นยาระบาย ยาแมกนีเซียมไฮดรอกไซด์จะออกฤทธิ์โดยการไปช่วยเพิ่มปริมาณของน้ำในลำไส้จนเกิดการกระตุ้นให้ลำไส้บีบตัวและขับถ่ายอุจจาระได้
ข้อห้าม/ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ยานี้ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี ผู้ป่วยโรคไต (เพราะแมกนีเซียมจะถูกกำจัดออกจากร่างกายทางไต จึงอาจไปกระตุ้นให้เกิดไตวายได้) และผู้ป่วยที่เป็นโรคหัวใจ (เพราะตัวยาอาจถูกดูดซึมเข้าร่างกายและเกิดพิษต่อหัวใจได้)
ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์ เพราะอาจส่งผลถึงความพิการของทารกในครรภ์ได้
Sodium phosphate
ข้อบ่งใช้
ใช้สำหรับการรักษาท้องผูกเป็นครั้งคราว โรคอุจจาระร่วง
ใช้ก่อนที่จะผ่าตัดหรือลำไส้ใหญ่บางขั้นตอนเช่น colonoscopy, radiography
ผลข้างเคียง
อาการปวดท้องอย่างอ่อน คลื่นไส้ ท้องอืดท้องเฟ้อ อาเจียน เวียนหัว ผิวสีซีด
ข้อห้ามใช้
ไม่ควรใช้ Sodium Phosphate หากมีการผ่าตัดกระเพาะอาหาร
ไม่ควรใช้ Sodium Phosphate หากมีความรู้สึกไวเกินไป
ไม่ควรใช้ Sodium Phosphate หากมีปัญหาเกี่ยวกับลำไส้ ไต และปัญหาอิเลคโตรไลต์ในเลือด
ยาระบายอื่นๆ (other laxatives)
Opioid receptor antagonists
Alvimopan, Methylnaltrexone
ข้อบ่งใช้
Alvimopan : ใช้ในระยะสั้นเพื่อลดระยะเวลาของอาการท้องอืดหลังการผ่าตัดในผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลที่ได้รับการผ่าตัดลำไส้เล็กหรือใหญ่
Methylnaltrexone : ใช้ในผู้ป่วยที่ได้รับการดูแลแบบประคับประคองสำหรับการเจ็บป่วยขั้นสูงที่มีการตอบสนองต่อยาอื่นไม่เพียงพอ
ข้อควรระวัง
เนื่องจากอาจเป็นพิษต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด ยาอัลวิโมแพนในปัจจุบันจึงจำกัดการใช้ในผู้ป่วยในโรงพยาบาลในระยะสั้นเท่านั้น
Chloride secretion activators
Lubiprostone, Linaclotide
ข้อบ่งใช้
ใช้รักษาอาการท้องผูกไม่ทราบสาเหตุเรื้อรัง
ใช้รักษาอาการลำไส้แปรปรวน ที่ท้องผูกมัด (IBS-constipation)
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ ท้องเสีย
ยาระบายที่เพิ่มกากในอุจจาระ (Bulk-forming laxatives
)
รำข้าว (Bran),
เมล็ดแมงลัก (Psyllium seed), เมธิลเซลลูโลส (methylcellulose), โพลีคาร์โบฟิล (polycarbophil)
ข้อบ่งใช้
ใช้รักษาอาการท้องผูกไม่รุนแรงในผู้ที่ลำไส้ยังคงบีบตัวได้ปกติ
ข้อควรระวัง
ควรระมัดระวังการใช้ยา calcium polycarbophil ในผู้ที่ต้องการจำกัดปริมาณแคลเซียมหรือผู้ที่กำลังรับประทานยาที่เกิดอันตรกิริยากับแคลเซียมเช่น tetracycline
ยาแก้อาเจียน
(Antiemetic drugs)
Anticholinergic drugs
Scopolamine (Hyoscine)
ข้อบ่งใช้
ลดการหลั่งของสารในอวัยวะบางส่วน เช่น กระเพาะอาหารและลำไส้
ผลข้างเคียง
ปากแห้ง กระหายน้ำเพิ่มขึ้น
ผิวแห้ง ท้องผูก มีอาการปวดขณะปัสสาวะหรือปัสสาวะติดขัด
H1 - antihistamines
Diphenhydramine, Dimenhydrinate, Meclizine
ผลข้างเคียง
ง่วงนอน มึนงง สับสน ปากแห้ง และปัสสาวะคั่ง
ข้อบ่งใช้
ใช้สำหรับป้องกันอาการเมารถและรักษาอาการเวียนศีรษะบ้านหมุน
Cannabinoids
Dronabinol, Nabilone
ประโยชน์ทางคลินิก
ใช้สำหรับป้องกันอาการอาเจียนจากการได้รับยาเคมีบำบัด
ผลข้างเคียง
มีผลต่อจิตประสาทและกระบวนการคิด อาจกระตุ้นอาการชักในผู้ป่วยที่มีโรคลมชักอยู่ก่อน ความดันโลหิตลดต่ำลง เป็นลมหมดสติ หรือหัวใจเต้นเร็วขึ้นได้
Neurokinin 1 -
receptor antagonists
Aprepitant, Fosaprepitant, Rolapitant, Netupitant
ข้อบ่งใช้
เป็นยาป้องกันอาการคลื่นไส้อาเจียน
ผลข้างเคียง
NK1-receptor antagonists สามารถทนต่ออาการเมื่อยล้า และเวียนศีรษะได้น้อย
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ Aprepitant ร่วมกับ Pimozide และ Astemizole เพราะ จะทำให้ระดับยาในเลือดสูงขึ้น
Serotonin 5HT3 - receptor antagonists
Palonosetron, Dolasetron, Granisetron, Ramosetron, Ondansetron
การใช้งานทางคลินิก
คลื่นไส้และอาเจียนที่เกิดจากเคมีบำบัด
อาการคลื่นไส้อาเจียนหลังผ่าตัดและหลังฉายรังสี
ผลข้างเคียง
ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ และท้องผูก
ยาแก้อาเจียนอื่นๆ
Corticosteroids
Dexamethasone, Methylprednisolone
ข้อบ่งใช้
ใช้เป็นยาต้านการอักเสบ กดภูมิคุ้มกัน รักษาอาการแพ้
ผลข้างเคียง
มีอาการบวมที่มือหรือข้อเท้า นอนไม่หลับ อารมณ์แปรปรวน สิวขึ้น ผิวแห้ง ผิวหนังบางลง ช้ำหรือสีผิวเปลี่ยนแปลง
Benzodiazepines
Lorazepam, Alprazolam
ข้อบ่งชี้
Alcohol withdrawal syndrome และ alcohol withdrawal delirium
ภาวะนอนไม่หลับ ควรใช้ยา BZD เป็นครั้งคราว โดยมุ่งหาสาเหตุของอาการนอนไม่หลับ แล้วแก้ไขตามสาเหตุนั้น
โรคหรือภาวะจิตเวชอื่นๆ ที่มีอาการวิตกกังวลร่วมด้วย เช่น adjustment disorder, depressive disorder
ใช้เป็นยาคลายกล้ามเนื้อ และใช้รักษาอาการชัก
กลุ่มโรควิตกกังวล (anxiety disorders)
ข้อควรระวัง
ยา Lorazepam เป็นยาที่ออกฤทธิ์กดระบบประสาท ดังนั้นจึงอาจทำให้เกิดการเสพติดได้ การรับประทานยาจึงควรเป็นไปตามปริมาณและระยะเวลาที่แพทย์ประจำตัวแนะนำ
ระวังการใช้ยานี้ในผู้สูงอายุ ผู้เป็นโรคลมชัก ผู้ป่วยด้วยโรคหัวใจ ผู้ป่วยโรคตับ โรคไต และผู้ป่วยด้วยระบบทางเดินหายใจบกพร่อง
ผลข้างเคียง
มีอาการง่วงซึมระหว่างวัน
อาการมึนศีรษะ อ่อนเพลีย หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง
Dopamine D2 - receptor antagonists
Metoclopramide
ข้อบ่งใช้
ใช้แก้อาการคลื่นไส้อาเจียนจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น จากการตั้งครรภ์ (แพ้ท้อง) จากโรคไมเกรน โรคทางเดินอาหาร
ข้อห้าม/ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีภาวะกระเพาะหรือลำไส้อุดตัน, ผู้ที่มีภาวะกระเพาะหรือลำไส้ทะลุ
Domperidone
ข้อบ่งใช้
บรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจียน และอาการจากอาหารไม่ย่อย
ข้อห้าม/ข้อควรระวัง
ปวดศีรษะ ปากแห้ง คอแห้ง หัวใจเต้นผิดจังหวะ (QT Prolong) ซึ่งผลข้างเคียงนี้อาจทำให้เสียชีวิตได้
Prochlorperazine
ข้อบ่งใช้
รักษาอาการคลื่นไส้และอาเจียนอย่างรุนแรง
ผลข้างเคียง
เกิดอาการมึนงง เวียนศีรษะ มึนหัว ตาพร่ามัว ท้องผูก หรือปากแห้ง
ยาที่ใช้รักษาโรคลำไส้อักเสบ
(Drugs used in inflammatory bowel disease)
Glucocorticoids
Hydrocortisone
ข้อบ่งใช้
รักษาการอักเสบ
ผลข้างเคียง
มีความผิดปกติในการมองเห็น หายใจไม่อิ่ม ตัวบวม หรือน้ำหนักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว อาการชัก ไอเป็นเลือด อุจจาระปนเลือดหรือมีสีดำ
Prednisolone
ผลข้างเคียง
มีความผิดปกติในการมองเห็น หายใจไม่อิ่ม ตัวบวม หรือน้ำหนักเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว อาการชัก ไอเป็นเลือด อุจจาระปนเลือดหรือมีสีดำ
ข้อควรระวัง / ข้อห้ามใช้
ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ และหญิงให้นมบุตร
หลีกเลี่ยงการใกล้ชิดกับผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อ เพราะยาเพรดนิโซโลน มีผลทำให้ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายอ่อนแอลง จึงทำให้มีความเสี่ยงในการติดเชื้อได้ง่าย
Aminosalicylates
Mesalamine
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเสีย ท้องผูก คัดจมูก น้ำมูกไหล ปวดไซนัส เจ็บคอ มีอาการคล้ายไข้หวัด ปวดศีรษะ ปวดหลัง
Olsalazine
อาการไม่พึงประสงค์
อุจจาระร่วง ปวดท้อง, ปวดศีรษะนอนไม่หลับ, คลื่นไส้, ย่อย, อาการปวดข้อผื่นและอาการวิงเวียนศีรษะ
Sulfasalazine
ข้อควรระวัง
การใช้ยานี้อาจส่งผลให้เกิดความผิดปกติเกี่ยวกับอสุจิของเพศชาย ซึ่งอาจกระทบต่อความสามารถในการมีบุตร แต่อาจกลับมาสู่ภาวะปกติเมื่อหยุดใช้ยา
ผู้ที่มีภาวะขาดเอนไซม์จีซิกพีดี (G6PD Deficiency) ให้ใช้ยานี้อย่างระมัดระวัง เพราะอาจเสี่ยงทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง
ผลข้างเคียง
เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ ปวดท้อง แสบร้อนกลางอก ท้องไส้ปั่นป่วน คลื่นไส้ อาเจียน และเบื่ออาหาร
Balsalazide
ข้อควรระวัง
สำหรับผู้ที่ให้นมบุตร ควรแจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยาเสมอ เพราะยาอาจซึมผ่านน้ำนมมารดาและเป็นอันตรายต่อทารกได้
ผลข้างเคียง
ปวดศีรษะ คลื่นไส้เป็นบางครั้ง อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย ปวดข้อต่อหรือกล้ามเนื้อ มีอาการของไข้หวัดอย่างคัดจมูก จาม และเจ็บคอ มีปัญหาในการนอนหลับ