Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

HIGIDURAK ETA INDARRAK, image, image, image, image, image, image, image,…

- - - - v-t grafikoek higikari baten abiadura-balioaren aldaketari buruzko informazioa ematen
      - dute. Abiadura-balio positiboek adierazten duten higikaria eskuinerantz mugitzen dela,
      - eta negatiboek, ezkerrerantz mugitzen dela. Grafiko horiek, ordea, ez dute informaziorik
      - ematen higikariak egiten duen ibilbide-motari buruz.
  - - - Azelerazioak (a) denbora-unitateko gertatzen den abiadura-aldaketa adierazten
      - du. Haren batez besteko balioak (abb
      - besteko abiadura-aldaketa, Δv
  - - - Hookeren legea. Indarrek malgukietan eragiten dituzten luzapenak, L – L0
        tutako indarrekiko (F) zuzenki proportzionalak dira.
    - - Hau da m masa duen gorputz baten gain eragiten duen indar baten (F) eta azelera-
        
        zioaren (a) arteko erlazioa:
        
        F = m a
    - - Hau da m masa duen gorputz baten gain eragiten duen indar baten (F) eta azelera-
        
        zioaren (a) arteko erlazioa:
        
        F = m a
        
        Noranzkoa
        
        Gorputzek inguruneko beste gorputz batzuekiko interakzioan jarduten dute, indarrak
        
        jasoz edo eraginez. Indar bat eragiteko, beharrezkoa da bi gorputz egotea: bata, indarra
        
        eragiten duena, eta bestea, jasotzen duena. Gainera, indarrak beti agertzen dira binaka
      - Akzio- eta erreakzio-indarrek ez dituzte beren efektuak ezerezten, gorputz desberdinen
        
        gain eragiten baitira, eta efektu desberdinak eragiten baitizkiete. Adibidez, pertsona
        
        batek zoruaren gainean ibiltzean egiten duen indarra (akzioa) eta zoruak pertsonaren
        
        gain egiten duena (erreakzioa), aurrerantz bultzatuz.
- - - - Gorputz baten pisuaren eta masaren arteko proportzionaltasun-konstanteari grabitate-
      - azelerazioa (edo grabitatea) esaten zaio. Hau da haren balioa Lurraren gainazalean:
      - g = 9,8 N/kg.
- - - - 1785ean, Charles A. de Coulomb fisikari frantsesak karga elektrikoen arteko indarraren
      - balioa kalkulatu zuen. Egiaztatu zuen balio hori handitu egiten dela kargen balioa handi-
      - tu ahala, eta txikiagotu egiten dela haien arteko distantziaren karratua handitu ahala.
      - Halaber, egiaztatu zuen kargak dauden inguruneak eragina duela indar elektrikoan.
- - - - Imanak aldi baterakoak edo iraunkorrak izan daitezke. Altzairuzko orratz bat iman
      - batez igurtzita, iman iraunkor bihurtzen da. Korrontea igarotzen den iltzea, berriz, aldi
      - baterako iman bat da.
- - - - Zirkuitutik hurbil gertatzen diren eremu magnetikoen aldaketek korronte elek-
      - trikoak sortzen dituzte zirkuituan. Korronte elektrikoak ez dituzte sortzen eremu
      - magnetikoek, eremu horiek aldaketek baizik.
  - - - Sorgailu elektrikoak
      - Imanen eta zirkuituen arteko higidura erlatiboa korronte alternoa edo zuzena sortzeko
      - erabiltzen da, korronte-indukzio deritzon fenomenoa baliatuz.