Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Con đường trở thành kẻ sĩ hiện đại - Coggle Diagram
Con đường trở thành kẻ sĩ hiện đại
Đoạn trích
Xuất xứ
Trích từ bài
Noi theo đạo nhà
trong cuốn "Bàn về đạo Nho"
Thể loại
Áng văn nghị luận có kèm theo hồi ức,.. được viết với mục đích chính luận rõ ràng
Bố cục
Phần 1: Từ đầu - "
trưởng thành
": Bàn luận ưu điểm của Nho giáo
Phần 2: Còn lại: Quá trình tu dưỡng bản thân và bài học
Chủ đề
Đoạn trích tập trung thể hiện quá trình tu dưỡng, rèn luyện của bản thân của tác giả, cũng như gợi ý về con đường phấn đấu trở thành kẻ sĩ hiện đại của người trí thức Việt Nam nói chung luôn thấm nhuần đạo lí Nho gia - những người trí thức của một dân tộc vốn có truyền thống văn hóa riêng của mình.
Qua đó tác giả cũng muốn gửi gắm đến người đọc về chính kiến và đạo lí của một kẻ sĩ trong bối cảnh xã hội có những thay đổi lớn lao.
Chính nhan đề Con đường trở thành “kẻ sĩ hiện đại” đã thâu tóm chủ đề đoạn trích.
Tác giả
Nguyễn Khắc Viện (1913 - 1997)
Quê Hương Sơn, Hà Tĩnh
Cuộc đời
1934: Đỗ tú tài
1935: Học Đại học Y khoa Hà Nội
1937: Học ngành Y tại Pháp
1941: Trở thành bác sĩ tại một bệnh viện lớn của Paris
1942 - 1952: Ông bị lao phổi, phải nằm viện và trải qua 7 lần mổ.
Trong thời gian dưỡng bệnh, ông tìm ra phương pháp dưỡng sinh tự cứu chữa
Cuối 1952 - 1963: Phụ trách tổ chức Việt kiều ở Pháp
1963: Về nước làm Ủy viên Ủy ban liên lạc văn hóa nước ngoài
Người sáng lập và làm Tổng biên tập tạp chí Nghiên cứu Việt Nam (
Etudes Vietnamiennes
)
Góp nhiều công sức xây dựng tờ Tin Việt Nam (
Le Courrier du Vietnam
)
Từng là Tổng biên tập kiêm Giám đốc Nhà xuất bản Ngoại văn
Nghỉ hưu, 1989: Thành lập Trung tâm Nghiên cứu tâm lí trẻ em (Trung tâm N-T)
Tổ chức phi chính phủ
Hoạt động vì nền ý học và giáo dục nhân văn chân chính
Tác phẩm chính
Tiếng Việt
Hỏi đáp về dưỡng sinh
Bàn về đạo Nho
(1993)
Tiếng Pháp
Kiều
(dịch, 1965)
Kinh nghiệm Việt Nam
(1970)
Việt Nam, Tổ quốc tìm lại
(1977)
Việt Nam, một thiên lịch sử
(2007)
Vai trò
Nguyễn Khắc Viện là nhà văn hóa nổi tiếng, một “kẻ sĩ hiện đại” đã cống hiến hết mình trong việc làm cho thế giới hiểu đúng về đất nước và con người Việt Nam, góp phần xây dựng một xã hội Việt Nam văn minh, dân chủ.
Ông đã viết hàng trăm bài báo, chủ biên nhiều sách tiếng Pháp và tiếng Việt được đánh giá cao trong và ngoài nước về các lĩnh vực : chính trị, văn hóa, văn học, lịch sử, y học, tâm lí học trẻ em…
Ông là một hình mẫu về sự kết hợp Đông – Tây của con người Việt Nam trên đường hội nhập với thế giới.
Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Khắc Viện khẳng định ông là người có đầy đủ tư cách, thẩm quyền để bàn luận về con đường trở thành “kẻ sĩ hiện đại “.
Bàn luận ưu điểm của Nho giáo
Cơ duyên thành công của Nguyễn Khắc Viện
Gia đình có truyền thống Nho giáo
=> Hiểu rõ và sâu về Nho giáo
=> Hình mẫu Đông - Tây kết hợp
=> Hiểu phần nào nền tảng cốt cách kẻ sĩ hiện đại của ông.
Bản thân có năng lực: bẩm sinh, giàu nghị lực
Tiếp thu tinh thầ khoa học thực nghiệm kết hợp được nhiều mặt
Chịu ảnh hưởng của văn hóa tư tương phương Tây
So sánh Nho giáo và chủ nghĩa khác
Thời gian
Nho giáo: Phương Đông cổ, trung đại
Chủ nghĩa Mác: Phương Tây cận hiện đại
Ưu điểm nổi bật
Nho giáo: Đặt vấn đề xử thế, lối sống, cách sống ở đời nổi bật và rõ ràng nhất. Cách ứng xử của nhà Nho với vua chúa (trí thức với người cầm quyền)
Chủ trương "tu tề trị bình"
Chủ nghĩa Mác: Phân tích xã hội để hiểu lịch sử, xác minh đường lối.
Dẫn chứng
Nho giáo: Hứa Do rửa tai
và câu trả lời của nhà nho khi được vua gọi lên
Tôn trọng phong tục luật lệ của cộng đồng mà không để mất nhân phẩm của mình.
Trung thành mà không ngu trung, không phải vua bảo gì là nhắm mắt tuân theo...
Vào đời, kinh bang tế thế, nhưng cũng biết lúc nào cần rút lui, về dạy học, làm thuốc
"phú quý bất năng dâm, bần tiện bất năng di, uy vũ bất năng khuất"
Chủ nghĩa Mác: Hoàng đế Hi Lạp đến thăm
nhà sử học Đi-ô-gien.
Những ưu điểm của Nho giáo
Đặt vấn đề xử thế một cách rõ ràng và đầy đủ hơn nhiều học thuyết khác. (Phép xử thế)
Rất quan tâm đến vấn đề tu thân và luôn đề cao trách nhiệm của con người đối với xã hội. (Đạo lí)
Lấy ân báo ân nhưng cũng không đến mức lấy ân báo oán
Báo oán thì công bằng xử lí, nhận rõ điều phi pháp, nhưng cũng không nhẫn tâm tố cáo tình thân với người ngoài
Giê-su bảo: Ai tát anh má phải, cứ đưa má bên trái cho người tát tiếp.
Một nhà Nho đối xử khác: bị tát một lần, biét tránh đỡ những cái tát khác, và nếu người ta quá hung hăng, biết tát lại...
Cao hơn pháp luật là tình người, lòng nhân
Cả đạo Nho xoay quanh một chữ
Nhân là tính người, khác với thú vật
Nhân kết nối người với người
Khắc kỉ phục lễ
Có mở rộng tầm nhìn, láy văn tô đẹp
Tu thân để rèn nhân
Trong hệ thống ứng xử của Nho giáo, tinh thần có mức độ luôn hiện diện…(Chữ nhân)
Phật thì mở rộng từ bi cho mọi sinh vật, cả con ong cái kiến cũng như con người,
Giê-su thì kêu gọi yêu mọi người như bản thân, vì đều là con của Chúa như nhau.
Nho giáo
Không cường điệu lên: yêu tất cả mọi người
Mà bảo phải yêu bố mẹ mình, vợ con mình rồi mới đến yêu người khác
Có bốn thành tố rất quan trọng
Thứ
Văn
Dũng
Lễ
→Những ưu điểm nói trên của Nho giáo xoay quanh vấn đề tu dưỡng đạo đức cá nhân.
Sự tu dưỡng bản thân và bài học kinh nghiệm
Chính kiến: thay đổi theo hoàn cảnh
Đạo lý: không thể thay đổi, luôn phải giữ vững
đạo lí là yếu tố cơ bản tạo nên nhân cách, làm cho con người sống ra con người
làm cho con người sống ra con người,
biết khép mình vào lễ nghĩa,
thấu hiểu bản thân tri thiên mệnh
không vì giàu sang mà sa đoạ,
không vì nghèo khó mà xa rời,
không khuất phục trước uy quyền,
giúp con người gắn nối với truyền thống
Tác giả có một cái nhìn duy lí
→ Cốt cách của một kẻ sĩ thấm nhuần đạo lí Nho gia kết hợp với tinh thần duy lí phương Tây.
thấu suốt vấn đề,
có tinh thần tự chủ cao độ,
không hề né tránh đối thoại với người chê trách mình,
thẳng thắn thừa nhận mình có thay đổi chính kiến,
không ngại ngần tuyên bố quan điểm
có thể liên minh chính trị với quỷ
và
liên minh chỉ nhất thời
.
Đạo lí: làm sao duy trì đức nhân với những nội dung phong phú của nó theo lời Khổng Tử đã dạy. (làm người cho ra con người, nên người, thành người)
Thầm nhuần truyền thống đạo lí Nho gia nhưng không thủ cựu mà biết rút tỉa tinh hoa từ nhiều học thuyết khác để tự xác lập một tư thế dấn thân hợp lí và có hiệu quả.
Dám bày tỏ chủ kiến trên cơ sở phân tích một cách duy lí, khoa học các mặt ưu, nhược điểm của từng học thuyết.
Nhân văn là tìm hiểu con người về cả ba mặt sinh học - xã hội - tâm lí để cố luyện mình theo ba hướng
dưỡng sinh (thầy Khổng bỏ qua mặt này)
xử thế
tu thân (Mác xem nhẹ mặt này)
Giữ thái độ độc lập với thế quyền, không đồng nhất con người chính trị với con người đạo lí
Vô thần
không nhìn lên trời
không nghĩ đến những gì xảy ra khi chết
không thấy cần thiết biết có thần linh hay không có
không tìm tuyệt đối
không mong trở về với Chúa, thoát khỏi vòng luân hồi
chỉ mong làm con người cho ra người
Trí tuệ
Nghệ thuật
Lời văn trong sáng, giản dị và cứng cỏi - văn phong của một cây bút báo chí lão luyện.
Sử dụng câu văn không có chủ ngữ: phá vỡ khoảng cách giữa người viết và người tiếp nhận
Lập luận rõ ràng, chặt chẽ, dẫn chứng tiêu biểu, xác đáng
