บัญชียาตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุข

แนวคิดในการจัดทำบัญชียาหลักแห่งชาติ

หลักการยาจำเป็นขององค์การอนามัยโลก

ยาหลัก(ยาจำเป็น, essential drug)

ยาสำเร็จรูปจำหน่ายในท้องตลาดเป็นจำนวนมาก

องค์การอนามัยโลกนำหลักการยาจำเป็นมาใช้ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2520

หลักการการใช้ยามีความยืดหยุ่น และปรับได้กับหลาย ๆ สถานการณ์

สามารถใช้ได้ตามบริบทของระบบสาธารณสุขของประเทศตลอดเวลา

มีประสิทธิภาพ ความปลอดภัย และความคุ้มค่าของราคา

เภสัชตำรับโรงพยาบาล

บัญชียากระทรวงสาธารณสุข

พัฒนาเป็นเภสัชตำรับกระทรวงสาธารณสุข พ.ศ. 2515 เพื่อเป็นแม่แบบในการจัดหาและคัดเลือกยาของโรงพยาบาล

ประกาศใช้ นโยบายแห่งชาติด้านยา พ.ศ. 2524 และจัดทำบัญชียาแห่งชาติฉบับแรก เรียกว่า บัญชียาจำเป็นแห่งชาติ พ.ศ. 2524 และมีการปรับปรุงแก้ไขเป็นระยะ

บัญชียาสำหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข

ปรัชญาและหลักการพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติ

ความเป็นมา

ลดค่าใช้จ่ายสวัสดิการรักษาพยาบาลของข้าราชการและลูกจ้าง สิทธิเบิกค่ายาได้เฉพาะยาในบัญชียากลักแห่งชาติ

การปรับปรุงบัญชียาหลักแห่งชาติ

ขยายให้ครอบคลุมตัวยาอย่างกว้างขวาง เพื่อให้สอดรับกับการนำไปอ้างอิง เพื่อใช้ในการเบิกจ่ายค่ายา

การเปลี่ยนแปลงของระบบสุขภาพที่สำคัญ เพื่อให้ประชาชนมีหลักประกันและเข้าถึงการบริการสุขภาพ

มีการเสริมสร้างระบบการใช้ยาอย่างสมเหตุผล

การค้นพบและวิจัยพัฒนายาใหม่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

วัตถุประสงค์การพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติ

ให้บัญชียาหลักได้รับการปรับปรุงเป็นระยะอย่างต่อเนื่อง

ยาที่มีคุณภาพปลอดภัย มีประสิทธิผล เกิดภราดรภาพ และความเสมอภาค

ให้การพิจารณาคัดเลือกยา กระทำโดยใช้หลักฐานวิชาการที่เป็นปัจจุบัน มีเหตุผล มีความโปร่งใส

ใช้ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพ เกิดประโยชน์ต่อผู้ป่วย ต่อผู้สั่งใช้ยา ระบบบริหารเวชภัณฑ์ ผู้บริหาร สถานพยาบาล ระบบการเบิกจ่าย

หลักเกณฑ์เบื้องต้นแพทย์สามารถใช้ยาให้เกิดความคุ้มค่าได้โดยง่าย

โดยใช้ให้สอดคล้องกับข้อบ่งชี้และใช้อย่างเป็นขั้นตอน

หลีกเลี่ยงการใช้ยาในบัญชี ค. และ ง. โดยควรส่งต่อให้กับผู้เชี่ยวชาญเป็นผู้พิจารณาใช้ยา

ด้วยการใช้ยาในกรอบบัญชีหลักแห่งชาติ (หลีกเลี่ยงการใช้ยานอกบัญชียาหลักแห่งชาติ)

แนวทางและหลักเกณฑ์การพิจารณาคัดเลือกยาในบัญชียาหลัก

ยาต้องมีข้อมูลทางวิชาการที่ถูกต้อง เชื่อถือได้

ยาต้องมีทะเบียนตำรับยาในประเทศไทย เว้นแต่เป็นยาที่ได้รับการยกเว้นตามข้อกำหนดในพระราชบัญญัติยา

ยาต้องมีข้อบ่งใช้ที่ชัดเจน ในการสร้างเสริม ป้องกัน และแก้ไขปัญหา

ยาที่มีการผลิตในประเทศ ควรได้รับการพิจารณาอย่างยุติธรรม

ตำรับยาควรเป็นยาเดี่ยว หากจำเป็นต้องเป็นยาผสม ต้องมีข้อมูลที่เชื่อถือได้

กระบวนการคัดเลือกยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ

การคัดเลือกยาโดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ทางการแพทย์

คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติ

ความโปร่งใสในกระบวนการคัดเลือกยาบริสุทธิ์ใจ โปร่งใส

ละเอียดครบถ้วนเพียงพอต่อการตัดสินใจ

ข้อมูลชัดเจน และตรวจสอบได้ทุกขั้นตอน เพื่อลดอคติในการพิจารณา

มีหลักฐาน เหตุผล เป็นปัจจุบัน

การแบ่งหมวดหมู่ยาเป็นบัญชีย่อยเพื่อส่งเสริมการใช้ยาอย่างเหมาะสม

มีบัญชีย่อย 5 บัญชีคือ ก. ข. ค. ง. และ จ.

ปัจจัยด้านผู้สั่งใช้ยา

ปัจจัยด้านสถานบริการสาธารณสุข

กลวิธีและขั้นตอนการปรับปรุงบัญชียาหลักแห่งชาติ

ปัจจัยด้านยา

ประสิทธิภาพ ความปลอดภัย ความคุ้มค่า ปริมาณและคุณภาพ

ความพร้อมของในการตรวจวินิจฉัยโรค

การจัดทำบัญชียาหลักแห่งชาติ

ตระหนักถึงผลกระทบทางการเงินจากการบริโภคยา

การกำกับการประเมินผล การใช้ยาบัญชีย่อยต่างๆ

ผู้บริหารระบบประกันสุขภาพ

รายจ่ายจากการบริโภคยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ

วิจัยและพัฒนาเพื่กำหนดชุดสิทธิประโยชน์ด้านยาสำหรับผู้มีสิทธิ์ โดยใช้ความรู้ด้านเภสัชเศรษฐศาสตร์

ปรับให้ชุดสิทธิประโยชน์ด้านยาเป็นชุดเดียวกันสำหรับประชาชนคนไทยทุกคน

เสนอยานำเข้าบัญชียาหลัก

เหตุผลในการตัดยาออกจากบัญชียาหลัก

ปรับประเภทบัญชียาและเงื่อนไขการสั่งใช้ยา

ยาใช้บ่อยและราคาไม่แพง

ปัจจุบันไม่ได้ใช้แล้ว

เพื่อความสะดวกของผู้ป่วยที่ส่งต่อจากโรงพยาบาลระดับตติยภูมิไปรักษาต่อที่โรงพยาบาลทุติยภูมิ

บัญชี ค

บัญชี ง

บัญชี ข

บัญชี จ

บัญชี ก

รายการยามาตรฐานที่ใช้ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย มีหลักฐานชัดเจน

รายการยาที่ใช้สำหรับข้อบ่งใช้หรือโรคบางชนิดที่ใช้ยาในบัญชี ก ไม่ได้หรือไม่ได้ผล

รายการยาที่ต้องใช้ในโรคเฉพาะทางโดยผู้ชำนาญ

รายการยาที่มีหลายข้อบ่งใช้ แต่มีความเหมาะสมที่จะใช้เพียงบางข้อบ่งใช้ หรือมีแนวโน้มจะมีการสั่งใช้ยาไม่ถูกต้อง

รายการยาสำหรับโครงการพิเศษของกระทรวง ทบวง กรม หรือหน่วยงานของรัฐเป็นผู้รับผิดชอบโครงการ มีงบประมาณ วัตถุประสงค์

เภสัชตำรับโรงพยาบาล

รายการยาที่โรงพยาบาลสามารถผลิตขึ้นใช้ภายในโรงพยาบาลตามเภสัชตำรับของโรงพยาบาล ที่เป็นรายการยา

บัญชียาจากสมุนไพร

รายการยาจากสมุนไพรที่เป็นยาแผนไทยหรือยาแผนโบราณ และยาพัฒนาจากสมุนไพร ซึ่งมีตัวยาในสูตรตำรับ

การแสดงชื่อสามัญทางยา และ ยา

ส่วนใหญ่ชื่อสามัญทางยาจะแสดงด้วยชื่อ International Nonproprietary Name (INN)

ยาทุกรายการหมายถึงยาที่มีสารออกฤทธิ์ 1 ชนิด

รูปแบบยาที่แสดงในบัญชี หมายถึง รูปแบบยาทั่วไป มีการพัฒนารูปแบบการบริหารยาเป็นพิดศษหรือเป็นการเฉพาะ

ตัวอย่างรูปแบบที่มีการพัฒนารูปแบบยาเป็นพิเศษ เช่น ยาเตรียมสำหรับออกฤทธิ์นานทุกชนิด vaginal tablet, rectal suppository, sublingual tablet, enteric coated tablet,

คำจำกัดความรูปแบบยาที่สำคัญ

tab/cap

SR tab/cap

ยาเม็ดหรือแคปซูล แบบimmediate release (IR)

ยาเม็ดหรือแคปซูลสำหรับรับประทานที่เป็นยาออกฤทธิ์นานทุกชนิด controlled release, extended release

EC tab/cap

ยาเม็ดหรือแคปซูล สำหรับรับประทานที่ออกแบบให้ตัวยาละลายในลำไส้

dry syrup

syrup

ผงแห้งของส่วนผสมตัวยาหรือสารเคมีที่ต้องเติมน้ำกระสายยาที่เหมาะสมก่อนใช้

eye drop

sterile solution

ยาน้ำใสหรือยาน้ำแขวนตะกอนที่มีส่วนประกอบของสารเพิ่มความหวานเพื่อกลบรสขมของยา

ยาเตรียมปราศจากเชื้อสำหรับหยอดตา

ยาปราศจากเชื้อในรูปแบบของสารละลายสำหรับฉีด

ข้อกำหนดเฉพาะของรายการยาที่สำคัญ

ขนาดบรรจุ

เงื่อนไข

ความแรง

ยาบางรายการที่ระบุความแรงของสารฤทธิ์ไว้ ให้ถือว่ารายการยาที่มีความแรงตามที่กำหนดเป็นยาในบัญชียาหลักแห่งชาติเท่านั้น

มีหลักการเพื่อส่งเสริมให้มีการเข้าถึงยาโดยมีการใช้ยาอย่างสมเหตุผล

ยาบางรายการที่ระบุขนาดบรรจุไว้ เช่น ยากลุ่มสารทึบรังสี (contrast media)

บัญชียายังผลกับการคัดเลือกยาที่มีความคุ้มค่า

รายการยาที่ได้รับการคัดเลือก อย่างรอบคอบ โดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์

บทบาทที่เกี่ยวข้องในการบริหารจัดการด้านยา PTC

รับผิดชอบดูแลกำกับระบบยาในโรงพยาบาล ประกอบด้วยการัดเลือกยา การจัดซื้อจัดหา การกระจายยา และการใช้ยา

หลักเกณฑ์

คุณภาพ

ความปลอดภัย

ประสิทธิผล ราคา