Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

กรณีศึกษาที่ 3 - Coggle Diagram

- - - - ให้มารดานอนหงายราบไม่หนุนหมอนผู้ตรวจวางปลายนิ้วเรียงชิดกันต่ำกว่าสะดือเล็กน้อยให้มารดายกศีรษะคางชิดอกยื่นคางออกมาให้ไกลที่สุดเท่าที่จะทำได้มือทั้งสองวางแนบชิดลำตัวไม่เกาะเตียงหรือสิ่งใดๆ สำหรับพยุงตัวทั้งสิ้นเพื่อให้กล้ามเนื้อท้องตึงเต็มที่
      - ขณะมารดายกศีรษะให้คางชิดอกผู้ตรวจกดปลายนิ้วมือเบาๆเข้าไปในช่องท้องจะรู้สึกว่ากล้ามเนื้อหน้าท้อง เป็นแผ่น 2 ข้างมาพบกันตรงกึ่งกลางถ้ากล้ามเนื้อหน้าท้องมีความตึงตัวเพียงพอที่จะมาชิดกันได้เมื่อกดปลาย นิ้วลงไปจะรู้สึกว่ามีแรงต้านวัดระยะระหว่างกล้าม เนื้อเรคทัสทั้งสองข้างขณะที่มีการหดตัวประเมินออกมาเป็น นิ้วมือ (Fingerbreadth) ถ้ามีมากกว่า
      - นิ้วมือควรให้การดูแลเป็นพิเศษนอกจากประเมินระดับการแยกของกล้ามเนื้อหน้าท้องแล้วควรน้าผลที่วัดได้มาพิจารณาประกอบการแนะนำการบริหารกล้ามเนื้อหน้าท้องให้เหมาะสมแก่มารดาแต่ละรายเพื่อช่วยให้ กล้ามเนื้อหน้าท้องแข็งแรงกลับสู่สภาพเดิมได้ดีส่วนสี ของ Striae gravidarum จะจางลงใน 6 สัปดาห์หลัง คลอดและ Lineanigra จะหายไป
    - - 2 - 3 วันหลังคลอดระดับยอดมดลูกจะลดขนาดประมาณ 1⁄2 - 1 นิ้วต่อวัน
      - 4 - 7 วันหลังคลอดในปลายสัปดาห์แรกจะคล้ายอดมดลูกได้ตรงระดับหัวเหน่าไม่รู้สึกถึงการหดรัดตัวของ มดลูกอีกต่อไป
      - 8 - 14 วันหลังคลอดจะคล้ามดลูกไม่ได้ทางหน้าท้องแต่ถ้าคล้าพบมดลูกทางหน้าท้องหรือมดลูกไม่ลดขนาด หรือมดลูกไม่เข้าอู่อาจเป็นข้อบ่งชี้ถึงความผิดปกติของกระบวนการกลับคืนสู่สภาพเดิม
  - - - ลักษณะแผลฝีเย็บ
      - อาการบวม
      - อาการเจ็บ
    - - ความผิดปกติที่อาจพบ
    - - ริดสีดวงทวาร
      - ความผิดปกติที่อาจพบ เนื่องจากขณะคลอดมีการยืดขยายของฝีเย็บและเนื้อเยื่อบริเวณทวารหนักจึงทำให้มีการหย่อนของกล้ามเนื้อพื้นเชิงกรานและอาจมีริดสีดวงทวารในระยะหลังคลอดจึงอาจมีอาการดังนี้
      - 24 ชั่วโมงอาจมีการบวมและไม่สุขสบายบริเวณแผลฝีเย็บที่เกิดจากการตัด (Episiotomy) หรือฉีกขาดขณะคลอด
      - 2 – 3 วันการไหลเวียนของเลือดดีขึ้นริดสีดวงทวารและอาการบวมลดลงแต่จะมีอาการเจ็บแผลฝีเย็บ
      - 8 – 14 วันความไม่สุขสบายต่างๆจะลดลงอย่างมาก
      - 6 สัปดาห์หลังคลอดความตึงตัวของกล้ามเนื้อบริเวณพื้นเชิงกรานดีขึ้นมากแผลฝีเย็บจะหายสนิทดีบางรายอาจมีอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นที่บริเวณฝีเย็บและทวารหนักได้เช่น
      - อาจเกิดการบวมเลือด (Hematoma) ในรายที่มีการฉีกขาดของหลอดเลือดดำที่ริดสีดวงทวาร
      - ถ้าแผลฝีเย็บแดงกดเจ็บหรือแผลฝีเย็บไม่ติดอาจเกิดจากการติดเชื้อเป็นต้นการประเมินแผลฝีเย็บใช้หลัก REEDA
        
        R = Redness แผลฝีเย็บมีสีแดงหรือไม่
        
        E = Edema ลักษณะบวมหรือไม่
        
        E = Echymosis ลักษณะช้ำเลือดหรือไม่
        
        D = Discharge มีหนองไหลจากแผลหรือไม่
        
        A = Approximate ลักษณะขอบแผลเสมอกันหรือไม่
  - - - ศีรษะดูการเกยกันของกะโหลกศีรษะ (Molding) และอาจมีการบวมน้ำใต้หนังศีรษะ(Caput succeneum) มักพบในวันที่ 2 – 3 หลังคลอดอาจคงอยู่หลายสัปดาห์และจะหายไปเอง
      - ใบหน้าตรวจดูว่าตา จมูกมี Discharge หรือไม่ มีปากแหว่งเพดานโหว่ ลิ้นเป็นฝ้าหรือไม่ การดูดกลืนปกติหรือไ
    - - เพศหญิงลักษณะ Labia ปกติหรือไม่มี Discharge จากช่องคลอดหรือไม่ซึ่งอาจพบว่ามีเลือดออกทางช่องคลอดได้เล็กน้อยใน 3 – 4 วันหลังคลอด
      - เพศชายตรวจดูTestes ลง Scrotum หรือไม่และมีรูเปิดของท่อปัสสาวะหรือไม่โดยสังเกตจากการขับถ่ายปัสสาวะของทารก
- - - - 1.มารดาจะมีอาการปวดท้องน้อยขณะให้นมบุตรเกิดจากมีการท้างานของปฏิกิริยาสะท้อนเล็ตดาวน์ อ๊อกซิโทซินจะหลั่งเข้าสู่กระแสเลือดและเป็นเหตุให้มีการหดรัดตัวของมดลูก
      - เมื่อมารดาได้ยินเสียงทารกร้องไห้หรือเมื่อเวลาที่มารดามองเห็นทารกที่เป็นบุตรของตนจะมีน้ำนมหยดหรือ รู้สึกเจ็บเสียว (Tingling Sensation) ภายในเต้านม
      - เมื่อทารกเริ่มดูดนมมารดาได้2 – 3 วินาทีมารดาจะหยุดเจ็บหัวนมทั้งนี้เพราะการดูดนม 2 - 3 ครั้งแรกของทารกท้าให้เกิดดันลบ (Negative pressure) บริเวณหัวนมท้าให้มารดา รู้สึกเจ็บหัวนมได้ขณะนี้ปฏิกิริยา สะท้อนเล็ตดาวน์ได้และอาจจะพบปัญหาจากความขัดข้องดังกล่าวได้เช่นการเกิดอาการคัดตึงเต้านมเป็นต้น
        
        อาการเต้านมคัดมักพบว่าเกิดอาการขึ้นชัดเจนในวันที่ 3 – 4 หลังคลอดในครรภ์แรกและพบอาการ 1 – 2 วัน ในครรภ์หลัง อาการและอาการแสดง เต้านมขยายใหญ่ขึ้นคัดตึง ผิวหนังตึงมีสีแดงมองเห็นเส้นเลือดชัดเจนคล้าดูรู้สึกร้อนอาจมีไข้ต่ำๆ แต่อาการไข้จะ ลดลงภายใน 12 – 24 ชั่วโมง อาการเต้านมคัดพบได้2 ระยะได้แก่ ระยะแรกในระยะนี้เป็นระยะ ที่มีน้ำนมเหลืองอาการนี้ปูองกันได้โดยให้ทารกดูดนมมารดาเร็วที่สุดเพื่อกระตุ้น ให้น้ำนมเหลืองออกมาและช่วยให้มีการสร้างน้ำนมเร็วขึ้นห้ามบีบหรือปั๊มออกโดยเด็ดขาดเพราะ อาจท้าให้เกิด การชอกช้ำต่อถุงน้ำนมเล็กๆในเต้านมท้าให้มีอาการเจ็บปวดมาก
      - ขณะที่ทารกดูดนมมารดาจะมีน้ำนมหยดจากหัวนมของเต้านมด้านตรงกันข้ามสาเหตุจากน้ำนมในถุงน้ำนม ถูกบีบออกมาสู่ท่อน้ำนมที่มีน้ำนมขังอยู่เต็มต้องระบายออกทางรูเปิดที่ หัวนม
- - - - 3.แนะนำไม่ให้ทารกดูดน้ำเปล่าหรือกลูโคสเพราะจะทำให้ดูดนมแม่น้อยลงและไม่ช่วยให้ระดับบิลิรูบินลดลง
      - 2.จัดให้ทารกดูดนมแม่โดยเร็ว ดูดบ่อย และดูดอย่างถูกวิธี เพื่อเป็นการขับบิลิรูบินออกจากลำไส้
      - 1.ประเมินอาการตัวเหลืองของทารก เพื่อประเมินความรุนแรงและเพื่อหาสาเหตุของอาการตัวเหลือง
      - 4.ติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        เพื่อประเมินความก้าวหน้าของการรักษา
  - - - 5.ให้ลูกดูดนมข้างที่ไม่เป็นแผล การที่ลูกดูดนมแรงในระยะแรก จะทำให้ Oxytocin refex ทำงานได้ดี น้ำนมก็จะไหลดีขึ้น เมื่อย้ายลูกมาดูดข้างที่เป็นแผลน้ำนมก็จะไหลสะดวก มารดาหลังคลอดจะเจ็บน้อยลง
      - ช่วยให้ลูกอ้าปากกว้างที่สุด เคลื่อนศีรษะลูกเข้าหาเต้านมโดยเร็ว เพื่อจะได้งับลานหัวนมลึกพอ เคลื่อนไหวมือทั้ง 2 ข้างที่จับเต้านมและมือที่ประคองบริเวณท้ายทอยลูก จนกว่าลูกจะดูดติดจึงปล่อยมือได้ เพื่อให้แม่ให้นมลูกได้ถูกวิธี
      - สอนและช่วยจัดท่าอุ้มให้ลูกดูดนมแม่ โดยการสอน ท่าฟุตบอลเพื่อทำให้ลูกอมหัวนมได้ลึกขึ้น
      - แนะนำให้บีบน้ำนมออกก่อนให้ลานนมนิ่ม เพื่อให้ลูกอมหั้วนมได้ลึกถึงลานหัวนม หลีกเลี่ยงการดูดถูกหัวนมที่แตก ไม่ควรใช้ครีมทาแผลที่หัวนมเพราะอาจทำให้แผลเป็น
      - ช่วยให้อุ้มลูกได้ถนัดก่อนให้ลูกดูดนมแม่ เพราะการดูดนมแต่ละครั้งในระยะที่มีหัวนมแตกแม่จะเจ็บมาก ถ้าแม่อุ้มได้ถนัดและสบายจะทำให้สร้างความมั่นใจมากยิ่งขึ้น
      - แนะนำวิธีการถอนหัวนมจากปากอย่างถูกวิธี คือ ให้สอดนิ้วก้อย ลงไปที่มุมปากลูก เพื่อให้อากาศเข้าไปช่วยคลายผนึกที่ลูกดูดติดอยู่กับหัวนม ทำให้มารดาหลังคลอดไม่เจ็บหัวนมและหัวนมไม่แตกเพิ่มขึ้น
      - แนะนำให้บีบน้ำนมทาบริเวณหัวนมที่แตกแล้วปล่อยให้แห้งเอง แล้วค่อย ใส่ยกทรง เพื่อช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น
      - 9.ให้ญาติและสามีเข้ามามีส่วนร่วมในการให้นมบุตร เช่น การบีบน้ำนมทาบริเวณที่หัวนมแตก
      - อธิบายถึงสาเหตุที่ทำให้หัวนมแตกคือการอุ้มลูกดูดนมไม่ถูกวิธี ลูกอมหัวนมไม่ลึกถึงลานนม
- - - - งดการมีพศสัมพันธ์ควรงดจนกวาจะได้การตรวจหลง
        คลอดเมื่อครบ 4-6 สัปดาห์
        และ Follow up ตามนัด
      - ในมารดาหลังคลอดท้องหลังซึ่งการตึงตัวและหดรัดตัวของมดลูกไม่ดีเท่าท้องแรกจึงต้องเฝ้าระวังมากกว่าปกติ
      - แนะนำให้มารดาทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่น แกงเลียง และทานน้ำประมาณ 2,000-3,000ml เพื่อการเร่งน้ำนม
      - ดูแลกระเพราะปัสสาวะให้ว่าง เพื่อให้มดลูกหดรัดตัวได้ดีแนะนำให้ดูแลความสะอาดอวัยเพศ ไม่สวนล้างช่องคลอด ล้างทำความสะอาดจากหน้าไปหลัง ซับให้แห้งทันที
      - สอนและให้คำแนะนำมารดาก่อนกลับบ้านเรื่องการคลึงมดลูก และการสังเกตความผิดปกติ เช่น มีเลือดสดออกมาเป็นจำนวนมาก หน้ามืด เวียนศีรษะ ตาพร่ามัวให้รีบมาโรงพยาบาลทันที
  - - - พูดเชิญชวนให้มารดาชมเชยความน่ารักของบุตรตนเองบ่อย ๆ
      - เปิดโอกาสให้มารดาแสดงความรู้สึก พูดคุยและซักถามเกี่ยวกับทารก
      - ส่งเสริมให้มารดาได้ ส้มผัส อุ้มกอดและมองสบตาทารก ตั้งแต่แรกคลอด
      - ช่วยให้ทารกแรกเกิดได้ดูดนมมารดาโดยเร็ว
- - - - 1.1การวัดความยาวหัวนม จัดให้สตรีตั้งครรภ์อยู่ในท่านั่งหลังตรงจากนั้นคลึงหัวนม (nipple rolling)เบาๆประมาณ 5วินาทีก่อนตรวจวัดใช้ เวอร์เนียร์คาลิปเปอร์หรือไม้บรรทัดวัดความยาวหัวนมโดยให้วัดตั้งฉากกับลานหัวนม เริ่มจากโคนหัวนมจนถึงยอดของหัวนมที่สูงที่สุดหน่วยเป็นมิลลิเมตร
        การแปลผล หัวนมสั้น หมายถึง ความยาวหัวนมสั้นกว่า 7.0 มิลลิเมตร โดยแบ่งความรุนแรงออกเป็น 2 ระดับ
        
        หัวนมสั้นไม่มากหมายถึงความยาวมากกว่า หรือเท่ากับ 4.0มิลลิเมตรแต่น้อยกว่า 7.0 มิลลิเมตร
        
        หัวนมสั้นมาก หมายถึง ความยาวน้อยกว่า 4.0 มิลลิเมตร แต่มากกว่า 1.0 มิลลิเมตร 1.2 การตรวจความผิดปกติของหัวนม แบ่งเป็น
        
        หัวนมบอดหรือบุ๋ม หมายถึง หัวนมที่มีความ ยาวน้อยกว่า 1.0 มิลลิเมตร หรือบุ๋มลึกลง ไป จากลานหวันม
        
        pseudo-inverted nipple หมายถึง หัวนมที่ยื่น ออกมาในสภาวะปกติ แต่เมื่อทดสอบ โดยบีบ บริเวณขอบนอกของลานหัวนมเข้าหากันด้วย นิ้วชี้และนิ้วหัวแม่มือ (pinch test) พบว่าหัวนม บุ๋มลึกลงจากลานหัวนมคล้ายปล่องภูเขาไฟ
        
        Retracted nipple หมายถึงหัวนมมีการดึงร้ัง ทดสอบโดยใช้นิวชี้และนิ้วกัวแม่มือจับบริเวณ หัวนมแล้วดึงขึ้น (nipple pulling) หากจับ ไม่ ติดหรือดึงไม่ขึ้นแสดงว่าหัวนมมีการดึงร้ัง
    - - ลานหัวนมตึง หมายถึง ไม่สามารถใช้นิ้วชี้และนิ้วหัวแม่มือจับบริเวณลานหัวนมติดหรือจับติดแต่ไม่สามารถดึงลานหัวนมขึ้นมาได้
      - ลานหัวนมมีความยืดหยุ่นดี หมายถึง สามารถใช้นิ้วชี้และนิ้วหัวแม่มือจับบริเวณลานหัวนมติดและสามารถดึงลานหัวนมขึ้นมาได้