Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บัญชียาตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุข, นางสาวจิราทิพย์ อุ่นธง ชั้นปี 2 เลขที่…
บัญชียาตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุข
แนวคิด ปรัชญาและหลักการ การพัฒนา วัตถุประสงค์ของ บัญชียาหลักแห่งชาติ
แนวคิดในการจัดทำ
หลักการยาจำเป็น ของ WHO
ทุกประเทศมีทรัพยากรอยู่จำกัด จึงแนะนำให้ประเทศสมาชิกคัดเลือกรายการยาจำเป็น (
essential drug
ยาที่ตอบสนองความต้องการการดูแลสุขภาพที่สำคัญของประชากร มีประสิทธิภาพ ความปลอดภัย และความคุ้มค่าของราคา มีปริมาณเพียงพอ ขนาดยาเหมาะสม มีคุณภาพและข้อมูลหลักฐานทางวิชาการที่เพียงพอ)
เภสัชตำรับโรงพยาบาล
กระทรวงสาธารณสุขมีหลักการและแนวคิดในการจัดหาและเลือกยาที่มีความจำเป็นต้องใช้ในโรงพยาบาล โดยคำนึงถึงความประหยัดและความสะดวกในการบริหารเวชภัณฑ์ พัฒนาเป็น
เภสัชตำรับกระทรวงสาธารณสุข
ปี 2515 เพื่อเป็นแม่แบบในการจัดหาและคัดเลือกยาของโรงพยาบาล
บัญชียากระทรวงสาธารณสุข
ยึดหลักการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขของประเทศควบคู่กับหลักการของ WHO กำหนดให้
ยาหลัก
ตามบัญชียาหลักแห่งชาติ หมายถึง ยาที่มีความสำคัญ เป็นยาพื้นฐานที่ขาดเสียมิได้ และมีความจำเป็นต่อสุขภาพของประชาขน ตลอดจนการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขของประเทศ
บัญชียาหลักแห่งชาติ
ยาที่จำเป็นในการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขของประเทศ
ใช้เป็นกรอบอ้างอิงสิทธิประโยชน์ด้านยาของสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ (ผู้ป่วยที่มีรายได้น้อย ผู้ป่วยประกันสังคม ผู้ป่วยประกันสุขภาพ) ลดค่าใช้จ่ายสวัสดิการรักษาพยาบาลของข้าราชการและลูกจ้าง มีสิทธิเบิกค่ายาได้เฉพาะยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ
กรอบอ้างอิงในระเบียบ หลักเกณฑ์ เกี่ยวกับการบริหารเวชภัณฑ์ และสวัสดิการรักษาพยาบาลของประเทศ
ปรัชญาและหลักการ การพัฒนา
เนื่องจากมีการค้นพบและวิจัยพัฒนายาใหม่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เพื่อให้รักษาโรคได้หลากหลาย มีคุณภาพชีวิตที่ดี แต่ก็ทำให้มีค่าใช้จ่ายด้านยาสูงขึ้น จึงต้องมีการพัฒนาบัญชียาใหม่ มีการเปลี่ยนแปลงของระบบสุขภาพที่สำคัญ เช่น ประกันสุขภาพถ้วนหน้า บัตร 30 บาท ประกันสังคม
มุ่งหวังให้มีการสร้างเสริมระบบการใช้ยาอย่างสมเหตุผลสอดคล้องกับหลักเศรษกิจพอเพียง ยาที่ได้เลือกต้องมีความคุ้มค่าตามหลักเศรษฐศาสตร์สาธารณสุข สอดคล้องกับสภาพเศรษฐกิจและความสามารถในการจ่ายของสังคม
วัตถุประสงค์การพัฒนา
การคัดเลือกยาโดยหลักฐานวิชาการที่เป็นปัจจุบัน มีเหตุผล โปร่งใส ทำให้ชี้แจงและเผยแพร่ต่อสาธารณชนได้
ปรับปรุงเป็นระยะอย่างต่อเนื่อง ตามข้อมูลและหลักฐานทางวิชาการที่ถูกต้อง ทันสมัย เอายาเข้าหรือออกตามข้อมูลจริงที่ได้
เพื่อแก้ปัญหาสุขภาพด้วยยาที่มีคุณภาพ ปลอดภัย มีประสิทธิภาพ และความเสมอภาพ
ให้เป็นบัญชีรายการยาในใช้ป้องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพ ครอบคลุมโรคและสาเหตุของโรคที่เป็นปัญหาในระดับจาเป็นขาดไม่ได้ แต่ประหยัดและคุ้มค่า เกิดประโยชน์ต่อ
ผู้ป่วย
ต่อผู้สั่งใช้ยา ระบบบริหารเวชภัณฑ์ ผู้บริหาร สถานพยาบาล ระบบการเบิกจ่าย ตลอดจนระบบเศรษฐกิจของชาติ
ใช้เป็นแนวทางในการใช้ยาอย่าง เป็นขั้นตอน ยาบัญชี ก ข ค ง จ หน่วยงานใดที่จะสร้างรายการยาของตนขึ้นเป็นการเฉพาะทำได้แต่ต้องศึกษาปรัชญา หลักการ และวัตถุประสงค์เพื่อยึดเป็นมาตรฐานขั้นต่ำในกระบวนการคัดเลือกยา
แนวทางและหลักเกณฑ์การพิจารณาคัดเลือกยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ
ยาต้องมีข้อบ่งใช้ที่ชัดเจน
ยาต้องมีข้อมูลทางวิชาการที่ถูกต้อง เชื่อถือได้ เป็นปัจจุบัน ปลอดภัย มีประสิทธิภาพ มีความเสมอภาคในการเข้าถึงยาของประชาชน
มีทะเบียนตำรับยาในประเทศไทย บางตัวที่ยกเว้นตามข้อกำหนด พรบ
ยาที่มีการผลิตในประเทศ ควรได้รับการพิจารณาอย่างยุติธรรม
ตำรับยาควรเป็นยาเดี่ยว หากจำเป็นต้องเป็นยาผสม ต้องมีข้อมูลที่เชื่อถือ (มีข้อดีกว่า/เท่าเทียมกับยาเดี่ยว)
กระบวนการคัดเลือกยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ
ความโปร่งใสในกระบวนการคัดเลือกยา
การคัดเลือกยาโดยใช้หลักฐานเชิงประจักษ์ทางการแพทย์ ใช้คะแนนและดัชนีในการเปรียบเทียบยา ใช้ผู้เชี่ยวชาญพิจารณายายาก
ระบบการพิจารณาสามขั้นตอน
คณะทำงานคัดเลือกยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ มุ่งพิจารณาใน
มุมมองของผู้ใช้ยา
คณะทำงานพิจารณายาในบัญชียาหลัก
ใช้มุมมองด้านสังคม
ความสามารถในการจ่ายของประเทศ ความเสมอ ความเหมาะสมกับบริบทของระบบุขภาพเป็นฐานในการพิจารณา
คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติ พิจารณาข้อมูล เหตุผลและหลักฐานจากทั้งคณะทำงานทั้งสอง เพื่อตัดสินใจคัดเลือกยาในขั้นสุดท้าย
การแบ่งหมวดหมู่ยา
แบ่งหมวดหมู่ยา เป็นบัญชีย่อย 5 บัญชี คือบัญชี ก ข ค ง จ ยึดหลักนำยาไปใช้อย่างเหมาะสม เกิดประโยชน์สูงสุดต่อผู้ป่วยและส่วนรวม มีปัจจัยการแบ่งคือ
ปัจจัยด้านยา : ประสิทธิภาพ ความปลอดภัย ความคุ้มค่า
ปัจจัยด้านสถานบริการสาธารณสุข ใช้แล้วต้องประเมินผลการรักษาจากยาได้
ปัจจัยด้านผู้สั่งใช้ยา สาหรับยาในบัญชี ก และ ข เป็นยาที่ใช้ได้โดยแพทย์ทั่วไป บัญชี ค และ ง เป็นยาที่ต้องใช้โดยแพทย์ผู้ชานาญ
กลวิธีและขั้นตอนการปรับปรุงบัญชียาหลักแห่งชาติ
รายการบัญชียาหลักแห่งชาติ
บัญชียาจากสมุนไพร
ยาจากสมุนไพรที่เป็นยาแผนไทย ยาแผนโบราณ และยาพัฒนาจากสมุนไพร
บัญชียาสำหรับโรงพยาบาลและสถานบริการสาธารณสุข
บัญชี ก
ยามาตรฐานในการป้องกันและแก้ไขปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย มีหลักฐานชัดเจนที่สนับสนุนการใช้ ควรได้รับการเลือกใช้เป็นอันดับแรก
บัญชี ข
ยาที่ใช้สำหรับข้อบ่งใช้หรือโรคบางชนิดที่ใช้ยาในบัญชี ก ไม่ได้ หรือใช้เป็นยาแทนยาในบัญชี ก ตามความจำเป็น
บัญชี ค
ยาที่ต้องใช้ในโรคเฉพาะทางโดยผู้ชำนาญ
บัญชี ง
ยาที่มีหลายข้อบ่งใช้ แต่มีความเหมาะสมที่จะใช้เพียงบางข้อบ่งใช้ มีแนวโน้มจะมีการสั่งใช้ยาไม่ถูก เป็นยาที่มีราคาแพง จำเป็นสำหรับผู้ป่วยข้อบ่งใช้บางรายแต่อาจทำให้เกิดอันตรายต่อผู้ป่วย ดื้อยา
บัญชี จ
ยาสำหรับโครงการพิเศษของกระทรวง มีงบประมาณ วัตถุประสงค์วิธีการดาเนินโครงการ ระยะเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดโครงการที่ชัดเจน
เภสัชตำรับโรงพยาบาล
ยาที่โรงพยาบาลสามารถผลิตขึ้นใช้ภายในโรงพยาบาล
คำอธิบายรายการยาในบัญชียา
การแสดงชื่อสามัญทางยา generic name
ยาจะแสดงด้วยชื่อ International Nonproprietary Name (INN) ยาทุกรายการ หมายถึงยาที่มีสารออกฤทธิ์ 1 ชนิด เว้นแต่ยาสูตรผสมจะแสดงชื่อสามัญทางยาของสารออกฤทธิ์ในสูตรยารายการนั้นทั้งหมด
กรณีเป็นเภสัชตำรับโรงพยาบาลจะระบุอักษร hosp ท้ายรูปแบบยา เช่น sol (hosp) หมายถึง ยาที่สถานพยาบาลผลิตเองในรูปแบบ solution
รูปแบบยา dosage form
tab / cap ยาเม็ด หรือแคปซูล แบบ immediate release (IR) สำหรับกินทั่วไป
SR tab / cap ยาเม็ดหรือแคปซูลสำหรับรับประทาน ที่เป็นยาออกฤทธิ์นานทุกชนิด
EC tab / cap ยาเม็ดหรือแคปซูล สำหรับกินที่ออกแบบให้ตัวยาละลายในลำไส้ (enteric coated)
dry syrup ผงแห้งของส่วนผสมตัวยาหรือสารเคมี ที่ต้องเติมน้ำกระสายยาก่อนใช้ จึงจะได้ยาน้ำเชื่อมตามต้องการ เช่น ยาน้ำแขวนตะกอน สารละลายใส
syrup ยาน้ำใสหรือยาน้ำแขวนตะกอนที่มีส่วนประกอบของสารเพิ่มความหวานเพื่อกลบรสขมของยา
eye drop ยาเตรียมปราศจากเชื้อสำหรับหยอดตา
sterile solution ยาปราศจากเชื้อในรูปแบบของสารละลายสำหรับฉีด หยดเข้าหลอดเลือดดำ ชะล้างแผล
ข้อกำหนดเฉพาะของรายการยาที่สำคัญ
ความแรง
ยาบางรายการที่ระบุความแรงของสารออกฤทธิ์ไว้ ให้ถือว่ารายการยาที่มีความแรงตามที่กำหนดเป็นยาในบัญชียาหลักแห่งชาติเท่านั้น
ขนาดบรรจุ
ยาบางรายการที่ระบุขนาดบรรจุไว้ให้เป็นตามกำหนดเท่านั้น
เงื่อนไข
หากยาใดมีหลายข้อบ่งใช้ แต่มีความเหมาะสมที่จะใช้เพียงบางข้อบ่งใช้ มีแนวโน้มว่าจะมีการสั่งใช้ไม่ถูกต้อง ให้ระบุข้อบ่งใช้ไว้ในเงื่อนไขการสั่งยา
คณะกรรมการเภสัชกรรมและการบำบัด PTC
บทบาท
รับผิดชอบดูแลระบบยาในโรงพยาบาล ซึ่งประกอบด้วยการคัดเลือกยา การจัดซื้อจัดหา การกระจายยา และการใช้ยา พิจารณาโดยอาศัยเกณฑ์ คุณภาพ (quality) ความปลอดภัย (safety) ประสิทธิศักย์หรือประสิทธิผล (efficacy or effectiveness) ราคา(price) ในการจัดหายาต้องคำนึงถึงความต้องการของแพทย์ นโยบายของโรงพยาบาล และงบประมาณที่ได้รับจัดสรร จัดการสัดส่วนยาในบัญชียาหลักแห่งชาติต่อยานอกบัญชียาหลักแห่งชาติ,นโยบายยา ชื่อสามัญ ชื่อการค้า, นโยบายด้านการบริหารเวชภัณฑ์ในสถานพยาบาลที่สอดคล้องกับบริบทในการจัดซื้อจัดหา
ความสำคัญ
เป็นเครื่องมือสำคัญในการทำให้เกิดการใช้ยาที่เหมาะสม เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาที่มีประสิทธิผล มีคุณภาพ
ลดความเสี่ยงของการก่ออันตรายจากความคลาดเคลื่อนทางยา โดยวางระบบการจัดการด้านยาอย่างมีประสิทธิภาพ กำหนดนโยบาย และแนวทางการปฏิบัติ
ทำให้เกิดการสื่อสารทำความเข้าใจในทีมสหวิชาชีพ
พระราชบัญญัติยา ปี 2510
ตามศาสตร์การรักษา
ยาแผนปัจจุบัน
ยาสำหรับใช้ในการประกอบวิชาชีพเวชกรรม การประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบัน บำบัดโรคสัตว์
ยาแผนโบราณ
สาหรับใช้ในการประกอบโรคศิลปะแผนโบราณหรือการบำบัดโรคสัตว์ ซึ่งอยู่ในตำรายาแผนโบราณที่รัฐมนตรีประกาศ ยาที่ได้รับอนุญาตให้ขึ้นทะเบียนตารับยาเป็นยาแผนโบราณ
จัดแบ่งประเภทยา
ตามวิธีใช้งาน
ยาใช้ภายนอก
ยาแผนปัจจุบัน/โบราณที่มุ่งหมายสำหรับใช้ภายนอก ไม่รวมถึงยาใช้เฉพาะที่
ยาใช้เฉพาะที่
ยาแผนปัจจุบัน/โบราณที่มุ่งหมายใช้เฉพาะที่กับหู ตา จมูก ปาก ทวารหนัก ช่องคลอด ท่อปัสสาวะ
อื่น ๆ
ตามกระบวนการแปรรูป ตามระดับการควบคุมการขาย
ยาควบคุมพิเศษ-ต้องมีใบสั่งยา ไม่เช่นนั้นเภสัชกรขายไม่ได้ ยาอันตราย-เภสัชกรขายได้ ยาสามัญประจำบ้าน-ใครขายได้
นางสาวจิราทิพย์ อุ่นธง ชั้นปี 2 เลขที่ 9 รหัสนักศึกษา 63126301009