Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

กรณีศึกษาที่ 3 เรื่อง การพยาบาลมารดาทารกหลังคลอดปกติ, ประโยชน์ของนมแม่,…

- - - - RR 18 bpm
        
        Normal
      - PR 100 bpm
        
        Normal
      - BP 120/88 mmHg
        
        Normal
      - BT 38 องศาเซลเซียส
        
        Reactional Fever
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา เพื่อลดอาการไข้
        
        กระตุ้นให้มารดาดื่มน้ำบ่อยๆ เพื่อทดแทนสารน้ำที่เสียไป
        
        ดูแลเช็ดตัวลดไข้มารดา เพื่อลดไข้และติดตามอุณหภูมิทุก 15 นาทีหลังคลอด 1 ชั่วโมงและ ทุก 30 นาที หลังคลอด 2 ชั่วโมง จากนั้นทุก 4 ชั่วโมง
        
        ในรายที่อ่อนเพลียหรือเหนื่อยล้ามาก อาจจําเป็นต้องจํากัดผู้เข้าเยี่ยมหรือลดกิจกรรมขณะเยี่ยม เช่น พูดคุย เป็นต้น เพื่อให้มารดาได้พักผ่อนอย่างเพียงพอ
        
        จัดสภาพแวดล้อมให้เงียบ สงบ และส่งเสริมการพักผ่อน เช่น ให้ดื่มเครื่องดื่มอุ่น ๆ ก่อนนอน นวดหลังอาบน้ํา หรือ เช็ดตัวก่อนนอน เป็นต้น เพื่อให้มารดารู้สึกสุขสบาย ผ่อนคลาย และ นอนหลับได้ง่ายขึ้น
      - Pain score 7 คะแนน
        
        จากอาการปวดบริเวณแผลฝีเย็บ
        
        นวัตกรรมเบาะรองนั่งเพื่อบรรเทาอาการปวดแผลฝีเย็บ มหาวิทยาลัยขอนแก่น คิดค้นโดย รองศาสตราจารย์สร้อย อนุสรณ์ธีรกุล และคณะ
        
        ได้พัฒนาเบาะรองนั่งที่ช่วยลดความเจ็บปวดจากฝีเย็บ โดยการเปลี่ยนชนิดของผ้า ที่มีคุณสมบัติเหนียว ยืดหยุ่นได้ดี สามารถคืนตัวได้ง่าย และสามารถระบายความร้อนจากการกดทับได้ดี เป็นเบาะที่สามารถให้ความร้อนได้ โดนการนำไปอบในไมโครเวฟก่อนนำมาใช้ ซึ่งความร้อนจะช่วยให้แผลหายได้เร็วขึ้น เหมาะสำหรับมารดาหลังคลอดในระยะ 2-3 วันแรก ที่คลอดทางช่องคลอด มีแผลฝีเย็บฉีกขาด และมีอาการปวดแผลฝีเย็บ
        
        รักษาแบบใช้ยา
        
        ให้รับประทานยาบรรเทาอาการปวดตามแผนการรักษาเช่น ควรได้รับประทานยา Paracetamol อาจให้ร่วมกับยาในกลุ่ม NSAIDs
        
        รักษาแบบไม่ใช้ยา
        
        ให้ข้อมูลเกี่ยวกับการบรรเทาความปวดแก่มารดาหลังคลอด
        
        อยู่เป็นเพื่อนมารดา ช่วยดูแลทารก
        
        จัดท่านอน (ให้นอนตะแคง) เพื่อลดแรงกดทับที่แผลฝีเย็บ
        
        ใน 24 ชั่วโมงแรกให้ประคบเย็น หลังเย็บแผลฝีเย็บเสร็จ จะช่วยลดอาการบวมและความปวด โดยใช้ที่อุณหภูมิ 10-12 องศาเซลเซียส ประคบนาน 15 นาที และหลังจาก 24 ชั่วโมงแรกให้ประคบร้อน เพื่อส่งเสริมการไหลเวียนของเลือดได้ดีและส่งเสริมกระบวนการหายของแผล
        
        ฝึกการหายใจ เพราะการหายใจจะทำให้รู้สึกผ่อนคลายและลดความปวดได้ดี
        
        แนะนำให้มารดาหลังคลอดเกร็งกล้ามเนื้อแก้มก้น (buttock) ก่อนนั่งบนพื้นผิวที่แข็งเพื่อแก้มก้นจะช่วยผ่อนน้ำหนักที่จะกดบริเวณฝีเย็บ (Powder milk et al, 2020)
    - - แผลฝีเย็บบวมเล็กน้อย
        
        ประเมิน REEDA Scale 2 คะแนน
        
        การพยาบาลและการเฝ้าระวัง
        
        แนะนําให้มารดาหลังคลอดบริหารกล้ามเนื้อบริเวณช่องคลอด ฝีเย็บ และ ทวารหนักด้วยการทํา Kegel's exercises วิธีการคือ ขมิบช่องคลอด นับ 1 ถึง 10 แล้วคลาย 10 วินาที นับเป็น 1 ครั้ง ทําวันละ 50-100 ครั้ง จะช่วยให้การ ไหลเวียนโลหิตดี ลดอาการบวม ส่งเสริม การหายของแผล ช่องคลอดกระชับ กล้ามเนื้อมีความตึงตัวดีและแข็งแรง ป้องกันภาวะ ปัสสาวะเล็ด และกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานหย่อน
        
        ดูแลให้ได้รับยาแก้ปวดตามแผนการรักษา เมื่อผู้ป่วยมีอาการปวดแผลฝีเย็บมาก Pain score > 7 คะแนน เพื่อลดอาการปวดแผลฝีเย็บ
        
        แนะนำการประคบเย็นบริเวณแผลฝีเย็บในมารดาหลัง
        คลอดด้วยอุณหภูมิ 10-15 องศาเซลเซียส นาน 10-30 นาที ส่งผลดีต่อการบาดเจ็บของแผลฝีเย็บ สามารถลดความเจ็บปวดได้อย่างมีประสิทธิภาพทางสถิติ เพื่อส่งเสริมให้มารดามีความสุขสบาย
        
        หลีกเลี่ยงการนั่งขัดสมาธิ เพื่อลดการดึงรั้งของแผลฝีเย็บ
        
        แนะนำใช้ห่วงยางเล็กๆรองนั่ง เพื่อบดการกดทับของแผลฝีเย็บ
      - Normal
        
        ไม่มี sign ของการอักเสบ
    - - คลำพบลอนนิ่มบริเวณระดับสะดือ
        
        เป็นการประเมินการหดตัวของมดลูกหลังคลอด คลำพบลอนนิ่มบริเวณระดับสะดือ แสดงถึงการที่มดลูกหดรัดตัวไม่ดี
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ดูแลกระตุ้นผู้ป่วยให้มีการขับถ่ายปัสสาวะ เพื่อลดการขัดขวางการหดตัวของมดลูก
        
        แนะนำให้ผู้ป่วยนอนคว่ำใช้หมอนรองใต้ท้องน้อย ซึ่งจะทำให้มดลูกถูกกด เพื่อกระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกและขับน้ำคาวปลาออกได้สะดวก
        
        หลีกเลี่ยงการใช้การประคบร้อนบริเวณหน้าท้องเพราะจะเป็นสาเหตุที่จะทำให้กล้ามเนื้อมดลูกคลายตัวและเกิดการตกเลือดหลังคลอดได้
      - หลังคลอดยังไม่ถ่ายปัสสาวะ
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ประเมินกระเพาะปัสสวาะว่าเต็มหรือไม่ เพื่อประเมินกระเพาะปัสสาวะเต็มที่จะไปกดเบียดการหดตัวของมดลูก
        
        ดูแลกระตุ้นให้มารดาถ่ายปัสสาวะ ถ้าหากไม่สามารถถ่ายเองได้แนะนำการสวนปัสสาวะ เพื่อให้มารดาได้ถ่ายปัสสาวะและลดปัจจัยที่จะทำให้มดลูดหดรัดตัวไม่ดี
    - - พยาบาลนำทารกมาดูดนมมารดา
        
        วิธีกระตุ้นน้ำนม
        
        1) ดูดเร็ว : คลอดออกมาภายใน 15-30 นาที ควรให้ทารกดูดนมทันที
        
        2) ดูดบ่อย : ให้ทารกดูดนมประมาณวันละ 8-12 ครั้งหรือตามต้องการ
        
        ดูดนาน : ในแต่ละครั้งให้ดูดนานๆ ข้างละ 15 นาทีหรือจนกว่าลูกเลิกดูดไป
  - - - มีสีแดงจางๆ
        
        Normal
        
        Lochia rubra (เป็นน้ำคาวปลาที่ออกในช่วง 2-3 วันหลัง
        คลอดจะเป็นสีแดง)
        
        การพยาบาล
        
        1.แนะนำให้มารดาหหลังคลอดใส่ผ้าอนามัยเพื่อสังเกตนำ้คาวปลา และสังเกตความผิดปกติของนำ้คาวปลาขณะขับถ่ายและเปลี่ยนผ้าอนามัย
        2.แนะนำการใช้ผ้าอนามัยที่ถูกวิธีโดยล้างมือก่อนและหลังหยิบจับผ้าอนามัย จับ ผ้าอนามัยด้านที่ไม่ได้สัมผัสอวัยวะสืบพันธุ์ ใส่และถอดผ้าอนามัยจากด้านหน้าไปด้านหลัง โดยการใส่ใส่ให้กระชับไม่เลื่อนไปมา เพราะอาจนำเชื้อโรคจากทวารหนักมายังช่องคลอดได้ และเปลี่ยนเมื่อรู้สึกว่าเปียกชุ่ม และไม่ควรใช้ผ้าอนามัยแบบสอดเพราะอาจทำให้เกิดการติดเชื้อได้
        3.สังเกตลักษณะของนำ้คาวปลา หากมีสีแดงจางๆหลังคลอด 3-4สัปดาห์
    - - คลำพบมดลูกกลมแข็งต่ำกว่าระดับสะดือ 1 นิ้ว
        
        Normal
        
        Uterine involution
        
        2 wk ถ้ายังคลำมดลูกได้ทางหน้าท้อง ให้มาพบแพทย์
        
        ระดับยอดมดลูกจะลดลงประมาณวันละ 0.5 -1 นิ้วฟุต/วัน
      - ปวดมดลูกขณะดูดนม
        
        Normal
        
        กระตุ้น Posterior Pituitary gland
        
        หลั่ง Oxytocin
        
        น้ำนมไหลทั้ง 2 ข้าง
        
        Milk ejection reflex หรือ Let down reflex
        
        1 more item...
        
        เมื่อทารกดูดนม ทำให้กระตุ้นการหลั่งของ Oxytocin และส่งผลต่อการหดรัดตัวของมดลูก ทำให้มารดามีอาการปวดมดลูกเมื่อทารกดูดนม
        
        (After pain) อาการปวดมดลูกมีสาเหตุจากการหดรัดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อมดลูก เกิดในหญิงครรภ์หลัง ส่วนในครรภ์แรกปกติจะไม่มีอาการปวดมดลูก เนื่องจากกล้ามเนื้อมดลูกยังมีความตึงตัวสูง
    - - ทารกดูดนมข้างซ้าย จะมีน้ำนมไหลจากเต้าข้างขวา
      - น้ำนมสีเหลือง
        
        มารดาไม่อยากให้ลูกดูดนม
        
        ให้คำแนะนำ
        
        อธิบายให้มารดาทราบถึงประโยชน์ของน้ำนมสีเหลือง (Colostrum)
        
        มีสารประกอบของโปรตีนและ immunoglobulin ที่ช่วยสร้างภูมิคุ้มกันและป้องกันการติดเชื้อ เป็นสารอาการที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของสมองและการมองเห็นของลูก รวมทั้งเป็นเหมือนยาระบายอ่อนๆที่ช่วยในการขับถ่ายขี้เทาของเด็กและป้องกันการเกิดภาวะตัวเหลืองของเด็ก
        (นิภา เพียรพิจารณ์, 2558)
    - - มารดา
        
        วิตกกังวล หงุดหงิดง่าย บางครั้งร้องไห้คนเดียว
        
        Postpartum blue
        
        การพยาบาล
        
        อธิบายว่าเป็นภาวะปกติที่จะหายไปเอง
        
        อธิบายให้สามีและคนในครอบครัวเข้าใจ
        
        แนะนำการรับประทานอาหารที่เหมาะสม
        
        แนะนำให้มารดาพักผ่อนอย่างเพียงพอ
        
        เปิดโอกาสให้มารดาหลังคลอดได้ระบายความรู้สึกต่างๆ และพร้อมรับฟังอย่างตั้งใจ เพื่อให้มารดารู้สึกได้รับการยอมรับ รู้สึกผ่อนคลายและลดความเครียดหรือวิตกกังวล
        
        มีอาการไม่เกิน 2 สัปดาห์
        
        ถ้ามีอาการ > 2 wk
        
        Postpartum depression
        
        1 more item...
        
        เมื่อพยาบาลสอนอาบน้ำทารก มารดาบอกว่า “ทำไม่ถูก กลัวลูกจมน้ำ”
        
        สัมพันธภาพระหว่างมารดากับทารกไม่ดี
        
        1.Taking in phase
        
        เป็นระยะเริ่มเข้าสู่บทบาทการเป็นมารดาหรือระยะพึ่งพา
        1-2 วัน
        
        ให้การช่วยเหลือประคับประคองทั้งด้านร่างกายและจิตใจของมารดา
        
        ให้การพยาบาลด้วยท่าทีที่อบอุ่น เห็นใจ
        
        เปิดโอกาสให้มารดาได้ระบายความรู้สึก
        
        อธิบายให้สามีและญาติเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลง
        
        สังเกตุอาการผิดปกติทางด้านจิตใจ
        
        2.Taking-hold phase
        
        เป็นระยะเข้าสู่บทบาทการเป็นมารดาหรือระยะกึ่งพึ่งพา ระยะนี้เริ่มตั้งแต่ 3-10 วันหลังคลอด
        
        สอนสาธิตเกี่ยวกับการดูแลตนเองหลังคลอด การเลี้ยงทารกด้วยนมมารดา พร้อมให้กำลังใจหรือชมเชยเมื่อมารดาสามารถปฏิบัติได้ถูกต้อง
        
        สนับสนุนให้สามีพูดคุยให้กำลังใจเพื่อช่วยให้มารดาหลัง
        คลอดเกิดความมั่นใจและกระตือรือร้นที่จะปรับเปลี่ยนบทบาทของตนเองสู่การเป็นมารดา
        
        ให้คำแนะนำเรื่องการวางแผนครอบครัวครอบครัว เพื่อป้องกันการเกิดปัญหาทางด้านเศรษฐกิจและสังคม
        
        Letting-go phase
        
        ระยะที่แสดงบทบาทได้ดีหรือระยะพึ่งพาตนเอง ระยะนี้เริ่มตั้งแต่วันที่ 10 วันหลังคลอด
        
        แนะนำให้มารดาหลังคลอดและสามี รวมถึงสมาชิกภายในครอบครัวปรับตัวและวางแผนการดำเนินชีวิตตามพัฒนกิจของครอบครัวได้อย่างเหมาะสม
        
        ช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ของสมาชิกภายในครอบครัว โดยให้สมาชิกในครอบครัวได้พูดคุยทำความเข้าใจกัน เช่น สามีช่วยภรรยาดูแลทารก เป็นต้น (เพ็ชรัตน์ เตชาทวีวรรณ, 2556)
      - บิดา
        
        ส่งเสริมบิดา
        
        ให้เข้าใจมารดาหลังคลอด
        
        ช่วยแบ่งเบาภาระในการเลี้ยงดูบุตร
        
        ปรับเปลี่ยนบทบาทการเป็นพ่อ
  - - - ภาวะตัวเหลือง Physiology เนื่องจากทารกได้รับนมจากมารดาไม่เพียงพอ
        
        การพยาบาล
        
        กระตุ้นให้ทารกดูดนมทุก 2-3 ชั่วโมง
        
        สังเกตและประเมินอาการตัวเหลืองของทารก
        
        แนะนำความรู้เรื่องอาหาร เพื่อเสริมสร้างน้ำนม เช่น หัวปลี น้ำขิง
        
        แนะนำท่าที่เหมาะสมในการให้นม
    - - เกิดจากการดูดนมไม่ถูกวิธี
        
        การพยาบาล
        
        1.อธิบายสาเหตุที่ทำให้หัวนมแตก
        
        สอนและช่วยจัดท่าอุ้มให้ลูกดูดนม
        
        หลีกเลี่ยงการดูดนมข้างที่เป็นแผล
        
        แนะนำให้บีบน้ำนมออกก่อน เพื่อช่วยให้ลานนมนิ่ม
        
        ติดตามและฝึกมารดา จนสามารถให้นมบุตรได้อย่าง
        ถูกวิธี
        
        วิธีดูดนมที่ถูกวิธี
        
        ให้มารดาประคองเต้านมขณะให้นมบุตร เป็นรูปตัว C(C-hold) หรือรูปตัวยู (U-hold) แล้วใช้นิ้วที่ประคองเต้านมบีบลานนมให้เล็กพอที่จะเข้าปากทารกได้สะดวก
        
        เอาหัวนมเขี่ยปากบุตรเบาๆ เพื่อให้เกิด rooting reflex
        
        เมื่อบุตรอ้าปากกว้างจึงกอดลำตัวบุตรให้กระชับ จนกระทั่งลำตัวบุตรแนบกับลำตัวมารดา โดยหันหน้าเข้าหาเต้านมให้คางบุตรแนบชิดเต้านมมารดาพร้อมสอดหัวนมเข้าปากบุตรให้ลึกจนเหงือกบุตรกดกับลานนม ศรีษะ คอ และลำตัวอยู่ในแนวเดียวกันหรือแนวตรง
        
        ขณะดูดนมริมฝีปากบุตรจะบานหุ้มปิดหัวนม จนแนบสนิทเห็นลานนมบนมากกว่าลานนมล่าง ริมฝีปากล่างม้วนเข้า คางชิดกับเต้ามารดา ทำให้เกิดแรงดันในช่องปากเป็นลบ เหงือกขยับเข้าหากัน ลึก แรง ช้า ประมาณ 1 ครั้งต่อวินาที และหยุดเป็นพักๆ แก้มป่อง มองเห็นการกลืนหรือได้ยินเสียงกลืนแต่ไม่ได้ยินเสียงดูด และมารดาจะต้องไม่รู้สึกเจ็บหัวนมหรือเต้านมขณะที่ให้ทารกดูดนม
        
        ขณะทารกดูดนม มีแก้มบุ๋ม ได้ยินเสียงดูดจ๊วบๆ
        
        Abnormal
        
        ประเมินภาวะลิ้นติด (Tongue-tie)
        
        ประเมินจากความรุนแรงของพังผืด ลักษณะของหัวนม ความรู้สึกของมารดาขณะทารกดูดนมว่า มีลิ้นมาเลียถึงลานหัวนมหรือหัวนม การประเมินทารกจากห้องคลอดได้ถูกต้องและครอบคลุมและมีการส่งต่อข้อมูลกับหน่วยหลัง
        คลอดได้ครบถ้วน ทารกได้รับการแก้ไขอย่างรวดเร็ว
        จะส่งผลให้การดูดนมของทารกประสบความสาเร็จ
        (นิภา เพียรพิจารณ์, 2558)
        
        ประเมิน
    - - การพยาบาล
        
        อธิบายถึงสาเหตุที่ทำให้เต้านมคัดตึง
        
        ดูแลให้ยาแก้ปวด Paracetamol
        
        ดูแลให้ใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำอุ่นประคบเต้านมพร้อมกับนวด
        
        ดูแลบีบน้ำนมออกจากเต้านมด้วยมือจนลานนมนิ่ม
        
        ให้ลูกดูดนม ทุก 1-2 ชั่วโมง อย่างน้อย 15-20 นาที
  - - - บางครั้งไม่ดูดนม สบัดหน้าหนี
        
        การพยาบาล
        
        ประเมินลักษณะทั่วไปและความต้องการของมารดาและทารก
        
        ให้ความรู้ เข้าใจความเสี่ยงของการให้อาหารชนิดอื่นที่ไม่ใช่นมแม่ในช่วง 6 เดือนแรก
        
        กำหนดแนวทางปฏิบัติ การช่วยเหลือ เพื่อให้การช่วยเหลือได้ทันที
        
        สอนและอธิบายในการจัดท่าให้นมทารก
        
        สอนให้มารดาและทารกอยู่ด้วยกันตลอด 24 ชั่วโมงและแนะนำให้มารดา ให้ทารกดูดนมบ่อยตามต้องการ ประมาณวันละ 8-12 ครั้ง ทุก 2-3 ชั่วโมง
    - - การพยาบาล
        
        1.แนะนำมารดางดให้ลูกดื่มนมจากขวดหรือจุกยางนม เพื่อให้ทารกไม่เกิดการสับสนหัวนม
        
        แนะนำให้มารดาปั๊มนมหรือกระตุ้นให้น้ำนมพุ่งก่อนให้ทารกดูดและให้ทารกดูดนมให้ติดจุกนม เพื่อให้ทารกพอใจ เมื่อดูดปุ๊บน้ำนมไหลปั๊บ จะทำให้ทารกยอมรับเต้านมแม่ได้ง่ายขึ้น
        
        เช็คดูว่าลูกกินนมถูกวิธีหรือไม่
  - - - Lactogenosis l
        
        เมื่อตั้งครรภ์-28 Wk
        
        สร้างหัวน้ำนม Colostrum
        
        Estrogen เพิ่มขึ้น
        Progesterone เพิ่มขึ้น
        
        ทำให้สร้างน้ำนมได้น้อย
      - Lactogenosis II
        
        เกิดภายหลังคลอด
        
        รกคลอด
        
        Estrogen ลดลง
        Progesterone ลดลง
        
        No PIF ( ( Prolactin inhibiting factor)
        
        Prolactin เพิ่มขึ้น
        
        1 more item...
        
        พยายามกระตุ้นให้ลูกดูดนมแม่
        
        Anterior Pituitary gland
        
        Posterior Pituitary gland
        
        มีการหลั่งน้ำนม
      - Lactogenosis III
        
        ถ้าลูกดูดนมสม่ำเสมอ ~10 วัน
        
        Mature milk (น้ำนมขาว)
        
        ถ้าทารกไม่ดูดนม
        
        Prolactin ลดลง
        
        น้ำนมไม่สร้างและไม่ไหล
        
        Oxytocin ลดลง
    - - ฝึกอบรมบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขทุกคนให้มีทักษะที่จะนำนโยบายนี้ไปปฏิบัติ
      - 3.สตรีมีครรภ์และครอบครัวได้รับการให้คำแนะนำเกี่ยวกับความสำคัญในการเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
      - สนับสนุนให้มารดาเริ่มต้นและคงการเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา และจัดการกับปัญหาที่เป็นอุปสรรคในการให้นมมารดา
      - อย่าให้น้ำนมผสมหรืออาหารอื่นแก่ทารกแรกคลอดนอกจากนมแม่ เว้นแต่จะมีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์
      - ให้แม่และลูกอยู่ในห้องเดียวกันตลอด 24 ชั่วโมง
      - สนับสนุนให้มารดาได้เรียนรู้และตอบสนองต่อสัญญาณที่บ่งบอกว่าทารกหิว
      - ให้คำแนะนำเกี่ยวกับความเสี่ยงในการให้บุตรกินนมจากขวด การใช้จุกยาง และการใช้หัวนมหลอก
      - ส่งเสริมให้มีการจัดตั้งกลุ่มสนับสนุนการเลี้ยงดูลูกด้วยนมแม่และส่งแม่ไปติดต่อกลุ่มดังกล่าว เมื่อออกจากโรงพยาบาลหรือคลินิก
      - มีนโยบายการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เป็นลายลักษณ์อักษรที่สื่อสารกับบุคลากรทางการแแพทย์และสาธารณสุขทุกคนได้เป็นประจำ
      - ส่งเสริมและช่วยเหลือมารดาได้โอบกอดทารกแบบเนื้อแนบเนื้อให้เร็วที่สุดภายหลังคลอด โดยปราศจากการรบกวน และสนับสนุนให้มารดาทุกรายได้เริ่มต้นเลี้ยงบุตรด้วยนมแม่โดยเร็วที่สุด
    - - ลูกไม่ยอมดูดนม จึงไม่มีการกระตุ้นการสร้าง Prolactin จาก Anterior pituitary gland
      - ความเครียด ความวิตกกังวล ส่งผลให้ลดการหลั่งของ Oxytocin ทำให้น้ำนมไหลน้อยลง พร้อมทั้งทำให้ cortisol เปลี่ยนเป็น PIF ( Prolactin inhibiting factor) ยับยั้ง Prolactin ทำให้น้ำนมไหลน้อยลง
      - เจ็บหัวนม เต้านมคัดตึงและอ่อนเพลีย จึงทำให้ไม่อยากให้ลูกดูดนม
    - - 2) ให้ลูกดูดนมมารดาหลังคลอดเร็วที่สุด
      - 3) ให้ลูกดูดนมอย่างถูกวิธี
      - 1) ให้ลูกดูดนมบ่อยครั้งทุก 2-3 ชั่วโมง
      - 4) ให้ลูกดูดนมจนเกลี้ยงเต้า
  - - - นิภา เพียรพิจารณ์. (2558). การส่งเสริมสายสัมพันธ์แม่-ลูก และการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในห้องคลอด.
        คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบางมหาวิทยาลัยมหิดล.
        Paddington T. Mundagowa , Elizabeth M. Chadambuka , Pugie T. Chimberengwa and Fadzai Mukora-Mutseyekwa. (2019). Determinants of exclusive breastfeeding among mothers of infants aged 6 to 12 months in Gwanda District, Zimbabwe. Retrieved from: https://doi.org/10.1186/s13006-019-0225-x.