Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

LỊCH SỬ THẾ GIỚI CẬN ĐẠI - Coggle Diagram

- - - - Nông nghiệp vẫn dựa trên quan hệ sản xuất phong kiến lạc hậu; tình trạng mất mùa đói kém liên tiếp xảy ra,..
      - Ở các thành thị, mầm mống quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển nhanh chóng
    - - Chế độ đẳng cấp vẫn được duy trì.
      - Xuất hiện các giai cấp, tầng lớp mới
      - Đời sống các tầng lớp nhân dân khổ cực, mâu thuẫn gay gắt với chế độ phong kiến chuyên chế
    - - Nhật Bản vẫn là một nước quân chủ chuyên chế.
      - Nhật Bản vẫn là một nước quân chủ chuyên chế.
  - - - Giữ thế kỉ XIX, Nhật Bản lâm vào suy yếu, khủng hoảng nghiêm trọng trên tất cả các lĩnh vực.
      - Nhật Bản phải đương đầu với sự nhòm ngó, đe dọa xâm lược của thực dân phương Tây.
    - - Đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng một nước phong kiến lạc hậu.
      - Bảo vệ nền độc lập dân tộc.
    - - Chính trị: thủ tiêu chế độ Mạc Phủ, thiết lập chế độ Quân chủ lập hiến, thực hiện quyền bình đẳng giữa các công dân,...
      - Kinh tế: thống nhất tiền tệ, đơn vị đo lường; cho phép mua bán ruộng đất, xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển giao thông vận tải...
      - Quân sự: tổ chức và huấn luyện theo kiểu phương Tây, thực hiện nghĩa vụ quân sự, công nghiệp quốc phòng được chú trọng phát triển ...
      - Giáo dục: thi hành chính sách giáo dục bắt buộc; chú trọng khoa học – kĩ thuật trong giảng dạy,...
    - - Nước Nhật thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây
      - Nhật bản giàu mạnh, phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.
    - - cuộc Duy tân Minh trị mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản, diễn ra dưới hình thức cải cách cách, canh tân đất nước.
- - - - Nguyên nhân sâu xa: mâu thuẫn giữa nhân dân Ấn Độ với thực dân Anh.
      - Nguyên nhân trực tiếp: Do binh lính Xi-pay bị sĩ quan Anh bạc đãi, khinh rẽ,tinh thần dân tộc và tín ngưỡng bị xúc phạm ⇒ bất mãn nổi dậy đấu tranh.
    - - Ngày10/5/1857, ở Mi-rút (gần Đê-li), ba trung đoàn Xipay nổi dậy khởi nghĩa bắt bọn chỉ huy Anh. Nông dân các vùng lân cận cũng tham gia nghĩa quân, vây bắt chỉ huy Anh.
      - Khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng đến Đê-li, khắp miền Bắc và một phần miền Tây Ấn Độ. Nghĩa quân đã lập được chính quyền, giải phóng được nhiều thành phố lớn.
      - Thực dân Anh dốc toàn bộ lực lượng đàn áp dã man => 1859, khởi nghĩa Xipay thất bại.
    - - Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất.
      - Ý thức vươn tới độc lập của nhân dân Ấn Độ.
      - Để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các phong trào đấu tranh sau này.
  - - - Sự hình thành: Cuối thế kỉ XIX, giai cấp tư sản dân tộc Ấn Độ lớn mạnh, bị thực dân Anh kìm hãm → Cuối 1885, Đảng Quốc đại được thành lập.
      - Phương pháp đấu tranh: phương pháp ôn hòa.
      - Mục tiêu đấu tranh: yêu cầu thực dân Anh nới rộng các điều kiện để họ được tham gia các hội đồng tự trị; giúp đỡ họ phát triển kĩ nghệ, thực hiện một số cải cách về mặt giáo dục – xã hội.
      - Sự phân hóa:
        
        Phái ôn hòa – chủ trương sử dụng phương pháp đấu tranh hòa bình.
        
        Phái cấp tiến (do B.Ti-lắc đứng đầu) – chủ trương sử dụng phương pháp đấu tranh bằng bạo lực.
    - - Nguyên nhân
        
        Sâu xa: mâu thuẫn giữa nhân dân Ấn Độ với thực dân Anh sâu sắc.
        
        Trực tiếp: tháng 7/1905, Anh ban hành đạo luật chia đôi xứ Ben-gan.
        
        Xú Ben-gan bị chia cắt thành hai miền
      - Kết quả: Anh phải thu hồi đạo luật chia cắt Ben-gan.
- - - - vị trí địa lí chiến lược quan trọng.
      - Giàu tài nguyên thiên nhiên.
      - Dân số đông, lực lượng lao động dồi dào ⇒ thị trường tiêu thụ rộng.
      - Chế độ phong kiến Mãn Thanh lâm vào khủng hoảng, suy thoái ngiêm trọng.
  - - - mâu thuẫn giữa nhân dân Trung Quốc với thực dân xâm lược và phong kiến đầu hàng ngày càng sâu sắc.
    - - Thái bình thiên quốc (1851 – 1864)
      - Duy tân Mậu Tuất (1898)
      - Nghĩa Hòa đoàn (1899 – 1901)
  - - - Sự thành lập
        
        Cuối thế kỉ XIX, giai cấp tư sản Trung Quốc ra đời và ngày càng lớn mạnh. Giai cấp tư sản tgq bị các nước đế quốc và chính quyền phong kiến Mãn Thanh chèn ép, kìm hãm => Họ đã tìm cách tập hợp nhau lại trong các tổ chức chính trị.
        
        Đầu thế kỉ XX, phong trào yêu nước chống đế quốc, phong kiến của nhân dân Trung Quốc phát triển mạnh.
        
        Tôn Trung Sơn đã tập hợp với những người đứng đầu các tổ chức cách mạng trong nước để thống nhất thành một chính đảng => Tháng 8/1905, tổ chức Trung Quốc Đồng minh hội ra đời.
      - Tôn Trung Sơn
        
        Cương lĩnh chính trị : học thuyết “Tam dân” của Tôn Trung Sơn (dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc).
        
        Mục tiêu đấu tranh: đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc, giành ruộng đất cho dân cày.
        
        Lực lượng tham gia: trí thức tư sản, tiểu tư sản, địa chủ, công – nông,…
    - - Nguyên nhân
        
        Nguyên nhân sâu sa: mâu thuẫn giữa nhân dân Trung Quốc với đế quốc xâm lược và phong kiến đầu hàng ngày càng sâu sắc.
        
        Nguyên nhân trực tiếp: chính quyền Mãn Thanh ra sắc lệnh “Quốc hữu hóa đường sắt” (tháng 5/1911).
      - Diễn biến chính
        
        10/10/1911, khởi nghĩa Vũ Xương → thắng lợi, lan rộng ra các tỉnh miền Nam và miền Trung.
        
        29/12/1911, Trung Hoa Dân quốc được thành lập.
        
        6/3/1912, Viên Thế Khải nhậm chức Đại Tổng thống của Trung Hoa Dân quốc => cách mạng chấm dứt, các thế lực phong kiến quân phiệt lên nắm chính quyền.
      - Ý nghĩa
        
        Lật đổ chính quyền Mãn Thanh, chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế ở Trung Quốc.
        
        Mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Trung Quốc.
        
        Ảnh hưởng đến phong trào giải phóng dân tộc ở 1 số nước châu Á (trong đó có Việt Nam).
- - - - Cuối thế kỉ XIX, các nước phương Tây đua nhau xâu xé châu Phi.
        
        Đầu thế kỉ XX, việc phân chia thuộc địa giữa các nước phương Tây ở châu Phi cơ bản hoàn thành.
    - - Nguyên nhân: ách nô dịch tàn bạo của thực dân phương Tây => mâu thuẫn giữa nhân dân châu Phi và các nước thực dân xâm lược ngày càng sâu sắc.
      - Các cuộc đấu tranh tiêu biểu:
        
        Khởi nghĩa của Áp-đen Ca-đe ở An-giê-ri (1830 - 1847).
        
        Khởi nghĩa của Mu-ha-mét Át-mét ở Xu Đăng (1882 – 1898).
        
        Kết quả
        
        hầu hết thất bại (trừ E-ti-ô-pi-a và Li-bê-ri-a).
        
        Nguyên nhân thất bại: trình độ tổ chức thấp, trình độ chênh lệch.
  - - - Nguyên nhân
        
        Từ thế kỉ XVI, XVII – đa số các nước Mĩ Latinh bị biến thành thuộc địa của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Ách thống trị hà khắc, phản động và tàn bạo của chủ nghĩa thực dân đã khiến cho đời sống của nhân dân Mĩ latinh ngày càng cơ cực => nhiều phong trào đấu tranh đã diễn ra.
      - Phong trào đấu tranh tiêu biểu
        
        Cuộc đấu tranh của nhân dân Haiti (1791 – 1804).
        
        Những năm đầu của thế kỉ XIX, phong trào đấu tranh của nhân dân Mĩ Latinh phát triển mạnh, đưa tới sự ra đời của nhiều quốc gia độc lập: Áchentina (1816), Mêhicô (1821), Côlômbia (1830),...
        
        → Đầu thế kỉ XIX, hầu hết các quốc gia Mĩ Latinh thoát khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân.
    - - Mục đích
        
        Biến Mĩ Latinh trở thành “sân sau” của Mĩ.
      - Thủ đoạn bành trướng
        
        Sử dụng sức mạnh chính trị - ngoại giao để khống chế các nước Mĩ Latinh.
        
        Đưa ra “Học thuyết Mơnrô” – “Châu Mĩ của người châu Mĩ” (1823).
        
        Thành lập Tổ chức “Liên minh dân tộc các nước cộng hòa châu Mĩ”.
        
        Thực hiện Chính sách “Cái gậy lớn” và “Ngoại giao đồng Đôla”.
        
        Sử dụng sức mạnh quân sự để xâm chiếm đất đai
        
        Năm 1898, gây chiến tranh để chiếm Cuba, Puéctô Ricô,...
        
        Can thiệp vũ trang, xâm lược Đôminicana (1905), Mêhicô (1914 – 1916),...
- - - - Để thúc đẩy hơn nữa sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa, nhu cầu về thị trường, thuộc địa và nhân công đặt ra cho các nước tư bản phương Tây ngày càng bức thiết => các nước này đẩy mạnh việc bành trướng, xâm lược thuộc địa.
    - - Từ thế kỉ XV – XX, thực dân phương Tây từng bước xâm nhập và hoàn thành việc xâm lược các nước Đông Nam Á.
    - - Inđônêxia – thuộc địa của thực dân Hà Lan.
        
        Philippin – thuộc địa của Tây Ban Nha, sau đó là Mĩ.
        
        Miến Điện, Mã lai – thuộc địa của thực dân Anh.
        
        Ba nước Đông Dương – thuộc địa của thực dân Pháp.
        
        Xiêm trở thành “vùng đệm” của Anh và Pháp.
  - - - Mâu thuẫn giữa nhân dân Inđônêxia với thực dân Hà lan ngày càng sâu sắc => làm bùng nổ nhiều phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc
    - - Cuối thế kỉ XIX, hàng loạt phong trào đấu tranh yêu nước đã diễn ra
        
        Cuộc khởi nghĩa của nhân dân A-chê (10/1873).
        
        Khởi nghĩa của nông dân do Sa-min lãnh đạo (1890).
    - - Đấu tranh chống thực dân Tây Ban Nha
        
        Nguyên nhân
        
        Thực dân Tây Ban Nha đặt ách thống trị trên 300 năm ở Philíppin, khai thác bóc lột triệt để tài nguyên và sức lao động => Mâu thuẫn giữa nhân dân Philíppin và thực dân Tây Ban Nha ngày càng gay gắt dẫn đến sự bùng nổ của các phong trào đấu tranh.
        
        Phong trào đấu tranh tiêu biểu
        
        Khởi nghĩa ở Ca-vi-tô (1872).
        
        Vào những năm 90 của thế kỉ XIX, phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản ở Philíppin xuất hiện 2 xu hướng chính trong phong trào giải phóng dân tộc: xu hướng cải cách và xu hướng bạo động.
    - - Năm 1898 Mĩ gây chiến với Tây Ban Nha hất cẳng Tây Ban Nha và chiếm Philíppin.
      - Nhân dân Philíppin anh dũng chống Mĩ đến năm 1902 thất bại.
  - - - Từ năm 1884, Campuhia trở thành thuộc địa của thực dân Pháp. Ách thống trị nô dịch tàn bạo, hà khắc và phản động của thực dân Pháp đã khiến cho mâu thuẫn giữa nhân dân Campuchia và Pháp ngày càng sâu sắc.
    - - Khởi nghĩa của Pha-ca-đuốc (1901 – 1903).
        
        Khởi nghĩa của Ong Kẹo và Com-ma-đam (1901 – 1937).
    - - Tương quan lực lượng quá chênh lệch (Pháp có ưu thế hơn về vũ khí, kĩ thuật,...)
        
        Các phong trào diễn ra lẻ tẻ, tự phát.
  - - - Diễn ra ở Xiêm dưới thời kì trị vì của vua Rama IV và Rama V.