Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Bệnh lý ống tiêu hóa - Coggle Diagram

- - - - Teo hoặc hẹp
      - Ruột chẻ đôi
      - Thoát vị rốn
      - Túi thừa Meckel
        
        Thường gặp nhất, do ống mạc treo rốn ko teo lại, thường thấy ở hồi tràng
    - - Quai ruột quay chưa hết
        
        Dễ dẫn đến xoắn ruột
      - Bệnh phình giãn đại tràng vô hạch bẩm sinh (Bệnh Hirschsprung)
        
        Tại đoạn ruột vô hạch, ko tìm thấy hạch TK và đám rối Auerbach trong lớp cơ cũng như đám rối Meissner trong lớp dưới niêm (đoạn này ko bị phình giãn)
  - - - Tắc nghẽn 1 trong 3 ĐM chính nuôi ruột (mạc treo tràng trên, dưới và thân tạng)
      - Phân biệt 3 mức độ nhồi máu:
        
        (1) Nhồi máu niêm mạc
        
        Giới hạn đến lớp niêm mạc
        
        (2) Nhồi máu thành
        
        Giới hạn đến lớp niêm mạc và dưới niêm
        
        (3) Nhồi máu xuyên thành
        
        Tổn thương toàn bộ các lớp thành ruột
        
        (1) & (2) do tắc nghẽn nhánh nhỏ hoặc giảm tưới máu
        
        (3) do tắc cấp tính nhánh lớn ĐM mạc treo
      - Trong (1), (2): tổn thương rải rác xen kẽ ruột bình thường, vùng tổn thương niêm mạc phù nề xuất huyết, loét, hoại tử tb, pư viêm tạo ra dịch xuất tơ huyết (giả mạc)
      - Trong (3): xuất hiện tại lớp niêm mạc rồi lan xuống dưới → 18h: dịch xuất tơ huyết phủ lớp thanh mạc. Thấy được phù nề, xuất huyết, hoại tử tb và bong tróc niêm mạc trên vi thể
    - - Trương nở TM trong mạng lưới dưới niêm mạc hậu môn và xung quanh, do gia tăng áp lực kéo dài
      - Gồm 3 loại: trĩ nội, ngoại và hỗn hợp
      - Vi thể: TM trương nở ngoằn nghoèo, niêm mạc trực tràng và hậu môn đội lên, dễ nứt, loét, xuất huyết và bội nhiễm do phân
  - - - Thường do vk bám dính, xâm nhập BM và tiết enterotoxin hoặc do virus, KST
      - Niêm mạc phù nề sung huyết đỏ → loét → giả mạc, có thể thủng ruột
      - Hình ảnh viêm cấp/mạn ở niêm mạc ruột, tb viêm thấm nhập mô đệm và BM
    - - Bệnh Crohn
        
        Tổn thương bất kì đoạn nào ống tiêu hoá nhưng chủ yếu ở ruột non, đại tràng
        
        Đoạn ruột viêm giới hạn rõ với đoạn bình thường
        
        Thanh mạc tổn thương sần sùi dạng hạt xám
        
        Thành ruột dày và lòng hẹp
        
        Ổ loét rải rác sau đó hoà nhập trục dọc ruột → hình ảnh đá cuội đặc trưng
        
        Vi thể:
        
        Niêm mạc phù nề thấm nhập BCĐNTT → xoá nhung mao ruột non, giãn tuyến Lieberkuhn ruột già
        
        → BM chuyển sản dạ dày hay tb Paneth
        
        Lớp cơ dày xơ hoá, chít hẹp lòng ruột
        
        U hạt ko bã đậu hoá
      - Viêm loét đại tràng
        
        Khởi đầu ở trực tràng rồi lan ngược lên liên tục, ko có đoạn ruột lành chen giữa
        
        Niêm mạc sung huyết đỏ dễ bong tróc → ổ loét rộng, nổi lên chồi như polyp
        
        Thanh mạc bình thường, thành ruột ko dày
        
        Vi thể
        
        tương tự Crohn, chỉ khác:
        
        Không hình thành u hạt
        
        Vết loét chỉ lan xuống dưới niêm, ko phá huỷ lớp cơ
        
        Khi bệnh thuyên giảm, loét sẽ đầy bằng mô hạt viêm và hoá sẹo, niêm mạc được tái tạo
  - - - Chủ yếu ở đại tràng và là polyp thường gặp nhất
      - Polyp tăng sản
        
        Chiếm hầu hết, chứa nhiều tuyến cấu trúc giống tuyến bình thường trên vi thể
      - Polyp hamartoma
        
        Polyp tuổi trẻ:
        
        Chủ yếu ở trẻ nhỏ, tại trực tràng
        
        Kích thước khá lớn, cấu tạo bởi mô thấm nhập tb viêm, tuyến giãn rộng
        
        ○ Polyp Peutz – Jeghers
        
        Thường ở ng bị HC cùng tên
        
        Cấu tạo bởi lõi sợi collagen và cơ trơn phân nhánh
        
        Ko có tiềm năng ác tính nhưng tăng nguy cơ carcinoma nơi khác ở ng mắc HC này
    - - U tuyến - còn gọi polyp tuyến (lành tính) do tăng sản kèm nghịch sản BM ruột → tổn thương tiền ung thư
      - U tuyến ống
        
        Loại thường gặp nhất, chủ yếu ở đại tràng
        
        Kích thước nhỏ, trơn láng và có cuống
        
        Cuống phủ bởi niêm mạc bình thường, bên trong là mô sợi lk mạch máu
        
        Đầu là BM ruột tăng sản, nghịch sản → ống tuyến méo mó tăng sắc → carcinoma tại chỗ
      - U tuyến nhánh
        
        Chiếm tỉ lệ thấp nhất nhưng nguy cơ ác tính cao nhất, chủ yếu ở đại tràng, trực tràng sigma
        
        Kích thước lớn, sần sùi và ko có cuống
        
        Tạo bởi BM ruột tăng sản và nghịch sản → cấu trúc nhánh giống nhung mao ruột → carcinoma tại chỗ hoặc xâm nhập lớp dưới niêm thành ruột
      - U tuyến ống – nhánh
        
        Dạng hỗn hợp
        
        Kích thước thay đổi, có cuống hoặc ko
        
        Tạo bởi BM ruột tăng sản và nghịch sản → ống tuyến và nhánh
      - Carcinoma tuyến đại trực tràng
        
        Hầu hết ung thư đại trực tràng là loại này
        
        YTNC: u tuyến, bệnh polyp tuyến gia đình và các HC liên quan, viêm ruột vô căn
        
        Vị trí: Manh tràng và đại tràng lên (38%), trực tràng và đại tràng sigma (36%)
        
        Đại tràng P: chồi sùi hoặc giống polyp, nhô vào trong lòng ruột
        
        Đại tràng T: loét, thâm nhiễm, lan vòng
        
        Tuỳ theo độ biệt hoá mà tạo thành cấu trúc tuyến lòng ống rõ rệt hay chỉ là đám đặc, pư sinh sợi mạnh do kích thích của tb ung thư xâm nhập
      - Bệnh polyp tuyến gia đình:
        
        Ít gặp, di truyền gen trội NST thường
        
        Xuất hiện từ trẻ với hàng trăm polyp tuyến đại tràng (đa số loại u tuyến ống) → chuyển ác tính vào tuổi trung niên
        
        HC Gardner: 1 loại biến thể, polyp tuyến đại tràng kèm u xương nhiều nơi
        
        HC Turcot: 1 loại biến thể, polyp tuyến đại tràng kèm u TKTW
- - - - Vị trí: 1/3 trên (20%), 1/3 giữa (50%), 1/3 dưới (30%)
      - Khởi đầu bằng vùng niêm mạc dày lên màu trắng xám → chồi sùi (60%), loét (25%), thâm nhiễm lan toả (15%)
      - Hầu hết là biệt hoá cao hoặc vừa
    - - Hầu hết đều trên nền thực quản Barrett
      - Thường ở 1/3 dưới và có thể xâm lấn tâm vị dạ dày
      - Tổn thương dạng phẳng/gồ với niêm mạc nguyên vẹn → sần sùi, loét, thâm nhiễm lan toả
      - Đa số giống carcinoma tuyến ruột với tb tuyến ác tính dị dạng, nhân tăng sắc
- - - - Sau sốt, stress, …
      - Vết loét nhỏ, nông, trắng xám viền đỏ
      - Thấm nhập tb viêm đơn → BCĐNTT nếu có bội nhiễm
    - - Thường do Candida albicans
      - Mảng trắng váng sữa, dính, bờ rõ
      - Mảng trắng chứa vô số thể nấm
    - - Thường do HSV typ 1
      - Bóng nước dịch trong → vỡ tạo vết loét nông → lành nhưng dễ tái phát
      - Tb nhiễm virus phồng to, nhân chứa thể vùi ái toan → đôi khi hợp thành đại bào nhiều nhân
- - - - Thường do NSAID, rượu, stress…
      - Viêm nhẹ: niêm mạc sung huyết, BM nguyên vẹn nhưng thấm nhập BCĐNTT
      - Viêm nặng: niêm mạc loét trợt và xuất huyết
      - Loét trợt là vùng niêm mạc mất chất nhưng chưa sâu quá cơ niêm, mô đệm phù nề thấm nhập BCĐNTT → dịch xuất mủ tơ huyết
    - - Thường do nhiễm Helicobacter pylori (1) và pư tự tự miễn chống lại tb viền của tuyến vị (2)
      - H.pylori thì tổn thương chủ yếu ở hang vị Tự miễn thì ở thân – đáy vị
      - Gđ đầu: niêm dày, màu đỏ, tăng kích thước nếp gấp → teo đét, mỏng và xẹp
      - Thấm nhập lympho bào và tương bào trong mô đệm
      - Gia tăng phân bào trong tuyến niêm mạc (khó phân biệt nghịch sản) → tái tạo tuyến
      - Chuyển sản ruột: BM dạ dày → Tb trụ có vi nhung mao và Tb đài tiết nhầy
      - Teo đét niêm mạc
      - Nghịch sản và carcinoma tại chỗ có thể xuất hiện nếu kéo dài lâu năm
  - - - Ổ loét thường ở tá tràng hơn, đoạn ngắn ngay sau cơ thắt môn vị, gần chỗ khuyết góc
      - Thường chỉ có 1 ổ loét, bờ ko gồ cao, đáy nhẵn và sạch
      - Đáy giới hạn ở lớp niêm, dưới niêm hoặc cơ
    - - Bờ và đáy phủ bởi mảnh vụn hoại tử dạng tơ huyết
      - Dưới là vùng thấm nhập tb viêm ko đặc hiệu (BCĐNTT)
      - Sâu hơn là mô hạt viêm với tb đơn nhân
      - Dưới cùng là mô sẹo nhiều collagen, mạch máu dày thành và thường bị huyết tắc huyết khối
  - - - Polyp tăng sản
        
        Chiếm 90%, là tổn thương giả u trên nền viêm dạ dày mãn
        
        BM bề mặt tăng sản lành tính, mô đệm phù nề thấm nhập tb viêm, tuyến giãn rộng
      - U tuyến dạng polyp
        
        Polyp tuyến thường ở hang vị, đơn độc
        
        Là u thực có thể chứa BM nghịch sản và có tiềm năng ác tính
    - - Nằm trong nhóm ung thư phổ biến
      - Phân loại theo hình thái mô học
        
        Kiểu ruột
        
        Biệt hoá tốt, xuất phát từ BM nghịch sản trong viêm dạ dày mãn, YTNC thường liên quan đến chế độ ăn và viêm dạ dày mãn do HP
        
        Kiểu lan toả
        
        Biệt hoá kém, xuất phát từ đột biến mới của tb tiết nhầy tuyến dạ dày, chưa xđ YTNC
      - Đại thể
        
        Thường gặp nhất là bờ cong nhỏ vùng hang – môn vị
        
        Phân loại theo mức độ xâm nhập
        
        Carcinoma dạ dày sớm
        
        Khu trú ở lớp niêm mạc và dưới niêm, bất kể tình trạng di căn
        
        Carcinoma dạ dày tiến triển
        
        Đã xâm nhập lớp cơ hay sâu hơn, gồm 3 dạng là chồi sùi, thâm nhiễm và loét
      - Vi thể
        
        Kiểu ruột
        
        Tb ác tính xếp thành cấu trúc tuyến như carcinoma tuyến đại tràng
        
        Kiểu lan toả
        
        Tb giống tb tiết nhầy trong tuyến dạ dày, tb hình nhẫn ko xếp thành tuyến, xâm nhập tất cả các lớp
- - - - Là NN thường gặp nhất
      - Các tuyến chính (nhất là tuyến mang tai) sưng to
      - Viêm mô kẽ lan toả, phù và thấm nhập tb viêm đơn nhân
    - - Trong HC Sjogren thì các tuyến chính và phụ 2 bên đều bị tổn thương → khô mắt, miệng
    - - Thường do Staphylococcus aureus và Streptococcus viridans và thứ phát sau tắc ống tuyến do sỏi
      - Pư viêm trong mô kẽ, hoại tử hoá mủ → apxe
  - - - U lành ở tuyến mang tai
      - Có bờ rõ, vỏ bao sợi, trơn láng
      - Đa dạng thành phần cấu tạo trên vi thể: BM hoà trộn mô đệm, các tb khác nhau đều xuất phát từ tb cơ BM
    - - U lành ở tuyến mang tai
      - Là khối nhỏ, có vỏ bao, thường có khe hoặc bọc nhỏ chứa dịch nhầy, dịch thanh
      - Lớp BM có 2 lớp tb ái toan và mô lympho bên dưới BM rất phát triển (nang lympho)
    - - U ác nguyên phát thường gặp nhất, ở tuyến mang tai
      - Ko có vỏ bao, xâm nhập mô tuyến xung quan
      - Cấu tạo gồm tb gai và tb tiết nhầy sắp thành dải
      - Grad mô học càng cao thì độ ác tính, xâm nhập tại chỗ và di căn xa càng nhanh