Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Bệnh lý hệ sinh dục nữ và khoang màng bụng - Coggle Diagram

- - - - Bệnh da âm hộ mãn tính, thường ở tuổi sau mãn
      - NN có thể lq đến bệnh tự miễn
      - Ko phải là tổn thương tiền ung thư nhưng làm tăng nguy cơ ung thư âm hộ
      - Đại thể là mảng trắng bờ ko đều, loét nông
      - BM teo đét, mất chóp BM, tăng sừng và tăng gai do BN gãi
      - Lớp bì nông phù nề → xơ và hyaline hoá
      - Lớp bì sâu thấm nhập lympho bào
    - - Ko phải bệnh lý mà là phản ứng da do gãi, chà xát quá mức vì ngứa
      - Đại thể là mảng trắng dày thường ở môi lớn, có thể có xước
      - BM tăng sản dày, tăng sừng, tăng gai và tăng sản lớp hạt, chop BM kéo dài
      - Lớp bì thấm nhập tb viêm mãn
  - - - Tổn thương giả
      - Viêm nhiễm làm tắc nghẽn ống tuyến Bartholin dạng nang
      - Chất chế tiết tích tụ thành bọc
    - - U lành xảy ra nhiều ở phụ nữ trẻ mới hoạt động tình dục
      - Thường do HPV typ 6 hoặc 11
      - Conlidom dạng mụn cóc, đơn hoặc ổ, nằm rải rác da âm hộ → lan rộng đến tầng sinh môn
      - BM tăng sản tạo nhú, tăng sừng, tăng gai, cận sừng (lớp sừng còn nhân), nghịch sừng (tb gai sừng hoá bất thường) và tăng sản đáy
      - Có tb rỗng Koilocyte → đặc trưng cho nhiễm HPV
  - - - VIN 1: nghịch sản nhẹ
      - VIN 2: nghịch sản vừa
      - VIN 3: nghịch sản nặng và carcinoma tại chỗ
    - - Tổn thương trong BM gai âm hộ: LSIL (VIN 1) và HSIL (VIN 2, 3)
      - Tân sinh trong BM âm hộ kiểu biệt hoá
    - - Thường ở phụ nữ trẻ và có lq đến nhiễm HPV (HSIL – HPV typ 16)
      - Đại thể dạng hồng sản Queyrat: đơn hoặc ổ dát sẩn màu trắng, nâu, đỏ → khó pb LSIL và HSIL trên đại thể
      - LSIL: bất thường hình thái tb 1/3 dưới bề dày BM, nhân lớn tăng sắc, màng ko đều, phân bào tăng
      - HSIL: bất thường hình thái tb 2/3 trên bề dày BM, mật độ tb tăng, nhiều nhân dị dạng, phân bào ở mọi lớp
      - LSIL ít khi chuyển thành ung thư hơn là HSIL
    - - Không liên quan đến nhiễm HPV nhưng có liên quan đến tổn thương BM không tân sinh
      - Đại thể là dát sẩn trắng, đỏ, có thể chồng lên liken cũ
      - Bất thường hình thái tb ở lớp sâu BM: nhân lớn tăng sắc, bào tương ái toan do nghịch sừng, cầu sừng, chóp BM kéo dài phân nhánh
      - Nguy cơ tiến triển carcinoma tb gai sừng hoá cao
  - - - U ác thường gặp nhất, ở phụ nữ trên 55 tuổi
      - Gồm 2 loại: lq đến nhiễm HPV typ 16, 18 (SIL/VIN) và lq đến tổn thương BM ko tân sinh (liken)
      - Khởi đầu bằng bạch sản → khối chồi sùi lở loét xâm nhiễm cứng → lan ra âm đạo, trực tràng, di căn hạch chậu bẹn
      - Cấu tạo bởi đám tb gai dị dạng phá vỡ màng đáy xâm nhập mô đệm
      - Có cầu sừng, cầu liên bào và bào tương hồng chứa keratin
    - - Hình ảnh vi thể giống bệnh Paget núm vú tuy nhiên ko kèm carcinoma mô đệm bên dưới
      - Tổn thương dạng mảng màu đỏ ướt, thường ở môi lớn
      - Tb Paget lớn hơn tb gai xung quanh, nhân dị dạng ko đều, ít phân bào
- - - - U ác tính nguyên phát thường gặp nhất ở âm đạo
      - Thường ở ng lớn tuổi và tiến triển từ tổn thương tiền ung có lq nhiễm HPV (tổn thương trong BM gai âm đạo SIL)
      - SIL: mảng dày trắng nhạt, ở 1/3 trên âm đạo
      - Khi tiến triển thành carcinoma tb gai xâm nhập có dạng chồi sùi loét thâm nhiễm cứng, di căn hạch chậu bẹn
      - Vi thể tương tự như carcinoma tb gai âm hộ
    - - Ít gặp, thường ở phụ nữ trẻ có mẹ sử dụng DES trong thời gian mang thai
    - - Là u sinh dục thường gặp nhất ở trẻ nhỏ
      - Xuất phát từ mô đệm sát BM, nguồn gốc trung mô ko biệt hoá
      - Đại thể dạng nhiều polyp hợp lại, nhầy như thạch, sa khỏi âm đạo
      - Vi thể là nguyên bào cơ vân, bào tương ưa eosin, tập trung sát dưới BM
- - - - Polyp cổ trong cổ tử cung
        
        Khối tròn thò ra lỗ ngoài CTC, trơn láng màu hồng nhạt
        
        Là tổn thương giả u do quá trình viêm nhiễm kích thích tăng sản BM và mô đệm
        
        Cấu tạo bởi BM trụ đơn tiết nhầy của cổ trong, có chỗ chuyển sản gai
        
        Mô đệm phù nề sung huyết
      - Condilom sùi cổ tử cung
        
        Do nhiễm HPV typ nguy cơ thấp
        
        Dạng sùi mồng gà, gặp ở vùng chuyển dạng tuy nhiên ít gặp → condilom phẳng
        
        BM lát tầng tăng sản tạo nhú có trục lk mạch máu
        
        Có tb rỗng đặc trưng cho nhiễm HPV
        
        Thuộc nhóm tổn thương trong biểu mô gai grad thấp
      - Tổn thương tiền ung thư CTC
        
        Tổn thương trong biểu mô gai cổ tử cung (SIL)
        
        Phân loại CIN và SIL tương tự như VIN/SIL ở âm hộ
        
        Đều có lq đến nhiễm HPV, thường nhất là typ 16
        
        Ko có hình ảnh đại thể đặc trưng: bình thường hoặc mảng trắng sần sùi dễ nhầm với viêm CTC thông thường
        
        Quá trình trưởng thành của tb tất cả các lớp BM đều rối loạn nhưng bất thường hình thái chỉ có ở 1 phần hay toàn bộ bề dày BM: mật độ tb tăng, mất phân cực, nhân lớn tăng sắc, phân bào cao
        
        LSIL (CIN 1, condilom CTC): giới hạn 1/3 dưới bề dày BM, ko có phân bào bất thường, bề mặt thường có tb rỗng
        
        HSIL:
        
        CIN 2: chiếm 2/3 trên bề dày BM
        
        CIN 3: chiếm hết bề dày BM nhưng còn chừa bề mặt (nghịch sản nặng) hoặc ko (carcinoma tại chỗ), phân bào bất thường)
        
        Tân sinh trong biểu mô tuyến cổ tử cung
        
        Là tổn thương tiền ung thư tuyến tử cung, thường ở vùng chuyển dạng
        
        Lq đến nhiễm HPV type 18
        
        Ko có hình ảnh đại thể đặc trưng
        
        Tân sinh trong biểu mô tuyến cổ trong grad thấp (nghịch sản): lót bởi tb nhân bất thường → khó pb với u lành
        
        Tân sinh trong biểu mô tuyến cổ trong grad cao (carcinoma tuyến tại chỗ): nhân tăng sắc, xếp chồng 2-3 lớp, tb cực đỉnh chứa ít nhầy hơn, nhiều phân bào và thể tự huỷ, 50% kèm SIL → Dễ tiến triển thành carcinoma tuyến xâm nhập
      - Ung thư CTC
        
        Chủ yếu do HPV typ 16 (carcinoma tb gai) và typ 18 (carcinoma tuyến)
        
        Đại thể:
        
        Dạng phổ biết nhất là dạng sùi, còn lại là loét, thâm nhiễm
        
        Vi thể
        
        Chủ yếu là carcinoma tb gai, sau đó là carcinoma tuyến, …
        
        Carcinoma tb gai
        
        Đa số xuất phát từ tổn thương tiền ung trong vùng chuyển dạng, 80% là HSIL
        
        Carcinoma tb gai sừng hoá
        
        Biệt hoá
        
        Tốt
        
        Tế bào
        
        Dị dạng
        
        Cầu liên bào
        
        Có
        
        Cầu sừng
        
        Có
        
        Grad
        
        1
        
        Carcinoma tb gai ko sừng hoá, tb lớn
        
        Biệt hoá
        
        Vừa
        
        Grad
        
        2
        
        Cầu liên bào
        
        Có
        
        Cầu sừng
        
        Không
        
        Tế bào
        
        Lớn, dị dạng, xếp thành đám
        
        Carcinoma tb gai ko sừng hoá, tb nhỏ
        
        Biệt hoá
        
        Kém
        
        Grad
        
        3
        
        Tế bào
        
        Nhỏ, dị dạng
        
        Cầu liên bào
        
        Không
        
        Cầu sừng
        
        Không
        
        Carcinoma tuyến
        
        Thường gặp nhất là carcinoma tuyến cổ trong, đôi khi khó pb carcinoma tb gai biệt hoá kém
- - - - Thường sau sinh, sẩy thai, đặt dụng cụ tránh thai, nạo buồng trứng, khoét chóp
      - Thường do tụ liên cầu, lậu cầu và Clostridium welchii
      - BCĐN tập trung ở mô đệm, tạo thành ổ apxe nhỏ hoặc ứ đọng trong ống tuyến gây vỡ
    - - Thường gặp do sót nhau sau sẩy thai, sau sinh, viêm vùng chậu, đặt vòng tránh thai
      - Thường do vk thông thường, vk lao, Chlamydia trachomatis hay virus như HPV, Herpes, CGV
      - Thấm nhập tb viêm đơn nhân → tuyến trưởng thành ở nhiều mức độ, tb mô đệm biến dạng
  - - - Lớp NMTC dày toàn bộ hoặc khu trú dạng polyp, mềm, hồng nhạt
    - - Tăng sản nội mạc tử cung ko có tình trạng ko điển hình
        
        Thường gặp nhất
        
        Tb tuyến hình trụ, nhân bầu dục, lệch về cực đáy, chất nhiễm sắc phân bố đều xếp chồng
        
        Không có tình trạng ko điển hình của nhân tb tuyến
        
        Tuyến tăng sản nên tỉ lệ tuyến/mô đệm cao > 1,1
      - Tăng sản không điển hình
        
        Hình dạng tương tự nhưng xếp chen chúc
        
        Mô đệm giữa các tuyến ít
        
        Nhân tb tuyến ko điển hình: to, bầu dục → tròn, chất nhiễm sắc phân bố không đều
        
        Là tổn thương tiền ung thư của carcinoma NMTC
  - - - Là u lành tính thật do tăng sinh tb mô đệm NMTC tính chất đơn dòng
      - Thường ở đáy tử cung, có thể thò ra ngoài âm đạo
      - Mô đệm xơ, nhiều mạch máu thành dày, tuyến NMTC giãn rộng, loét bề mặt
    - - U tử cung thường gặp nhất, kích thích bởi estrogen
      - Lớn nhanh khi có thai và thoái triển sau mãn kinh
      - Thường có nhiều u, giới hạn rõ với mô cơ xung quanh, nằm ở trong cơ, dưới NMTC, dưới thanh mạc
      - Nếu dưới NMTC thì dạng polyp thò ra âm đạo, gọi là u cơ trơn xuất ngoại
      - Tb giống tb cơ, nhân bầu dục 2 đầu tròn, phân bào thấp, xếp thành bó
      - Thường có thoái hoá hyaline và xơ hoá
  - - - Nhóm lq đến tình trạng kích thích estrogen kéo dài và tăng sản NMTC
        
        Thường là carcinoma dạng nội mạc, biệt hoá cao, diễn tiến chậm, tiên lượng tốt và chiếm đa số TH
      - Nhóm ko lq đến tình trạng kích thích estrogen kéo dài và tăng sản NMTC
        
        Thường là carcinoma tb sáng, carcinoma dịch trong, biệt hoá kém, tiên lượng xấu
    - - U dạng polyp hoặc đám sần sùi lan toàn bộ NMTC
      - Phát triển xâm nhập qua thành cơ vào các cấu trúc xung quanh
    - - Dạng thường gặp nhất là carcinoma dạng nội mạc với grad III chiếm ưu thế
      - Đám tuyến chen chúc, ko còn mô đệm giữa các tuyến mà là mô sợi tăng sinh
      - Tuyến hình ống phân nhánh, tạo nhú hoặc sàng, chứa chất hoại tử
      - Tb hình trục, nhân bầu dục tăng sắc xếp chồng thành nhiều lớp, nhiều phân bào
- - - - Xuất phát từ tb mầm nguyên thuỷ chuyển dạng, đa số là lành tính
      - Nhiều loại tuỳ theo hướng và mức độ biệt hoá:
      - Sơ đồ
        
        Tế bào mầm
        
        Hướng noãn nguyên bào (Không biệt hoá)
        
        U nghịch mầm
        
        Biệt hoá hướng tb phôi
        
        Carcinoma phôi
        
        Hướng mô ngoài phôi
        
        U túi noãn hoàng
        
        Carcinoma đệm nuôi
        
        Hướng mô trong phôi
        
        U quái
      - U nghịch mầm
        
        Tương ứng u tinh bào ở tinh hoàn
        
        Chiếm 50% u ác tb mầm
        
        Thường chỉ ở 1 buồng trứng
        
        Tb đồng dạng xếp thành bè đám ngăn cách bởi sợi collagen thấm nhập lympho bào
        
        Nhân tròn chính giữa với 1 hay nhiều hạch nhân
      - U quái
        
        Cấu tạo bởi nhiều thành phần xuất phát từ cả 3 lá phôi, gồm 3 nhóm
        
        U quái trưởng thành:
        
        U tb mầm thường gặp nhất
        
        Chiếm 58% u lành buồng trứng
        
        Hầu hết dạng nang
        
        Thành phần mô từ 3 nhóm lá phôi đều đã trưởng thành (BM lát tầng)
        
        U quái trưởng thành hoá ác (1%)
        
        Tương tự u quái trưởng thành nhưng có 1 thành phần chuyển carcinoma (tb gai) hoặc sarcoma
        
        U quái chưa trưởng thành
        
        Thành phần mô từ 3 lá
        phôi chưa trưởng thành, hay gặp nhất là mô TK non
      - U túi noãn hoàng
        
        Hiếm gặp nhưng là u ác tb mầm thứ 2 (sau u nghịch mầm)
        
        AFP/máu tăng cao do u sản xuất
        
        Thường ở 1 buồng trứng
        
        Tb vuông, dẹt xếp thành cấu trúc ống có nhú lk chưa mao mạch ở giữa, có thể thò vào lòng → thể Schiller – Duval
      - Carcinoma đệm nuôi
        
        Hiếm gặp, thường phối hợp với với u tb mầm khác
        
        HCG/máu cao do u sản xuất
        
        Thường ở 1 buồng trứng
        
        Gồm đơn bào và hợp bào nuôi dị dạng tương tự carcinoma đệm nuôi xuất phát từ nhau thai
      - Carcinoma phôi
        
        Hiếm gặp
        
        Thường ở 1 buồng trứng
        
        Tương tự carcinoma phôi tinh hoàn
    - - Xuất phát từ lớp tb trung mạc phủ lên bề mặt buồng trứng hoặc nang trong mô đệm → chuyển sản và tăng sinh thành u
      - Có thể lành, ác hoặc giáp biên ác (mô, tb tăng sinh ko điển hình như ác tính nhưng lại diễn tiến lành tính, ko di căn xâm nhập)
      - U ác BM chiếm đa số u ác buồng trứng
      - U dịch trong buồng trứng
        
        Là u buồng trứng thường gặp nhất với 60% lành tính
        
        U dịch trong ác tính là u ác buồng trứng thường gặp nhất
        
        U lành kích thước lớn, dạng bọc, chứa dịch trong, vách là BM trụ đơn tiết dịch trong có lông chuyển
        
        U ác có tỉ lệ ở cả 2 buồng trứng cao hơn, vỏ nhiều nhú và đám đặc, tăng sản nhiều lớp, dị dạng, xâm nhập mô đệm và thấy các thể cát (psammoma)
      - U dịch nhầy buồng trứng
        
        Khoảng 80% lành tính
        
        Là loại u có kích thước lớn nhất trong các u buồng trứng
        
        Dạng bọc, láng, nhiều vách ngăn chia bọc thành khoang nhỏ chứa dịch nhầy như keo
        
        U giáp biên ác và u ác có chồi nhú, nốt đặc
        
        Vi thể tương tự u dịch trong
      - U dạng nội mạc tử cung
        
        Hầu hết là ác tính
        
        U dạng đặc mềm hoặc hoặc dạng bọc chứa dịch nâu chồi chô vào lòng
        
        Còn gọi là carcinoma tuyến dạng nội mạc của buồng trứng, vi thể tương tự carcinoma tuyến NMTC
      - U tế bào sáng
        
        Hầu hết là ác tính và hay đi kèm lạc NMTC vùng chậu
        
        U nửa đặc nửa nang, xuất huyết hoại tử vùng đặc
        
        Carcinoma tuyến tb sáng: tb u đa diện, bào tương nhiều, sáng, xếp thành ống, nhú
      - U Brenner
        
        Chiếm tỉ lệ thấp nhất và hầu như là lành tính
        
        U nhỏ, đặc, chắc, giới hạn rõ
        
        Cấu tạo bởi BM như BM chuyển tiếp đường tiết niệu, nhân rãnh dọc như hạt cà phê
        
        Thường phối hợp u khác, nhất là u bọc dịch nhầy lành tính
      - U di căn
        
        Thường từ trực tràng, vú, dạ dày
        
        U Krukenberg là ung thư buồng trứng di căn từ đường tiêu hoá: cả 2 buồng trứng đều bị xâm nhập bởi tb ung thư tuyến tiết nhầy dạng mặt nhẫn
    - - U sợi
        
        U mô đệm thường gặp nhất
        
        U lành, hay gặp ở quanh tuổi mãn kinh
        
        Gồm tb hình thoi giống nguyên bào sợi xếp thành bó
      - U tế bào vỏ
        
        U lành, hay gặp ở tuổi mãn kinh
        
        U tiết ra estrogen hay androgen
        
        Thường phối hợp u sợi
        
        Cấu tạo bởi tb vỏ hình thoi, có ko bào chưa lipid
      - U tế bào hạt
        
        Cấu tạo bởi tb vỏ hình thoi, có ko bào chưa lipid
        
        U tiết estrogen gây tăng sản NMTC
        
        Có cấu trúc dạng tuyến đặc trưng là thể Call - Exner
      - U tế bào Sertoli - Leydig
        
        Biệt hoá hướng nam giới → gây triệu chứng nam hoá
        
        U có tiềm năng ác tính
        
        Cấu tạo bởi tb giống tb Sertoli và Leydig, có thể tương tự sarcoma