Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาสมุนไพรตามบัญชียาหลักแห่งชาติ - Coggle Diagram
ยาสมุนไพรตามบัญชียาหลักแห่งชาติ
ยารักษากลุ่มอาการของระบบทางเดินอาหาร
ยาขับลม บรรเทาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ
ขมิ้นชัน(Tumeric)
ข้อห้ามใช้ : ห้ามใช้กับผู้ป่วยท่อน้ำดีอุดตัน
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : เพิ่มการสร้างและหลั่งน้ำดี เพิ่มการบีบตัวของถุงน้ำดี ขับลม ย่อยอาหาร ลดการเกร็งในกระเพาะอาหารและลำไส้
อาการไม่พึงประสงค์ : ผิวหนังอีกเสบจากการแพ้
ข้อควรระวัง : ระวังการใช้ในหญิงตั้งครรภ์ เด็ก ผู้ป่วยโรคนิ่วในถุงน้ำดี
สารสำคัญ คือ curcuminoids และน้ำมันหอมระเหย
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา
ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น warfarin และยาต้านเกล็ดลือด เช่น aspirin มีโอกาสเลือดออกง่ายและเลือดแข็งตัวช้า
ยารักษาโรคมะเร็งบางชนิด เช่น cyclophosphomide,
doxorubicin อาจมีผลต้านฤทธิ์ยาดังกล่าว
ยากลุ่ม beta-blockers เนื่องจาก curcumin มีผลลดการดูดซึมยา talinolol ในคน
ขิง(Ginger)
สารสําคัญคือ shogaols และ gingerols
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : กระตุ้นการทำงานและเพิ่มการบีบตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้,5-HT3 receptor antagonist , muscarinic antagonist
อาการไม่พึงประสงค์ : แสบร้อนบริเวณทางเดินอาหาร ระคายเคืองปากและคอ
ข้อควรระวัง : ระวังการใช้ในผู้ป่วยโรคนิ่วในถุงน้ำดี
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา
ยาต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น warfarin และยาต้านเกล็ดลือด เช่น aspirin มีโอกาสเลือดออกง่ายและเลือดแข็งตัวช้า
Nifedipine เนื่องจากมีรายงานว่าเมื่อให้ร่วมกัน มีผลยับยั้ง
การเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด
ข้อบ่งใช้/ขนาดและวิธีใช้
ท้องอืด ขับลม แน่นจุกเสียด รับประทานวันละ 2-4 กรัม
ป้องกันและบรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจียนจากการเมารถ รับประทานวันละ 1-2 กรัม ก่อนเดินทาง 30 นาที-1ชม. หรือเมื่อมีอาการ
ป้องกันอาการคลื่นไส้ อาเจียนหลังการผ่าตัด รับประทานครั้งละ 1 กรัม ก่อนการผ่าตัด 1 ชม.
ยาธาตุอบเชย
ข้อควรระวัง : ระวังการใช้ยาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมและเกิดพิษของการบูร
ข้อบ่งใช้ : ขับลม ท้องอืด ท้องเฟ้อ
ขนาดและวิธีใช้ : รับประทานครั้งละ 15-30 ml วันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร
ยาบรรเทาอาการท้องผูก
มะขามแขก (Alexandrin Senna)
สารสําคัญคือ anthraquinone
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : เพิ่มการเคลื่อนไหวของลำไส้และลดการดูดน้ำในลำไส้ ช่วยให้อุจจาระอ่อนนุ่ม
ข้อบ่งใช้ : บรรเทาอาการท้องผูก
อาการไม่พึงประสงค์ : ปวดมวนท้อง ผื่นคัน
ข้อห้ามใช้ : ผู้ป่วยที่มีภาวะททางเดินอาหารอุดตัน หรือปวดท้องโดยไม่ทราบสาเหตุ
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา
Digoxin-เกิดอาการข้างเคียงเพิ่มขึ้น
Corticosteroids,ยาขับปัสสาวะ,Theophylline-โปแตสเซียมในเลือดต่ำ
Warfarin, aspisin-เลือดออกง่ายและแข็งตัวช้า
ข้อควรระวัง
หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร เด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี
ผู้ป่วย inflammatory bowel disease
ไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน
ขนาดและวิธีใช้
ชนิดชง : รับประทานครั้งละ 2 กรัม ชงน้ำร้อนประมาณ 120-200 ml ก่อนนอน
ชนิดแคปซุลและชนิดเม็ด : รับประทานครั้งละ 800 mg-1.2g ก่อนนอน
ยาป้องกันและบรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียน
ขิง (Ginger) ฤทธิ์ป้องกันและบรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียน เป็นผลจากขิงมีฤทธิ์ยับยั้ง 5-HT3 receptors
ยารักษากลุ่มอาการของระบบทางเดินหายใจ
ยาบรรเทาอาการไอ
ตรีผลา
ข้อบ่งใช้ : บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ
อาการไม่พึงประสงค์: ท้องเสีย
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
มะขามป้อม-กระตุ้นการหลั่งเมือกในทางเดินหายใจ ลดการกระตุ้นที่cough receptor ยาระบายอ่อนๆ
สมอพิเภก-ช่วยให้หลอดลมคลายตัว
สมอไทย-ยาระบายอ่อนๆ ต้านอนุมูลอิสระ
ยาแก้ไอผสมมะขามป้อม
ข้อบ่งใช้ : บรรเทาอาการไอ ลดอาการระคายคอ ขับเสมหะ
ข้อควรระวัง: ผู้ป่วยที่ท้องเสียง่าย เนื่องจากมะขามป้อมมีฤทธิ์เป็นยาระบาย
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา : Warfarin, aspirin-โอกาสเลือดออกง่ายและแข็งตัวช้า
ยาประสะมะแว้ง
ข้อบ่งใช้ : บรรเทาอาการไอมีเสมหะ ทําให้ชุ่มคอ
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา : Warfarin, aspirin-โอกาสเลือดออกง่ายและแข็งตัวช้า
ยาบรรเทาอาการหวัด
ฟ้าทะลายโจร (Andrographis)
สารสำคัญคือ andrographolide
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : ลดอาการของโรคหวัด ลดการอักเสบ เพิ่มภูมิคุ้มกันของร่างกาย ยับยั้งเชื้อแบคทีเรียบางชนิด ต้านไวรัสหลายชนิด ลดไข้
ข้อบ่งใช้ : บรรเทาอาการเจ็บคอ บรรเทาอาการของโรคหวัด
อาการไม่พึงประสงค์: ทำให้เกิดความผิดปกติของทางเดินอาหาร ในผู้ป่วยบางรายอาจเกิดอาการแพ้
ข้อห้ามใช้ : หญิงตั้งครรภ์ หญิงให้นมบุตร ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บคอในกรณี หากใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทําให้ มีแขนขาชาหรืออ่อนแรง
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา : ยาลดความดัน ยาต้านการแข็งตัวของเลือด ยาต้านเกล็ดเลือด ยาลดระดับน้ำตาลในเลือด ยากลุ่มกดภูมิคุ้มกัน
ยารักษากลุ่มอาการทางกล้ามเนื้อและกระดูก
ยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ
เถาวัลย์เปรียง
สารสำคัญกลุ่ม isoflavonoids และ scandenin
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : ต้านการอักเสบโดยการยับยั้งเอนไซม์
cyclooxygenase (COX) และ lipoxygenase (LOX)
ข้อบ่งใช้/ขนาดและวิธีใช้
ยาเถาวัลย์เปรียง: บรรเทาอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ลดการอักเสบของกล้ามเนื้อ รับประทานครั้งละ 500 mg-1 g วันละ 3 ครั้งหลังอาหารทันที
ยาสารสกัดจากเถาวัลย์เปรียง: บรรเทาอาการปวดหลังส่วนล่าง อาการปวดจากข้อเสื่อม รับประทานครั้งละ 400 mg วันละ 2 ครั้งหลังอาหารทันที
อาการไม่พึงประสงค์: ปวดท้อง ท้องผูก ปัสสาวะบ่อย คอแห้ง
ใจสน เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ อุจจาระเหลว
ข้อห้ามใช:้ หญิงตั้งครรภ์
ข้อควรระวัง
ผู้ป่วยโรคแผลในกระเพาะอาหาร เนื่องจากยาออกฤทธิ์
คล้ายยาแก้ ปวดกลุ่ม NSAIDs
อาจทําให้เกิดการระคายเคืองทางเดินอาหาร
ระวังการใช้ยานี้ร่วมกับยาที่มีฤทธิ์ลดระดับความดันโลหิต
ยาสหัศธารา
ข้อควรระวัง
ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ โรคแผลในกระเพาะ
อาหาร โรคกรดไหลย้อน
การใช้ยาต่อเนื่อง โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคตับ ไต เนื่องจากอาจเกิดการสะสมและเกิดพิษของการบูร
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา : ส่วนประกอบพริกไทยล่อนในตำรับ ทำให้ระดับยา phenytoin,propranolol,theophylline,rifampin ในเลือดเพิ่มขึ้น อาจทำให้เกิดความเป็นพิษจากยาเหล่านี้
ไพล (Cassumunar Ginger)
สารสำคัญมีฤทธิ์ต้านอักเสบ โดยการยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ cyclooxygenase (COX) และ lipoxygenase(LOX)
ข้อบ่งใช้ : บรรเทาอาการบวม เคล็ดยอก ฟกช้ำ
วิธีการใช้ : ทาและนวดเบาๆ บริเวณที่มีอาการวันละ 2-3 ครั้ง
พริก (Chili pepper)
สารสำคัญคือ capsaicin
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
จากนั้นสารสื่อประสาทลดลง ทําให้อาการแสบปวดร้อน ลดลง พร้อมกับสามารถลดอาการปวดบริเวณนั้นได้
มีการหลั่งของสารสอประสาทจากปลายประสาทรับความรู้สึกในช่วงแรกของการทาจึงเกิดความรู้สึกแสบปวดร้อน
ข้อบ่งใช้ : บรรเทาอาการปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ
วิธีการใช้ : ทาและนวดเบาๆ บริเวณที่มีอาการวันละ 3-4 ครั้ง
อาการไม่พึงประสงค์: ผิวหนังแดง ปวด และแสบร้อน
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันระหว่างสมุนไพรกับยา
ยากลุ่ม ACE inhibitors อาจทําให้อาการไอเพิ่มขึ้น
เพิ่มการดูดซึมยา Theophylline
เพิ่มการดูดซึมยา Ciprofloxacin
ลดการดูดซึมยา Cefalexin
anticoagulants, antiplatelet, thrombolytic agents อาจ
ทําให้เกิดเลือดออกได้
ยารักษากลุ่มอาการทางระบบผิวหนัง
ยารักษาโรคเริมและงูสวัด
พญายอ
ข้อบ่งใช้
ยาครีม บรรเทาอาการของเริมและงูสวัด
สารละลาย (สําหรับป้ายปาก) รักษาแผลในปาก แผลจากการฉายรังสและเคมีบําบัด
ยาโลชั่น บรรเทาอาการผดผื่นคัน ลมพิษ ตุ่มคัน
ยาขี้ผึ้ง บรรเทาอาการอักเสบ ปวด บวมจากแมลงกัดต่อย
ทิงเจอร์ บรรเทาอาการของเริมและงูสวัด
ขนาดและวิธีใช้: ทาบริเวณที่มีอาการ วันละ 5 ครั้ง
ยารักษาแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก
ว่านหางจระเข้
ข้อบ่งใช:้ ทาบริเวณที่มีอาการวันละ 3-4 ครั้ง
อาการไม่พึงประสงค์: อาจมีอาการคัน ผื่นแดง หรือผื่นแพ้สัมผัส
ยาสมานแผล
ยาครีมบัวบก
ข้อบ่งใช:้ สมานแผล
วิธีการใช้ : ทําความสะอาดแผลด้วยยาฆ่าเชื้อก่อน ทายา ใช ้
ทาบริเวณที่เป็นแผลวันละ 1-3 ครั้ง หรือตามแพทย์สั่ง
ข้อห้ามใช้ : ห้ามใช้ในแผลปิด ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคมะเร็งผิวหนัง ห้ามใช้ในผู้ที่แพ้ยี่หร่า ผักชี
อาการไม่พึงประสงค์ : อาจทำให้เกิดผื่นแพ้สัมผัส
ยารักษาอาการอื่นๆ
ยาลดความอยากบุหรี่
หญ้าดอกขาว
อาการไม่พึงประสงค์: ปากแห้ง คอแห้ง
ข้อควรระวัง: ระวังการใช้ในผู้ป่วยโรคหัวใจ โรคไต เนื่องจาก
หญ้าดอกขาวมี potassium สูง
ยาถอนพิษเบื่อเมา
ยารางจืด
ข้อบ่งใช้ : ถอนพิษไข้ แก้ร้อนใน ถอนพิษเบื่อเมา
ขนาดและวิธีใช้: รับประทานครั้งละ 2–3 กรัม ชงน้ำร้อนประมาณ 120-200 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร หรือเมื่อมีอาการ
ข้อควรระวัง
ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยเบาหวาน เพราะอาจเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยที่ต้องใช้ ยาต่อเนื่อง เพราะยารางจืด
กัญชา
ชื่อวิทยาศาสตร์ :Cannabis sativa
สารสำคัญในกัญชา
9-tetrahydrocannabinol (THC)
กระตุ้น cannabinoid receptors (CB) คือ CB1 CB2
CB1: เกี่ยวข้องกับอาการเมากัญชา ผลทางจิตใจ
CB2: เกี่ยวข้องกับความอยากอาหาร การย่อยอาหาร
อารมณ์ ความรู้สึก ความจํา การเรียน
Cannabidiol (CBD)
กระตุ้น CB1 และ CB2
ลดอาการปวด อักเสบ และลดความกังวล
การใช้ทางการแพทย์
โดรนาบินอล คือ มารินอล
นาบิโลนคือ ซีซาเมท
นาบิกซีมอล ชื่อการค้าคือซาติเวกซ์
โรคและภาวะที่ใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์
กลุ่มที่น่าจะได้ประโยชน์
ผู้ป่วยที่ได้รับการดูแลประคับประคอง
ผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย
โรคพาร์กินสัน โรคอัลไซเมอร์ โรควิตกังวลทั่วไป โรคปลอกประสาทอักเสบ
อาจได้ประโชน์ : โรคมะเร็ง
กลุ่มได้ประโยชน์
ภาวะคลื่นไส้อาเจียนจากเคมีบำบัด
โรคลมชักที่รักษายาก และโรคลมชักที่ดื้อต่อยารักษา
ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง
ภาวะปวดประสาท
อาการข้างเคียง : มึนเวียนศีรษะ เสียความสมดุล หัวใจเต้นช้าความดันโลหิตผิดปกติ สับสน กระวนกระวาย วิตกกังวล ประสาทหลอน โรคจิต
ข้อห้ามใช้
ผู้ที่มีประวัติแพ้ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการสกัดกัญชา
ผู้ที่มีอาการรุนแรงของ unstable cardio-pulmonary disease
ผู้ที่เป็นโรคจิตมาก่อน
หลีกเลี่ยงการใช้ในสตรีมีครรภ์
ข้อควรระวัง
ผู้ป่วยในอายุที่ต่ำกว่า 25 ปี
ผู้ป่วยที่เป็นโรคตับ
ผู้ป่วยที่ติดสารเสพติด
ผู้ป่วยใช้ยาอื่นๆ
ผู้ป่วยเด็กและผู้ป่วยสูงอายุ
ปรับลดขนาดยา เมื่อพบอาการ : มึนศีรษะ เสียความสมดุล หัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตผิดปกติ
หยุดใช้ทันที เมื่อพบอาการ : สับสน กระวนกระวาย วิตกกังวล ประสาทหลอน โรคจิต