Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
AntiMicrobial Agents ยาฆ่าเชื้อ - Coggle Diagram
AntiMicrobial Agents ยาฆ่าเชื้อ
ยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial drugs) หมายถึงยาที่มีฤทธิ์ทำลาย หรือยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลชีพ อันได้แก่ ไวรัส แบคทีเรีย ริกเกตเซีย เชื้อรา เชื้อปาราสิต และโปรโตซัว ซึ่งมีทั้งสารสังเคราะห์ และสารที่ได้มาจากธรรมชาติยาใดที่ได้มาจากสารที่ผลิตโดยจุลชีพ (ได้แก่ เชื้อรา และแบคทีเรีย) มีฤทธิ์ฆ่า หรือยับยั้งการเจริญเติบโตของจุลชีพชนิดอื่น มีชื่อเรียกเฉพาะว่า ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics) ซึ่งรวมทั้งสารที่เกิดจากการกึ่งสังเคราะห์ (semisyn thetic) ที่มีลักษณะคล้ายสารจากธรรมชาติด้วย ตัวอย่างเช่น ยากลุ่มเพนิซิลลิน ยากลุ่มเตตราไซคลีน ยากลุ่มแม็กโครไลด์ (อีริโทรไมซิน) ยากลุ่มควิโนโลน (นอร์ฟล็อกซาซิน) กลุ่มยาฆ่าเชื้อรา (คีโตโคนาโซล) เป็นต้น
Anti-viral
ไข้หวัดใหญ่
Oseltamivir
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้งเอนไซม์ neuraminidaseอย่างเฉพาะเจาะจง ซึ่งเป็นเอนไซม์สำคัญที่ใช้แบ่งตัวเพิ่มจำนวนของไวรัส influenza ทั้งชนิด A และ B
Antiherpes and Cytomegalovirus (CMV)
Acyclovir
กลไกการออกฤทธิ์: ยับยั้ง DNA polymeraseส่งผลให้ยับยั้งการสังเคราะห์ DNA ของไวรัส
ใช้รักษา
Herpes labialis (เริมที่ปาก)
Gential herpes (เริมที่อวัยวะเพศ)
Herpes simplex virus (HSV-1 และ HSV-2)
herpes zoster (งูสวัด)
Antiretro virus (ยาต้าน HIV)
NRTIs
กลไกการออกฤทธิ์: competitive inhibitionof HIV-1 reverse transcriptase ยับยั้งการเปลี่ยน RNA เป็น DNA ของไวรัส
NNRTIs
กลไกการออกฤทธิ์: competitive inhibition ofHIV-1 reverse transcriptase ยับยั้งการเปลี่ยนRNA เป็น DNA ของไวรัส
PROTEASE INHIBITORS
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้งเอมไซม์ viral protease ที่ใช้ในการแบ่งตัวของไวรัส
ENTRY INHIBITORS
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้งการเข้าสู่เซลล์ของไวรัส
Anti-Hepatitis virus(ไวรัสตับอักเสบ)
Interferons
กลไกการออกฤทธิ์: ยับยั้ง viral RNA translation
Adefovir
กลไกการออกฤทธิ์: reverse transcriptase inhibitors ยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัส
Lamivudine (3TC)
ใช้รักษาไวรัสตับอักเสบบี และ HIV กลไกการออกฤทธิ์ : reverse transcriptase inhibitors ยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัส
Anti-fungal
ยาต้านเชื้อรา (Antifungal drug หรือ Antifungal medication หรือ Antifungal agent) เป็นยาที่ใช้รักษาหรือใช้ป้องกันอาการต่างๆที่เกิดจากการติดเชื้อรา โดยตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อรา (Fungistatic) หรือมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อรา/ยาฆ่าเชื้อรา (Fungicidal)
Amphotericin B
กลไกการออกฤทธิ์ : จับกับ ergosterol ของเชื้อราทำให้เกิดรู จากนั้นสารที่จำเป็นต่างๆรั่วออก และตายในที่สุด
ใช้รักษาการติดเชื้อ : Candida albicans, Histoplasma capsulatum, Cryptococcus neoformans, Coccidioides immitis, Blastomyces dermatitidis, Aspergillus
Flucytosine (5-FU)
กลไกการออกฤทธิ์: จับกับเอนไซม์ permease (ไม่พบในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม) ส่งผลให้ทำลายกรดนิวคลิอิก และยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนของเชื้อรา
ใช้รักษาการติดเชื้อ : Candida albicans, Cryptococcus neoformans โดยมักให้ร่วมกับ Amphotericin B
Azole antifungals
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้งเอนไซม์CYP450 ทำให้ลดการสังเคราะห์ ergosterol ซึ่งเป็นองค์ประกอบ
Fluconazole
ใช้รักษา cryptococcal meningitis,invasive candidiasis
Griseofulvin
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้งการแบ่งตัวของเชื้อรา
Terbinafine
กลไกการออกฤทธิ์: ยับยั้งเอนไซม์squalene epoxidaseส่งผลให้ลดการสังเคราะห์ ergosterol และทำให้เชื้อราตาย
Nystatin
กลไกการออกฤทธิ์: จับกับ ergosterol ของเชื้อราทำให้เกิดรู จากนั้นสารที่จำเป็นต่างๆรั่วออก และตายในที่สุด
Clotrimazole
กลไกการออกฤทธิ์: ยับยั้งเอนไซม์CYP450 ทำให้ลดการสังเคราะห์ ergosterol ซึ่งเป็นองค์ประกอบ
ของเชื้อรา
Anti-bacterial
Classification of Antibacterial
Classification of antibacterial agents according to mechanism of action
Selection of Antimicrobials
สาเหตุการติดเชื้อ
ปัจจัยของผู้ใช้ยา
ตำแหน่งที่ติดเชื้อ
คนท้อง
ประวัติการแพ้ยา
ภูมิคุ้มกันของผู้ป่วย
อายุ
ความไวของเชื้อ
Anti-tuberculosis
ยารักษาวัณโรค(Anti-tuberculosis agents) เป็นยาฆ่าเชื้อแบคทีเรีย Mycobacterium Tuberculosis ซึ่งเป็นเชื้อก่อโรควัณโรค สามารถติดเชื้อได้ทุกอวัยวะในร่างกาย แต่ที่พบกันบ่อยที่สุดคือวัณโรคปอด ในปัจจุบันเรามียารักษาวัณโรคอยู่หลายสูตรให้เลือกใช้ตามความเหมาะสม ซึ่งการรักษาผู้ป่วยวัณโรคสามารถรักษาให้หายขาดได้ และยังเป็นการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อวัณโรคไปสู่ผู้อื่น
ไรแฟมพิซิน (Rifampicin : R) : ยับยั้งการสร้าง ดีเอ็นเอ (DNA) ของเชื้อ
พัยราซินาไมด์ (Pyrazinamide : Z) : ยับยั้งการสร้างกรดไขมันและโปรตีนที่จำเป็นต่อเชื้อ
1.ไอโซไนอะซิด (Isoniazid : H) : ยับยั้งการสร้างผนังเซลล์ของเชื้อ
อีแธมบูทอล (Ethambutol : E) : ยับยั้งการสร้างผนังเซลล์ของเชื้อ
Classification of antimicrobial medications
จำแนกตามฤทธิ์ต่อเชื้อจุลชีพ (antibacterial action)
1.1ยาที่มีผลยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ได้แก่ กลุ่มยาซัลฟา กลุ่มยาเตตราซัยคลิน กลุ่มยาคลอแรมเฟนิคอล กลุ่มยาลินโคซาไมด์ ยาอีริโทรมัยซิน โนโวไบโอซิน และไทอะมูลินเป็นต้น
1.2ยาที่มีผลฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ได้แก่ กลุ่มยาเพนนิซิลลิน กลุ่มยาเซฟฟาโรสปอริน กลุ่มยาอะมิโนกลัยโคไซด์ และโคลิสติน เป็นต้น
จำแนกตามขอบเขตการออกฤทธิ์ (spectrum of action)
2.1ออกฤทธิ์วงแคบ เช่น เพนนิซิลลิน จะออกฤทธิ์ได้ดีเฉพาะต่อแบคทีเรียแกรมบวก
2.2ออกฤทธิ์ระดับปานกลาง คือ ออกฤทธิ์ต่อแบคทีเรียแกรมบวกและแกรมลบ เช่น กลุ่มยาซัลฟา ยาแอมพิซิลลิน ยาแอมม็อกซี่ซิลลิน
2.3ออกฤทธิ์วงกว้าง คือ ออกฤทธิ์ต่อทั้งแบคทีเรียแกรมบวกและแกรมลบ เชื้อริเก็ตเซีย ไวรัสขนาดใหญ่ และโปรโตซัวบางชนิด เช่น กลุ่มยาเตตราซัยคลิน กลุ่มยาคลอแรมเฟนิคอล
จำแนกตามกลไกการออกฤทธิ์ (mechanism of action)
3.1ขัดขวางการสร้างผนังเซลแบคทีเรีย
3.2 ออกฤทธิ์ต่อเยื่อหุ้มเซล
3.3ขัดขวางหรือยับยั้งการสร้างกรดนิวคลิอิก
3.4ขัดขวางหรือยับยั้งการสร้างโปรตีน
3.5รบกวนการสร้างเมตาโบไลท์ที่จำเป็นเซลของแบคทีเรีย
4.จำแนกตามสูตรโครงสร้างทางเคมี (chemical structure) แบ่งยาได้เป็นกลุ่มดังนี้
4.1 กลุ่มยาเพนนิซิลลิน แบ่งเป็น 4 พวก ได้แก่
พวกที่ทนกรดในกระเพาะ
พวกที่ทนต่อเอ็นไซม์เพนนิซิลลินเนส (สร้างจากเชื้อแบคทีเรียบางชนิด ทำให้ฤทธิ์ยาเสื่อมสลาย)
พวกที่ไม่ทนกรดในกระเพาะ
พวกที่มีขอบเขตการออกฤทธิ์กว้าง เช่น แอมพิซิลลิน แอมม็อกซี่ซิลลิน
4.2 กลุ่มยาเซฟฟาโลสปอริน
4.3 กลุ่มยาแมคครอไลด์ ได้แก่ อิริโทรมัยซิน ไทโลซิน และสไปรามัยซิน เป็นต้น
4.4 กลุ่มยาลินโคซาไมด์ ได้แก่ ลินโคมัยซิน และ คลินดามัยซิน
4.5 กลุ่มยาซัลฟา
4.7 กลุ่มยาเตตร้าซัยคลิน ได้แก่ เตตราซัยคลิน คลอเตตราซัยคลิน อ๊อกซี่ซัยคลิน และด๊อกซี่ซัยคลิน เป็นต้น Colisvet Forte)
4.6 กลุ่มยาอะมิโนกลัยโคไซด์
4.9กลุ่มอนุพันธ์ไนโตรฟิวแรนส์ ได้แก่ ไนโตรฟิวลาโซน ฟิวลาโซลิโดน เป็นต้นได้แก่ โนโวไบโอซิน ไทอามูลิน แวนโคมัยซิน เป็นต้น
4.8กลุ่มยาควิโนโลน
