Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Sensory and Special Senses ( Prat 1 ) - Coggle Diagram
Sensory and Special Senses ( Prat 1 )
การรับรู้ทางประสาทสัมผัส (Sensory perception)
Perception : การรับรู้
Modulation : แปลงสัญญาณ
Transmission : ส่งสัญญาณ
Transduction : แปลสัญญาณ
ระบบประสาทรับความรู้สึกทางกาย (Somatosensory system)
Nerve fibers and Pain
• Fast pain (เจ็บ) หรือ First pain เหนี่ยวนาบน A-delta fiber • Slowpain(ปวด)หรือ Secondpainเกิดช้าๆอยูน่าน เหนี่ยวนําบน C-fiber
Sites of Pain origin
• Somaticpain : เป็นอาการปวดที่มาจากผิวหนัง • Visceralpain : เป็นอาการปวดที่มาจากอวัยวะภายใน เช่น หัวใจ • Neuropathicpain : เป็นอาการปวดที่มาจากโรค ปลายประสาทเสื่อม
ตัวรับรู้สัมผัส (Tactilemechanoreceptor)
• Free nerve ending : อยูที่ผิวหนังรับการสัมผัส
• Merkel’s disks : อยู่บริเวณปลายนิ้วมือ
• Ruffini ending : อยู่ลึกในผิวหนังและข้อต่อกดแรงๆ
• Meissner ’ scorpuscle : พบบริเวณนิ้วมือฝามือริมฝีปาก หัวนม
• Pacinian corpuscle : อยู่บริเวณผิวหนังรับแรง กดและสั่นสะเทือนพบที่หัวนมและอวัยวะเพศ
ตัวรับรู้อุณภูมิ(Thermoreceptor)
• Krause’s corpuscle (end bulb) : Coldreceptor ตอบสนองต่ออุณหภูมิตา
• Free nerve ending : Cold-Warm receptor ตอบสนองต่ออุณหภูมิเย็นอุ่นและร้อน
Brodmann area: 3, 1, 2 ทําหน้าที่ในการรับความรู้สึกจาก ผิวหนัง, กล้ามเนื้อ, และข้อต่อ
Posterior (Dorsal) columns : สัมผัสแบบละเอียด Spinothalamic tracts : สัมผัสจากกล้ามเนื้อ, กระดูก, ข้อต่อ Spinocerebellar tracts : สัมผัสความเจ็บปวดและอุณหภูมิ
ชนิดของการรับรู้ทางประสาทสัมผัส (Type of sensation)
• Deep sensation : ประสาทสัมผัสการับรู้แบบลึก
•Superficialsensation : ประสาทสัมผัสการรับรู้แบบพื้นผิว
• Visceral sensations : ประสาทสัมผัสการรับรู้ที่เกี่ยวข้องกับช่องท้อง
• Special senses : ประสาทสัมผัสการรับรู้
คุณสมบัติทั่ว ไปของตัวรับความรู้สึก(Common characteristics of receptor)
Threshold: ปริมาณของสิ่งเร้าหรือแรงกระตุ้นที่น้อยที่สุดที่ทําให้เกิดความรู้สึก
Adaptation : การปรับตัวของตัวรับความรู้สึก
•Tonic receptors (Slowly adapting receptors) ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นตลอดเวลาที่สิ่งกระตุ้นยังคงอยู่ •Phasic receptors (Rapidly adapting receptors) ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นเฉพาะในช่วงแรกและช่วงสุดท้ายของการกระตุ้น
Receptive fields : ตัวรับหนึ่งๆจะตอบสนองต่อแรงที่กระทกบนพื้นผิวเฉพาะ ในบริเวณขอบเขตที่มีปลายประสาทรับความรู้สึกกระจายอยู่
Two-point discrimination threshold : ระยะห่างของจกระตุ้นที่น้อยที่สุดที่สามารถบอกได้ว่ามีการกระตุ้น ตําแหน่งใช้สำหรับวัดระยะห่างของ Receptivefields
การแบ่งชนิดของตัวรับความรู้สึก (Classification of sensory receptors)
1)แบ่งตามรูปร่างทางจุลกายวิภาคศาสตร์
• Freenerveendings (ปลายเปลือย) Pain, Thermal etc.
• Encapsulatednerveendings (ปลายเป็นกระเปาะแคปซูล) Corpuscle of Touch
• Peripheralcells (เซลล์ประสาทส่วนปลาย)
• Sensory cells (เซลล์เฉพาะ) Receptor cell in Eye, Ear, Tongue
2) แบ่งตามตําแหน่งตัวรับหรือตามหน้าที่
•Exteroceptor: สิ่งเร้าอยู่ภายนอก เช่นความร้อน/เย็น ,สัมผัสเจ็บปวด
• Visceroceptor : สิ่งเร้าอยู่มาจากอวัยวะภายใน
•Telereceptor: สิ่งเร้าอยู่ห่างจากตัวรับได้แก่กลิ่น แสงเสียง
• Proprioceptor : ตําแหน่งของร่างกายความรู้สึกในขณะที่มีการเคลื่อนไหว (กล้ามเนื้อ, เอ็น , ข้อต่อ)
3) แบ่งตามชนิดของตัวกระตุ้น
• Mechanoreceptor: พลังงานกล (Tactile,Stretchreceptor,Skeletalmuscle,Tendons,Ligaments, Joint capsules, Sound)
• Thermoreceptor: อุณภูมิ (Cold,Warmreceptor)
• Chemoreceptor: เคมี(Tastebuds,Olfactoryreceptors)
• Photoreceptor: แสง(Retina:Rod,Conecells)
• Nociceptor: ตัวรับสิ่งกระตุ้นที่อาจเป็นอันตราย เช่น ความเจ็บปวด