Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาปฏิชีวนะและยาต้านจุลชีพ - Coggle Diagram

- - - - ยาปฏิชีวนะ penicillins ได้มาจากเชื้อรา P. notatum
        
        ยา penicillins แบ่งเป็น 4 กลุ่ม
        
        Natural penicillins หรือ penicillins แบบดั้งเดิม ซึ่งมีขอบเขตการต้านแบคทีเรียแคบ
        
        ยา penicillins ที่สามารถต้านเชื้อ Staphylococcus (antistaphylococcal penicillins)
        
        ประโยชน์การนําไปใช้
        
        มีขอบเขตการต้านแบคทีเรียแคบ
        
        ควรใช้เฉพาะการรักษาการติดเชื้อ staphylococci ซึ่งสร้าง β-lactamase
        
        ในกรณีที่ผลเพาะเชื้อพบว่าเชื้อ staphylococcus aureus ดื้อต่อ methicillin แสดงว่ายากลุ่มนี้ทั้งหมดใช้ไม่ได้ผล ทางเลือกคือใช้ vancomycin
        
        ผลข้างเคียง
        
        เหมือนกับ natural penicillins
        
        Methicillin ทําให้เกิดไตอักเสบจึงเลิกใช้ยานี้ในคนแล้ว
        
        Methicillin กับ Nafcillin อาจทําให้เม็ดเลือดขาวชนิด granulocytes
        
        Oxacillin อาจทําให้ตับอักเสบ (hepatitis)
        
        Penicillins ที่มีขอบเขตการต้านเชื้อขยายออกไป aminopenicillins
        
        ประโยชน์การนําไปใช้
        
        ใช้เป็นตัวเลือกแรก (first-line drug) ในการรักษาหูชั้นในอักเสบเฉียบพลัน ไซนัสอักเสบเฉียบพลัน
        
        โรคแผลในกระเพาะอาหาร (peptic ulcer) ใช้ amoxicillin ร่วมกับ clarithromycin
        
        การติดเชื้อในทางเดินปั สสาวะ (urinary tract infection, UTI)ที่เกิดจากเชื้อ proteu, E coli หรือ enterococci
        
        Penicillins ที่สามารถต้านเชื้อ Pseudomonas
        
        ผลข้างเคียง
        
        เหมือนกับ penicillins
        
        การใช้ ampicillin ในผู้ป่วยโรค mononucleosis อาจทําให้เกิดผื่น
        
        Ampicillin อาจทําให้เกิดผนื่ pseudomembranous colitis
    - - ยา penicillins ผ่านผนังเซลล์แบคทีเรียแล้วไปจับกับ penicillin-binding proteins (PBP) ซึ่งอยู่บนcytoplasmic membrane
      - ยับยั้งเอนไซม์ transpeptidase ซึ่งเป็นเอนไซม์ PBP
        ทําให้ยับยั้งการสร้างผนังเซลล์(cell wall) และทำให้เซลล์แบคทีเรียแตกสลาย (lysis)
    - - การสร้าง β-lactamase เพอื่ ทําลายยา การเปลี่ยนแปลง PBP ทําให้ยาจับได้น้อยลงและ การเปลี่ยนแปลง porins ทำให้ยาผ่านเข้าได้น้อยลง
      - ไม่มีผลต่อแบคทีเรียที่ไม่มีผนังกั้นเซลล์หรือแบคทีเรียที่อยู่ในระยะที่ไม่ได้เจริญเติบโต
      - โดยปกติยา penicilins จะไมเ่ข้าสมอง ยกเว้นเมื่อ เกิดการอักเสบ เช่น เยื่อห้มุสมองอักเสบ
    - - Natural penicillins มีผลต่อแบคทีเรียแกรมบวกเป็นส่วนใหญ่ เชื้อที่ไวต่อยา
        
        streptococci(streptococcus group A, B, C, G)
        
        Pneumococci (streptococcus pneumoniae)
        
        Meninggococci (Neisseria meningitides)
        
        Clostridium เช่น โรค gas gangrene
        
        spirochetes เช่น syphilis, leptospirosis
    - - การดูดซึมจากทางเดินอาหารไม่แน่นอน ขึ้นกับปริมาณกรดในกระเพาะอาหาร
      - ยาจับกับโปรตีนในอาหารทําให้การดดู ซึมน้อยลง
      - การดูด ซึมยาจะน้อยลงเมื่อ รับประทานพร้อมอาหาร
      - ควรกินยาตอนท้องว่าง (1 ชั่วโมงก่อนอาหาร หรือ 2 ชั่วโมงหลังอาหาร)
    - - ปฏิกิริยาแพ้ (hypersensitivity reactions) มีอาการผื่น ลมพิษ คัน
      - ชัก (seizure) อาจเกิดได้ในผู้ป่วยที่มีไตบกพร่อง และทารกแรกเกิด
      - เลือดจางเนื่องจากเม็ดเลือดแดงแตก (hemolytic anemia)
    - - ก่อนเริ่ม dose แรก ควรถามประวัติการแพ้ยาก่อน
      - ตรวจสอบวิธีการใช้ยา วิถีทาง ให้ชัดเจน
      - การฉีดเข้ากล้ามเนื้อ ควรเลือกกล้ามเนื้อที่ใหญ่และหนา
      - เตรียมเครื่องใช้สําหรับการช่วยเหลือฉุกเฉินให้พร้อมเสมอ
  - - - เป็นยาปฏิชีวนะกลุ่ม β-lactams โครงสร้างประกอบด้วยวงแหวน lactam
      - สกัดจากเชื้อรา cephalosporium acremonium
      - มีฤทธิ์ฆ่าแบคทีเรีย (bacteriacidal activity)
    - - จับกับ peniciilin binding protein (PBP)
      - แล้วยับยั้ง transpeptidase ใน PBP
      - กระตุ้นเอนไซม์ autolysin ทําให้แบคทีเรียย่อยสลายตัวเองมากขึ้น
    - - การแพ้ยา (hypersensitivity reactions) พบประมาณ 10-15% ของผู้ป่วยที่แพ้penicillins
      - พิษต่อไต (nephrotoxicity) จึงต้องลดขนาดยา (dose) ในผู้ป่วยโรคไต
      - Disulfiram-like reactions ถ้าได้รับแอลกอฮอล์ร่วมอาจเกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน ปวดศีรษะ
      - Coombs’test ให้ผลบวก แต่มักไม่พบว่าเกิดภาวะซีดจากเม็ดเลือดแดงแตก (hemolytic anemia)
    - - รักษาการติดเชื้อ pneumococci ที่ดื้อต่อ penicillins
      - ใช้ Imipenem หรือ meropenem ร่วมกับ tobramycin
      - รักษาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะที่เกิดจาก Enterobacter
    - - ซักประวัติการแพ้ยา
      - ถ้าฉีดเข้ากล้ามเนื้อจะปวดมาก หากจําเป็นต้องฉีดควรฉีดให้ลึกที่กล้ามเนื้อใหญ่