Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาระงับปวด ลดไข้ ต้านการอักเสบ และสารน้ำและสารอาหารทางหลอดเลือดดำ - Coggle…
ยาระงับปวด ลดไข้ ต้านการอักเสบ และสารน้ำและสารอาหารทางหลอดเลือดดำ
ยาแก้ปวด-ลดไข้
(Analgesic-Antipyretics)
ไม่เสพติด (non-narcotics)
ประสิทธิภาพแก้ปวดต่ำ (low efficacy) เมื่อเทียบกับ opioids
ไม่ทำให้ดื้อยา
ตัวอย่างยา
Aspirin (acetyl salicylic acid, ASA)
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการสังเคราะห์prostaglandins ด้วยการยับยั้งเอนไซม์cyclo-oxygenase(COX) ทั้งชนิด COX-1 และ COX-2
อยู่ในกลุ่ม salicylates
Aspirin ใช้รับประทาน
ชนิดใช้ภายนอก
methyl salicylate ใช้บรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ
salicylic acid ใช้กัดหูด หรือมีkeratolytic effect
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ต้านการอักเสบ (anti-inflammatory effect) – ใช้ขนาดสูง
ต้านเกล็ดเลือด (antiplatelet) – ยับยั้งการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด (inhibit platelet aggregation)
ระงับปวด ลดไข้
ฤทธิ์ขับกรดยูริกออกทางปัสสาวะ (uricosuric effect) แต่ในขนาดต่ำจะลดการขับกรดยูริก
ผลข้างเคียง
คลื่น ไส้ อาเจียน ท้องเดิน และแผลในกระเพาะอาหาร (เกิดจากการยับยั้ง COX-1 ที่กระเพาะอาหาร)
พิษรุนแรง – ภาวะสมดุลกรด-ด่างของร่างกายเสีย
ใช้ในเด็กที่มีไข้จากเชื้อไวรัส ทำให้เกิด Reye’s syndrome มีอาการทางสมองเนื่องจากพิษต่อตับ (hepatic encephalopathy)
พิษต่อไตและแพ้ยา
Paracetamol (Acetaminophen)
ต่างจากAspirin
ฤทธิ์ระคายเคืองกระเพาะอาหารต่ำ
ไม่มีฤทธิ์ต่อเกล็ดเลือด และสมดุลกรด-ด่างของร่างกาย
ฤทธิ์ต้านการอักเสบต่ำ
ไม่มีฤทธิ์ต่อการขับกรดยูริก
ฤทธิ์ระงับปวด-ลดไข้ คล้าย aspirin
ถูกทำลายที่ตับด้วย cytochrome P450 ได้สารที่มีพิษต่อตับ
ในขนาดปกติ สารพิษที่เกิดจะถูกทำให้หมดฤทธิ์ด้วยสาร glutathion ในร่างกาย
ในขนาดสูง หรือภาวะขาด glutathione จึงจะเกิดพิษต่อเซลล์ตับ
วิธีแก้ไขพิษ: ให้N-acetylcysteine (NAC) ซึ่งเป็นสารเริ่มของ glutathione
สารน้ำและสารอาหารทาง
หลอดเลือดดำ
สารน้ำ
Dextran
สารน้ำเพื่อเพิ่ม plasma volume = Dextran
ข้อบ่งใช้ : ใช้สำหรับภาวะช็อค เพิ่มการไหลเวียนเลือด ให้ทดแทนการให้เลือดขณะรอเลือดจากการผ่าตัด อุบัติเหตุ Burn และเสียเลือด
Dextrose
สารน้ำที่ช่วยแก้ไขภาวะไม่สมดุลของน้ำ electrolyte = Dextrose
เป็นน้ำตาลตามธรรมชาติที่อยู่ในอาหารและถูกเผาผลาญเป็นคาร์โบไฮเดรทเพื่อไปเป็นพลังงานให้กับเซลล์
ข้อบ่งใช้ : รักษาผู้ป่วยที่มีน้ำตาลในเลือดต่ำ หรือให้เพื่อทดแทนแคลอรี่
เพื่อแก้ไข้น้ำที่สูญเสียไป และควบคุมภาวะที่สูญเสียเลือดจากโรคหรืออุบัติเหตุ
Potassium chloride
สารน้ำให้เพื่อทดแทน Potassium = Potassium chloride
การพยาบาล
จับชีพจรเพื่อ ดูการเต้นผิดจังหวะของหัวใจ
สอบถามการเจ็บที่หลอดเลือด เนื่องจากการผสมเข้มข้นมากอาจระคายเคือง
ติดตามผล lab ตามแพทย์สั่ง
เมื่อให้ยาใน 5 นาทีแรก ต้องดูแลอย่างใกล้ชิด
ตรวจสอบอัตราการไหลของสารน้ำ ที่มีKCl อยู่อย่างสม่ำเสมอ
สารอาหารทางหลอดเลือดดำ
(Parenteral Nutrition)
การให้อาหารทางหลอดเลือดดำแบบบางส่วน
: เป็นวิธีให้สารอาหารเสริมในผู้ป่วยที่ได้อาหารทางปากหรือทางสายอาหารอยู่แล้ว แต่ไม่เพียงพอ
การให้อาหารทางหลอดเลือดดำแบบสมบูรณ์
: เป็นวิธีให้สารอาหารที่ครบถ้วนตามที่ร่างกายต้องการเมื่อผู้ป่วยได้อาหารทางหลอดเลือดดำเท่านั้น
ข้อพิจารณาด้านโภชนาการในการให้ TPN
ผู้ป่วยควรได้รับสารอาหารครบทั้ง6 อย่าง ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต ไขมัน โปรตีน วิตามิน เกลือแร่และน้ำ
ต้องมีการคำนวณความต้องการพลังงานและสารอาหารต่าง ๆ ก่อนให้ เนื่องจากหากให้ในปริมาณที่ไม่เหมาะสมอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนจากการให้TPN ได้ เช่น น้ำตาลในเลือดสูง ไตทำงานหนัก ภาวะเลือดเป็นกรด ไขมันในเลือดสูง
ข้อบ่งใช้ในการใช้อาหารทางหลอดเลือดดำ
ต้องการให้ระบบทางเดินอาหารได้พัก (bowel rest) เช่นSevere Pancreatitis
ผู้ป่วยมีภาวะทุพโภชนาการอย่างรุนแรง (Severe malnutrition)หรืออยู่ในภาวะ hypercatabolic state และไม่สามารถรับประทานอาหารทางปากได้มากกว่า 5 วัน
ระบบทางเดินอาหารไม่ทำงาน (non functioning GI tract) เช่น severe malabsorption, short bowel syndrome
ยาต้านการอักเสบ
Uricosuric Agents
ข้อบ่งใช้ :ใช้ป้องกันโรค gout
ผลข้างเคียง
ระคายเคืองทางเดินอาหาร ผื่นแพ้ตามผิวหนัง
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ (ป้องกันโดยดื่มน้ำมาก ๆ หรือร่วมกับทำให้ปัสสาวะเป็นด่าง)
ตัวอย่างยา
Probenecid
Sulfinpyrazone
กลไกการออกฤทธิ์
ไปยับยั้งการดูดซึมกลับ (tubular
reabsorption) ของกรดยูริคที่ท่อไตส่วน proximal tubule
ระวังในขนาดต่ำอาจจะเพิ่มยับยั้งกระบวนการขับกรดยูริคที่ท่อไต ดังนั้นช่วงเริ่มแรก จะใช้colchicine ก่อนเริ่มให้ยากลุ่มนี้
ข้อห้ามใช้ : ผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นนิ่วในท่อไต
ให้รับประทาน สามารถจับกับพลาสมาโปรตีน ถูกเปลี่ยนแปลงที่ตับ และถูกขับออกทางปัสสาวะ
เป็นยาที่เร่งหรือเพิ่มการขับกรดยูริคออกทางปัสสาวะ
Uric acid Synthesis inhibitor
Pharmacokinetics
ถูกดูด ซึมจากทางเดิน อาหารได้ 80%
การออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ ทำให้ฤทธิ์ยาอยู่ได้นาน จึงสามารถให้วันละครั้งได้
ฤทธิ์ข้างเคียง
คลื่นไส้อาเจียน ท้องเดิน มีผื่นแพ้ตามผิวหนัง
อาจจะเกิด cataract หรือต้อกระจก (เกิดน้อยราย)
Allopurinol : เป็นยามีฤทธิ์ยับยั้งการสังเคราะห์กรดยูริค ด้วยการยับยั้งเอนไซม์ xanthine oxidase
ข้อบ่งใช้
ป้องกันโรค gout (ในช่วงแรก อาจต้องให้colchicine หรือ NSAIDs ร่วม)
ใช้ป้องกันการเกิด hyperuricemia ในผู้ป่วยที่ได้รับยามะเร็ง (ตายของเซลล์ทำให้เกิดการสลาย purine ไปเป็นกรดยูริก)
Corticosteroids
ตัวอย่าง – Prednisolone
ใช้สำหรับผู้ที่ใช้NSAIDs/colchicine ไม่ได้
โรคข้ออักเสบ
Rheumatoid arthritis
(โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์) RA
ข้อ (ข้อเล็กๆของนิ้วมือ นิ้วเท้า) มีการอักเสบเรื้อรัง ปวดข้อ ข้อติดขัด
ถ้าเป็นอยู่นานไม่รักษา ทำให้ข้อพิการผิดรูปได้
โรคในกลุ่ม autoimmune ตรวจพบ rheumatoid factor
depositionของ ผลึก uric acid ใน joint
Osteoarthritis (โรคข้อเสื่อม) OA
มีการสึกกร่อนของกระดูกอ่อนบริเวณผิวข้อ
ทำให้กระดูก เสียดสีกัน เมื่อเคลื่อนไหว ➔ เจ็บปวด เกิดเสียงดัง
มีน้ำในข้อ ข้อเข่าบวม เข่าคดผิดรูปร่าง
Gouty arthritis
depositionของ ผลึก uric acid ใน joint
Colchicine
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ไม่มีผลต่อการขับกรดยูริกออกทางปัสสาวะ
มีฤทธิ์ระงับอาการปวดจากโรคเกาส์เท่านั้น
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้งการทำงานของเม็ดเลือดขาว และการสร้าง
Alkaloid จาก Colchicum autumnale
ข้อบ่งใช้
กรณีเกิดอาการปวดข้อเกาส์อย่างเฉียบพลัน (acute gouty arthritis)
ใช้ป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
ผลข้างเคียง
ผมร่วง กดไขกระดูก เกิดปลายประสาทอักเสบ
พิษจากยา: ลำคอปวดแสบปวดร้อน ถ่ายและปัสสาวะเป็นเลือด อาจจะเสียชีวิตจากสมองถูกกด
ท้องเดิน คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง
Analgesics และ
Anti-inflammatory Drugs
ใช้ระงับอาการ
ไม่มีฤทธิ์หยุดการดำเนินโรค แต่สามารถชะลอความรุนแรง
Glucocorticoids (เช่น prednisolone)
สำหรับ steroids มีฤทธิ์ข้างเคียงและพิษสูง (ไม่ควรใช้ระยะยาว)
NSAIDs (เช่น Indomethacin, diclofenac, ibuprofen)
Gout
เกิดจากกรดยูริกในเลือดสูง (hyperuricemia) และกรดยูริกไปสะสมตามข้อกระดูก ทำให้เกิดการอักเสบและปวดตามข้อต่าง ๆ
เป้าหมายในการรักษา
ป้องกันไม่ให้กลับเป็นซ้ำ (recurrent attack) – ยาที่ใช้ได้แก่ colchicine, indomethacin, ยาลดการสร้างกรดยูริก และยาที่เร่งการขับกรดยูริก
ลดหรือหลีกเลี่ยงอาหารที่มี purine สูง (เครื่องในส่วนปีก ยอดผัก) แอลกอฮอล์
บรรเทา (relieve) โรคเกาต์กำเริบเฉียบพลัน (acute gouty attack) – ยาที่ใช้ได้แก่ NSAIDs, colchicine และ glucocorticoids
Disease-Modifying Antirheumatic
Drugs (DMARDs)
ใช้ในผู้ป่วยระยะ active & progress
ชะลอ bone (joint & cartilage) damage ซึ่งเกิดใน rheumatoid arthritis
ออกฤทธิ์ช้าใช้เวลา 6 อาทิตย์ - 6 เดือนกว่าจะเห็นผล
มีผลต่อกระบวนการอักเสบได้มากกว่า glucocorticoids หรือ NSAIDs แต่มีพิษมากกว่า
เป็นยาสังเคราะห์ออกฤทธิ์ส่วนใหญ่โดยกดระบบภูมิคุ้มกันแบบไม่เฉพาะเจาะจง
ตัวอย่างยา
Salfasalazine
Chloroquine/Hydroxychloroquine
Leflunomide
Gold sod. Thiomalate, Auranofin
D-Penicillamine
COX-2 SELECTIVE INHIBITORS
(coxibs)
มีฤทธิ์ระงับปวด ลดไข้ ต้านอักเสบ เช่นเดียวกับ NSAIDs อื่นๆแต่มีผลข้างเคียงต่อทางเดินอาหารน้อยกว่า
ตัวอย่างยา
Celecoxib
Etorecoxib
Parecoxib
มีฤทธิ์ยับยั้งเฉพาะ COX-2
Biologic Response Modifiers (BRMs)
ยากลุ่มนี้ออกฤทธิ์ส่วนใหญ่ผ่านระบบภูมิคุ้มกันองร่างกายแบบเฉพาะเจาะจง
นิยมเลือกใช้ในกรณีที่ใช้การรักษาด้วยยาอื่นแล้วไม่ได้ผล
ยาชีววัตถุ และมีราคาแพง
ตัวอย่างยา
Co-stimulation modulators: Abatacept
B-cell depletors: Rituximab
TNFα inhibitors: Etanercept, Infliximab and adalimumab
IL-1 antagonist: Anakinra
Non-steroidal Anti-inflammatory
Drugs (NSAIDs)
กลไกการออกฤทธิ์ : ยับยั้งการสร้าง prostaglandin ด้วยการยับยั้งเอนไซม์ COX
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ระงับปวด (analgesic effect)
ลดไข้ (antipyretic effect)
ระคายเคืองกระเพาะอาหาร และพิษต่อไต
การใช้ระยะยาว (5 ปี/มากกว่า) NSAIDs รวมทั้ง aspirin ลดความเสี่ยงเกิดมะเร็งลำไส้ใหญ่
ต้านการอักเสบ (anti-inflammatory effect)
ตัวอย่างยา
Diclofenac
Ibuprofen
Piroxicam
Indomethacin
Mefenamic acid
ผลข้างเคียง
ของเหลวคั่งในร่างกาย (fluid retention) บวม ความดันโลหิตสูง
คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้องแผลในกระเพาะอาหาร หอบหืด ผื่นคัน และพิษต่อไต
ปวดศีรษะ หู อื้อ มึนงง
เป็นกลุ่มยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์
ข้อบ่งใช้
ต้านการอักเสบ รวมทั้งโรครูมาตอยด์ข้อกระดูกอักเสบ โรคเก๊า
แก้ปวด รวมทั้งปวดประจำเดือน
ใช้ลดไข้ และใช้เร่งการปิดหลอดเลือดductus arteriosus ในเด็กแรกคลอด
NSAIDs อื่นๆ ใช้ได้ยกเว้น aspirin เพราะขนาด (<2.6 g/d)→ ยับยั้งการขับกรดยูริกเข้าท่อไต → เพิ่มการสะสมกรดยูริกในร่างกาย
Eicosanoids
ประโยชน์ทางคลีนิก
ใช้เป็นยารักษาโรคแผลในกระเพาะอาหาร
ใช้คงการเปิดของหลอดเลือด ductus arteriosus ในเด็กแรกคลอดที่ปัญหาต้องผ่าตัดเพื่อการรักษาโรคหัวใจ
ใช้ช่วยในการทำคลอด และทำแท้ง
ใช้รักษาโรคต้อหิน
Autacoids เป็นกลุ่มสารในร่างกายที่สร้างและหลั่งและออกฤทธิ์เฉพาะบริเวณนั้น มีบทบาทเกี่ยวข้องกับกระบวนการอักเสบ และการเกิดภูมิแพ้ต่าง ๆ เช่น eicosanoids, histamine, bradykinins, serotonin เป็นต้น