Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านหนอนพยาธิ Anthelmintics - Coggle Diagram
ยาต้านหนอนพยาธิ Anthelmintics
โรคพยาธิ
พยาธิตัวกลม (Nematodes) รูปร่างทรงกระบอก หัวท้ายเรียวแหลม ลำตัวไม่แบ่งเป็นปล้องๆ ได้แก่ พยาธิไส้เดือนกลม (Roundworm) พยาธิเส้นด้าย (Threadworm) พยาธิปากขอ (Hookworm) พยาธิตัวจี๊ด (Gnathostoma spinigerum) พยาธิแส้ม้า (Trichuris trichiuria)
พยาธิตัวแบน (Cestodes หรือ Tapeworm) ลำตัวแบน แบ่งเป็นปล้องๆ ได้แก่ พยาธิตืดหมู (Taenia solium) พยาธิตืดวัว (Toenia saginata)
พยาธิใบไม้ (trematodes หรือ Fluke) ลำตัวแบนไม่เป็นปล้องๆ ได้แก่ พยาธิใบไม้ในเลือด (Schisotoma species) พยาธิใบไม้ในตับ (Opisthorchis viverrini)
อาการที่มักพบ
อาการที่พบบ่อย คือ มักทำให้น้ำหนักตัวลง
โรคพยาธิไส้เดือน กับโรคพยาธิตัวตืด อาจทำให้ผู้ป่วยมีอาการปวดท้องหรืออาเจียนร่วมด้วย บางครั้งอาจเห็นถ่ายหรืออาเจียนเป็นตัวกลมๆ ยาวๆ คล้ายไส้เดือน(ถ้าเป็นพยาธิไส้เดือน)
ถ้าเป็นพยาธิตัวตืด จะทำให้ถ่ายมีลักษณะเป็นตัวแบนๆเส้นยาวๆคล้ายบะหมี่
โรคพยาธิเส้นด้าย หรือ เข็มหมุด มักทำให้มีอาการคันก้นกบตอนกลางคืน พบบ่อยในเด็กเล็ก ซึ่งอาจติดกันหลายคนในบ้านเดียวกันได้
โรคพยาธิปากขอ (เกาะตัวอยู่ในลำไส้และดูดเลือดจากผู้ป่วย ทำให้หน้าตาซีดจากเลือดจางได้
โดยทั่วไปแล้วไม่ควรใช้ยาถ่ายพยาธิเพียงเพราะว่ามีรูปร่างผอมทั้งๆที่รับประทานอาหารเองได้ เนื่องจากอาการแบบนี้อาจมีสาเหตุอื่นมากกว่าโรคพยาธิ
กลุ่มยายับยั้ง microtubules มีผลรบกวนการแบ่ง DNA และการเคลื่อนไหวของหนอนพยาธิและยับยั้งการนำเข้ากลูโคสสู่เซลล์หนอนพยาธิ ทำให้พยาธิขาดพลังงานจนตายไปในที่สุด
อัลเบนดาโซล (Albendazole)
ใช้ถ่ายพยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย พยาธิปากขอ พยาธิแส้ม้า พยาธิตัวตืด พยาธิตัวจี๊ด พยาธิใบไม้ในตับ
ขนาดยาที่ให้ในผู้ใหญ่และเด็กอายุตั้งแต่ 2 ขวบขึ้นไป คือ 400 มก. กินครั้งเดียว (Single oral dose)
ผลข้างเคียง : ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ปวดมวนท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน หรือแพ้ยา
มีเบนดาโซล (Mebendazole)
ใช้ถ่ายพยาธิตัวกลม(เส้นด้าย ไส้เดือน ปากขอ แส้ม้า), พยาธิตัวตืด
โดยให้ขนาด 100 มก. วันละ 2 ครั้ง (เช้า-เย็น) ติดต่อกัน 3 วัน
ผลข้างเคียง : อาจทำให้มีอาการปวดท้อง ท้องเดิน
*
ที่สำคัญยาเป็นพิษต่อทารกในครรภ์ (pregnancy category C)
นิโคลซาไมด์ (Niclosamide) ใช้ถ่ายพยาธิตัวตืด
ยาถ่ายพยาธิตัวตืดแล้วหลังจากนั้นประมาณ 2 ชม. ให้รับประทานยาถ่ายหรือยาระบายตาม เพื่อกำจัดพยาธิและไข่พยาธิไม่ให้ย้อนกลับขึ้นมาในลำไส้อีก
โดยเฉพาะอย่างยิ่งพยาธิตืดหมู พบว่าหากลืมรับประทานยาระบายหรือยาถ่าย อาจทำให้เกิดโรค cysticercosis ที่บริเวณอวัยวะต่างได้ ดังนั้นปัจจุบันจึงยกเลิกการใช้ยา Nicosamide ในการรักษาการติดเชื้อพยาธิตืดหมู (taenia solium) แล้ว
พลาซิควอนเทล (Praziquantel)
ใช้รักษาโรคพยาธิใบไม้ในตับ และพยาธิตัวตืด ออกฤทธิ์โดยทำให้กล้ามเนื้อของพยาธิอ่อนแรง