Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

PHẦN 2: SINH HỌC TẾ BÀO sinh12, phân bào, nt, ns - Coggle Diagram

- - - - Cấu trúc
        
        Cấu tạo từ 3 nguyên tố: Cacbon, hidro, oxi
        
        Được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân.
        
        Tuỳ theo số lượng đơn phân người ta chia cacbonhidrat thành các loại đường đơn, đường đôi và đường đa.
      - Chức năng
        
        Là nguồn năng lượng dự trữ của tế bào và cơ thể
        
        Là vật liệu cấu trúc cho tế bào
  - - - Nguyên tố vi lượng: tham gia cấu tạo nên các enzim, vitamin,...
      - Nguyên tố đại lượng: tham gia cấu tạo nên các đại phân tử hữu cơ
    - - Đặc tính lí hoá
        
        Nước có tính phân cực. Các phân tử nước hút nhau qua liên kết hidro
      - Vai trò
        
        Nước chiếm tỉ lệ lớn trong tế bào
        
        Thành phần cấu tạo nên các chất cần thiết trong tế bào.
        
        Dung môi hoà tan các chất.
        
        Là môi trường cho các phản ứng sinh hoá.
      - Cấu trúc
        
        Phân tử nước cấu tạo từ 2 nguyên tử Hidro kết hợp với 1 nguyên tử Oxi bằng liên kết cộng hoá trị.
  - - - Cấu trúc
        
        Hai mạch đơn xoắn kép, song song và ngược chiều nhau.
        
        Xoắn từ trái qua phải, gọi là xoắn phải, tạo nên những chu kì xoắn nhất định mỗi chu kì gồm 10 cặp nuclêôtit và có chiều dài 34A0, đường kính là 20 A0
      - Chức năng
        
        Mang, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền
    - - Cấu trúc
        
        tARN: Có cấu trúc với 3 thuỳ giúp liên kết với mARN.
        
        rARN: Cấu trúc một mạch nhưng nhiều vùng các nucleotit liên kết bổ sung với nhau tạo nên các vung xoắn kép cục bộ.
        
        mARN: Cấu tạo từ một chuỗi polinucleotit dưới dạng mạch thẳng
      - Chức năng
        
        mARN: là khuôn trực tiếp trong quá trình dịch mã, truyền thông tin từ ADN đến prôtêin.
        
        tARN: mang axit amin đặc hiệu đến ribôxôm để tham gia quá trình dịch mã.
        
        rARN: là thành phần chủ yếu của ribôxôm địa điểm sinh tổng hợp chuỗi pôlypeptit, chứa 90% tổng hợp ARN của tế bào và 70-80% loại prôtein.
  - - - Cấu tạo theo nguyên tắc đa phân, đơn phân là các axit amin
      - Phân tử có cấu trúc đa dạng nhất
      - Các protein khác nhau về số lượng, thành phần, trật tự sắp xếp của các axit amin
      - Có 20 loại axit amin khác nhau.
    - - Cấu tạo nên tế bào và cơ thể
      - Dự trữ nguyên liệu
      - Vận chuyển các chất
      - Bảo vệ cơ thể
      - Thu nhận thông tin
      - Xúc tác phản ứng.
- - - - Chưa có nhân hoàn chỉnh, vật chất di truyền là 1 phân tử ADN dạng vòng, kép, trần.
      - Tế bào chất không có hệ thống nội màng và không có các bào quan có màng bao bọc
      - Kích thước tế bào nhỏ
    - - Thành tế bào
        
        Thành tế bào là Peptiđôglican
        
        Vai trò: Quy định hình dạng tế bào
      - Vỏ nhày
        
        Bảo vệ vi khuẩn → Ít bị bạch cầu tiêu diệt
      - Màng sinh chất
        
        Cấu tạo từ 2 lớp photpholipit và Prôtêin.
        
        Vai trò: Bảo vệ tế bào, ngăn cách tế bào với môi trường
      - Lông và roi
        
        Lông (Nhung mao): Giúp vi khuẩn bám vào tế bào chủ
        
        Roi (tiên mao): Giúp vi khuẩn di chuyển
      - Tế bào chất
        
        Nằm giữa màng sinh chất và vùng nhân
        
        Gồm 2 thành phần chính: bào tương và riboxom cùng 1 số thành phần cấu trúc khác.
        
        Không có: Khung tế bào, hệ thống nội màng, bào quan có màng, chỉ có Ribôxôm
        
        Trong tế bào chất còn có các hạt dự trữ.
      - Vùng nhân
        
        Không có màng bao bọc
        
        Vật chất di truyền là 1 phân tử ADN dạng vòng.
        
        Một số vi khuẩn có plasmit (là ADN dạng vòng nhỏ nằm trong tế bào chất của vi khuẩn) nhưng không phải vật chất di truyền.
  - - - Ti thể
        
        Được bao bọc bởi hai lớp màng, màng trong gấp nếp
        
        Là trung tâm năng lượng của tế bào
      - Lục lạp
        
        Gồm các hạt xếp chồng lên nhau ( grana ) và phần chất nền ( stroma )
        
        Có vai trò quan trọng tổng hợp chất hữu cơ
      - Bộ máy Gôngi
        
        Gồm nhiều túi dạng riêng biệt xếp chồng lên nhau
        
        Là nơi đóng gói, hoàn thiện các sản phẩm của tế bào
      - Không bào
        
        Là một khoảng trống,
        thường ở thực vật lớn hơn so với động vật
        
        Nơi dự trữ nước, chất khoáng và một số chất tiết
      - Lưới nội chất hạt
        
        Nhiều lớp màng dẹt xếp chồng lên nhau, trên có các hạt riboxom
        
        Là nơi tổng hợp protein
      - Lizoxom
        
        Có một lớp màng,
        chứa nhiều enzim thủy phân
        
        Nơi tiêu hủy các bảo quan hỏng, thải độc
      - Nhân tế bào
        
        Có hai lớp màng, trên các lỗ màng nhân, trong có nhân con
        
        Là nơi lưu giữ thông tin di truyền, điều khiển hoạt động sống của tế bào
      - riboxom
        
        Không có mang bọc, gồm hai tiểu phần lớn và nhỏ
        
        Là nơi tổng hợp protein trong tế bào
      - Thành tế bảo
        
        Chỉ có ở thực vật
        
        Bảo vệ tế bào, rất vững chắc vì chứa xenlulozo
      - Lưới nội chất trơn
        
        Hệ thống các ống thông nhau
        
        Là nơi tổng hợp lipit chuyển hóa đường và phân giải các chất độc hại
      - Trung thể
        
        Chỉ có ở tế bào động vật
        
        Hình thành thoi vô sắc trong quá trình phân chia tế bào
  - - - Là phương thức vận chuyển các chất từ nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao (ngược chiều građien nồng độ)
      - Tiêu tốn năng lượng.
      - Trên màng tế bào có các bơm ứng với các chất cần vận chuyển, năng lượng được sử dụng là ATP.
    - - Là phương thức vận chuyển các chất dựa theo nguyên lí khuếch tán của các chất từ nơi có nồng độ cao, đến nơi có nồng độ thấp.
      - Không tiêu tốn năng lượng
      - Có 2 cách vận chuyển các chất qua màng:
        
        Khuếch tán trực tiếp qua lớp kép photpholipit
        
        Khuếch tán qua kênh protein xuyên màng.
    - - Gồm 2 loại:
        
        Thực bào: là phương thức các tế bào động vật “ăn” các loại thức ăn có kích thước lớn như vi khuẩn, mảnh vỡ tế bào…
        
        Ẩm bào: là phương thức vận chuyển các giọt dịch vào trong tế bào
      - Là phương thức đưa các chất vào bên trong tế bào bằng cách làm biến dạng màng sinh chất.
- - - - Là khả năng sinh công
      - Chia làm 2 loại: Động năng và thế năng
      - + Động năng: là dạng năng lượng sẵn sàng sinh ra công
      - + Thế năng: là loại năng lượng dự trữ, có tiềm năng sinh công.
      - Năng lượng tồn tại trong tế bào dưới nhiều dạng khác nhau như hoá năng, nhiệt năng,...chủ yếu là năng lượng dưới dạng liên kết hoá học.
    - - Cấu tạo
        
        - ATP gồm bazơnitơ ađênin, đường ribôzơ và 3 nhóm phôtphat.
        
        - Là hợp chất cao năng, 2 nhóm phôtphat cuối cùng dễ bị phá vỡ để giải phóng ra năng lượng.
      - Chức năng
        
        ATP truyền năng lượng cho các hợp chất khác trở thành ADP và lại được gắn thêm nhóm phôtphat để trở thành ATP.
        
        Sinh công cơ học
        
        Tổng hợp nên các chất hoá học cần thiết cho tế bào
        
        Vận chuyển chất qua màng
  - - - + Đồng hoá: là quá trình tổng hợp các chất hữu cơ phức tạp từ các chất đơn giản, đồng thời tích luỹ năng lượng - dạng hoá năng.
      - + Dị hoá: là quá trình phân giải các chất hữu cơ phức tạp thành các chất đơn giản hơn, đồng thời giải phóng năng lượng.
  - - - Khái niệm:
        
        Hô hấp tế bào là quá trình chuyển đổi năng lượng rất quan trọng của tế bào sống.
      - Phương trình tổng quát: C6H12O6 + O2 ----> CO2 + H2O
      - Nơi diễn ra: Bào quan ti thể
      - Bản chất:
        
        Là một chuỗi các phản ứng oxi hoá khử, mà trong đó là phân tử cacbonhidrat bị phân giải đến CO2 và H20, đồng thời năng lượng được giải phóng và chuyển thành dạng năng lượng dễ sử dụng trong các phân tử ATP.
    - - Đường phân
        
        Là quá trình phân giải Glucozo đến axit piruvic
        
        Nơi diễn ra: tế bào chất
        
        Nguyên liệu: Glucozo, ATP, NADH
        
        Kết quả: thu được 2 ATP và 2 NADH.
      - Chu trình Crep
        
        Nơi diễn ra: Chất nền ti thể
        
        Nguyên liệu: Axit piruvic, 2 axetyl-coenzymeA
        
        Sản phẩm: 6CO2, 2ATP, 2FADH2, 8NADH
      - Chuỗi truyền electron
        
        Nơi diễn ra: màng trong ti thể
        
        Bản chất: Oxi hoá các phân tử NADH và FADH2 được tạo ra từ các giai đoạn trước
        
        Kết quả: 36 – 38 ATP
  - - - Pha sáng
        
        Nơi diễn ra: Màng tilacoit
        
        Nguyên liệu: H2O; ADP; NADP+
        
        Diễn biến
        Gồm hai giai đoạn:
        
        Hấp thụ ánh sáng
        
        Tạo ATP và NADPH
        
        Sản phẩm: O2; NADPH; ATP
      - Pha tối
        
        Nguyên liệu: CO2; NADPH
        
        Diễn biến: Xảy ra theo chu trình C3 ở thực vật
        
        Nơi diễn ra: Chất nền của lục lạp
        
        Sản phẩm: (CH2O); ADP; NADP+
- - - - Khái niệm
        
        Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa 2 lần phân bào
        
        Chu kì tế bào bao gồm:
        • Kì trung gian (chiếm phần lớn thời gian)
        
        Pha G1: Tổng hợp các chất cần cho sự sinh trưởng
        
        Pha S: Pha NST nhân đôi
        
        Pha G2: Tổng hợp tất cả những gì còn lại cần cho quá trình phân bào.
        
        • Kì trung gian (chiếm phần lớn thời gian)
      - Đặc điểm
        
        Chu kì tế bào được điều khiển rất chặt chẽ nhằm đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể
        
        Trên cùng một cơ thể, tốc độ phân chia tế bào ở các bộ phận khác nhau là khác nhau.
        
        Các tế bào trong cơ thể đa bào chỉ phân chia khi có tín hiệu → nếu tín hiệu bị lỗi → tế bào tăng sinh liên tục → gây ung thư
      - Quá trình nguyên phân
        
        Khái niệm: Nguyên phân là hình thức sinh sản của tế bào mà trong đó vật chất di truyền được chia đều cho các tế bào con.
        
        Diễn biến của quá trình nguyên phân
        
        Kì đầu
        
        NST bắt đầu đóng xoắn
        
        Thoi phân bào xuất hiện
        
        Màng nhân và nhân con dần biến mất
        
        Kì giữa
        
        NST đóng xoắn cực đại
        
        NST xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.
        
        Màng nhân và nhân con biến mất hoàn toàn
        
        Kì sau
        
        Từng NST tách nhau ở tâm động phân li về 2 cực của tế bào
        
        Kì cuối- NST đơn duỗi xoắn thành dạng sợi mảnh
        
        Tế bào chất phân chia, màng nhân và nhân con dần được hình thành trở lại.
        
        Ý nghĩa của nguyên phân
        
        Là hình thức sinh sản của tế bào
        
        Giúp cơ thể sinh trưởng, phát triển, tái sinh mô, cơ quan tổn thương, là cơ sở của sinh sản vô tính.
        
        Ứng dụng trong nuôi cấy mô.
  - - - Giảm phân gồm 2 lần phân bào liên tiếp và xảy ra ở các cơ quan sinh sản nhưng chỉ có một lần nhân đôi của NST ở kỳ trung gian trước phân bào I.
      - Qua giảm phân từ 1 tế bào ban đầu cho ra 4 tế bào con với số lượng NST giảm đi một nửa.
    - - Các kì tiếp theo
        
        Kì đấu
        
        Lần GP I:
        
        NST kép trong cặp tương đồng tiếp hợp và trao đổi chéo
        
        Màng nhân và nhân con tiêu biến
        
        Lần GP II: Tương tự như GP I nhưng NST không tiếp hợp và trao đổi chéo
        
        Kì giữa
        
        Lần GP I:
        
        NST co ngắn cực đại
        
        NSt xếp thành 2 hàng
        
        Lần GP II:Tương tự như GP I nhưng NST xếp thành 1 hàng
        
        Kì sau
        
        Lần GP I: Mỗi NST kép trong cặp tương đồng di chuyển về mỗi cực tế bào
        
        Lần GP II: NST tách nhau ở tâm động phân li đồng đều về 2 cực tế bào
        
        Kì cuối
        
        Lần GP I: - Phân chia tế bào chất - Nst giãn xoắn - Thoi vô sắc biến mất - Màng nhân và nhân con xuất hiện - Mỗi tế bào con có n kép NST
        
        Lần GP II: Tương tự như GP I nhưng 4 tế bào con có n NST đơn.
    - - Sự phân ly độc lập của các NST và trao đổi đoạn tạo nên nhiều loại giao tử.
      - Qua thụ tinh tạo ra nhiều tổ hợp gen mới gây nên các biến dị tổ hợp → Sinh giới đa dạng và có khả năng thích nghi cao.