Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาแก้ปวดลดไข้ ยาต้านการอักเสบ - Coggle Diagram
ยาแก้ปวดลดไข้
ยาต้านการอักเสบ
ยาแก้ปวดชนิดไม่ทำให้เสพติด
(Non-opioid analgesics)
Paracetamol
ยาแก้พิษ
N-acetylcysteine
ผลข้างเคียง
พิษต่อตับ ทำให้ตับวาย
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้ง COX-3 ในระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้ลดปวดและลดไข้แต่ไม่มีฤทธิ์ต้านการอักเสบเพราะไม่ยับยั้ง COX-2
Non-steroidal anti-inflammatory drugs
(NSAIDs)
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ยับยั้ง cyclooxygenase
(COX) ทั้ง COX-2 ทั่วร่างกาย>>ยับยั้งการสังเคราะห์ eicosanoids (prostaglandin และ thromboxane)
ผลข้างเคียง
ปวดท้อง, คลื่นไส้อาเจียน, เบื่ออาหาร, ยังยั้งการกระตุ้นเกร็ดเลือดทำให้เลือดออกง่าย, พิษต่อตับ, บวม, ผื่น
ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่ steroid
ขนาดต่ำ
ลดไข้ลดปวด
ขนาดสูง
ลดการอักเสบ
ข้อห้าม
ผู้ป่วยมีภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร
โรคตับรุนแรงและไตวาย ไม่ควรใช้ NSAIDs 2 ตัวร่วมกันเพราะเพิ่มความเสี่่ยงต่อผลข้างเคียงในระบบทางเดินอาหาร
การใช้ยาทางคลินิก
ลดปวด ลดไข้ ลดการอักเสบทั้งในเฉียบพลันและเรื้อรัง เช่น ผู้ป่วยโรครูมาตอยด์ โรคเก๊าท์ และข้อเสื่อม การปวดประจำเดือน
ยารักษาโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์
NSAIDs(ลดปวดและต้านการอักเสบ)
DMARD(disease modifying antirheumatic drug) ชะลอการสึกกร่อนในข้อ
Methotrexate
ผลข้างเคียง
กดไขกระดูก ทำให้ซีด ปริมาณเม็ดเลือดขาวต่ำ และปริมาณเกร็ดเลือดเยื่อบุทางเดินอาหารอักเสบ พิษต่อตับและไต
ยาออกฤทธิ์
ยับยั้งการสร้าง cytokines และ rheumatoidfactors
Cyclosporine
ออกฤทธิ์
ยับยั้ง IL-2 ซึ่งเป็นสารที่ทำให้เกิดการอักเสบ
ใช้กดระบบภูมิคุ้มกันในผู้ป่วยที่ได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะ เพื่อป้องกันการต่อต้านอวัยวะที่ปลูกถ่าย, รักษาโรคข้ออักเสบรูมาทอยด์
ผลข้างเคียง
พิษต่อไต ตับ ระบบประสาท, ความดันเลือดสูง, กดไขกระดูก
Chloroquine, Hydroxychloroquine
มีฤทธิ์ต้านมาลาเรียได้ดีเท่า chloroquine แต่นิยมใช้ Hydroxychloroquine ในการรักษา rheumatoid arthritis
Glucocorticoids-prednisolone
prednisolone
ออกฤทธิ์
ยับยั้ง phospholipase A2 ทำให้ลดการสังเคราะห์ prostaglandins และยังยั้งการสร้าง cytokines ซึ่งสารเหล่านี้มีบทบาทสำคัญในกระบวนการอักเสบ
prednisolone ออกฤทธิ์เร็วกว่า DMARDs ตัวอื่นตอนแรกอาจให้ prednisolone ร่วมกัน DMARDs ตัวอื่นที่ออกฤทธิ์ เช่น gold salts
อาการไม่พึงประสงค์
cushing's syndrome น้ำตาลในเลือดสูง โรคกระดูกพรุน ความดันเลือดสูง ในระยะเวลานานอาจเกิดต้อกระจก
ยารักษาโรคเก๊าท์
ยารักษาโรคเกาต์ระยะเฉียบพลัน
Colchicne (Glucocorticoids
)
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน อุจจาระร่วง
Indomethacin(NSAIDs
)
ยารักษาโรคเกาต์ระยะเรื้อรัง
มีกรดยูริกเกินในเลือด มี tophi (ผลึก urate ที่สะสมรอบๆข้อ) ซึ่งกระตุ้นการอักเสบตลอดเวลา
Probenecid, Sulfinpyrazon
(ยาที่ขับกรดยูริก)
ยับยั้งการดูดกลับของกรดยูริกที่ nephron ส่วน proximal convulutedtubule> เพิ่มการขับกรดยูริกทางปัสสาวะ> ลดระดับกรดยูริกในเลือด
ผลข้างเคียง
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ คลื่นไส้ อาเจียน หน้าแดง ตัวแดง
หลีกเลี่่ยงการใช้ยานี้ร่วมกับ aspirin เพราะ aspirin จะยบยั้งการขับกรดยูริกออกสู่ปัสสาวะ
Allopurinol
(ยาที่ยับยั้งการสร้างกรดยูริก)
ยาไม่มีฤทธิ์เป็น anti-inflammatory ดังนั้นจึงไม่รักษา acute gout attack
คำแนะนำระหว่างการใช้ยา
ควรดื่มน้ำให้มากๆ สุราหรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์จะลดฤทธิ์ของยา
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน ตับอักเสบ ผื่น
ยารักษาโรคข้อเสื่อม
รักษาโดยไม่ใช้ยา
ทำกายภาพบำบัดการผ่าตัดใส่ข้อเทียม
รักษาด้วยยา
Glucocorticoids ซึ่งใช้ฉีดเข้าข้อ
ยาลดปวด เช่น acetaminophen หรือ NSAIDs
ยาแก้ปวดชนิดเสพติด
(Opioid receptors)
ผลทางเภสัชวิทยา
ผลต่อทางเดินหายใจ
กดการหายใจ
ผลต่อ CNS
ลดปวด, ทำให้ง่วงและไม่รู้สึกตัว, อารมณ์เคลิ้ม, คลื่นไส้, อาเจียน
ผลต่อการไอ
กดรีเฟล็กซ์การไอ
ผลต่อ GI ลดการเคลื่อนไหวของ GI>>constipation (ท้องผูก)
ผลต่อ CVS
หลอดเลือดขยายตัวเกิด hypotension (ความดันโลหิตต่ำ)
ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบ
กล้ามเนื้อเรียบหูรูดทางเดินปัสสาวะบีบตัวทำให้ปัสสาวะคั้ง
การแบ่งกลุ่ม Opioid
แบ่งตามการสังเคราะห์
แบ่งกลุ่มตามการออกฤทธิ์ของ opioid receptors
แบ่งตามความแรงของการออกฤทธิ์
strong opioid สำหรับรักษาความรุนแรง
Morphine
การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับยา Morphine
อัตราการหายใจ
ไม่น้อยกว่า 12 ครั้ง/นาที
อัตราการเต้นของหัวใจ
ไม่น้อยกว่า 60 ครั้ง/นาที
ตรวจดูรูม่านตา
หาก pupil หดเท่ารูเข็มแสดงว่าได้รับยาเกินขนาด
ปริมาณปัสสาวะ
ไม่น้อยกว่า 600cc/day
Antidote ยาแก้พิษ
คือ naloxone, naltrexone
กลไกการออกฤทธิ์
ลดK+ และCa2+ ในเซลล์ ทำให้เกิด hyperpolarization ส่งผลให้ลดการส่งกระแสประสาท ใช้ในการแก้ปวดชนิดรุนแรง
ผลข้างเคียง
กดศูนย์หายใจ คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องผูก ปัสสาวะลำบาก
ฤทธิ์ของยา
ระงับปวด กดการหายใจ การไอ ความดันต่ำ หน้ามืด เป็นลม ท้องผูก
ข้อห้าม
ผู้ป่วยบาดเจ็บที่ศีรษะ (ยาทำให้ความดันในกระโหลกศีรษะสูง) ผู้ป่วยหอบหืด, ผู้ป่วยโรคตับและไต
Pethidine
ข้อห้าม
ห้ามใช้กับยาคลายเศร้าหรือยานอนหลับ
ฤทธิ์ของยา
ระงับปวดต่ำกว่า morphine ใช้ระงับปวดระหว่างคลอดเพราะยาไม่มีผลต่อการหดตัวของมดลูก
ผลข้างเคียง
สั่น, กล้ามเนื้อกระตุก, ชัก
กลไกการออกฤทธิ์
จับและกระตุ้น mu receptors
Fentany
l
การใช้ทางคลินิก
ใช้ในการแก้ปวดรุนแรง หรือใช้ในการสลบ
กลไกการออกฤทธิ์
เป็นสาร opioids สังเคราะห์ที่จับและกระตุ้น mu receptors
ผลข้างเคียง
กดการไอ อาจทำให้หยุดหายใจ กดการทำงานของสมอง
Methadone
กลไกการออกฤทธิ์
สาร opioids สังเคราะห์ที่จับและกระตุ้น mu receptors
ฤทธิ์อยู่นานกว่า morphine นิยมใช้การระงับปวดเรื้อรัง รักษาผู้ติดยา heroin
half-life นานมาก
Weak opioids สำหรับรักษาความปวดที่ไม่รุนแรงถึงปานกลาง
Codeine
มีฤทธิ์
แก้ปวดน้อยกว่า morphine ใช้ลดอาการปวดที่รุนแรงน้อยกว่าถึงปานกลางส่วนมากใช้เป็นยาแก้ไอ
ผลทางเภสัชวิทยา
เหมือน morphine แต่ฤทธิ์อ่อนกว่า
จับและกระตุ้น mu receptors แต่สามารถจับในการจับน้อย
ผลข้างเคียง
คล้าย morphine แต่ไม่รุนแรงเท่า
Tramadol
จับและกระตุ้น mu receptors ใช้ลดอาการปวดรุนแรงน้อยถึงปานกลาง
ขนาดที่ใช้ยา
50-100 mg ทุก 4-6 ชั่วโมง ไม่ควรเกิน 400 mg
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ ส่วนการกดการหายใจและท้องผูก พบได้น้อยกว่า morphine