Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาต้านการติดเชื้อ c6729d88f465a78a3b0c64a89d1c4400 - Coggle Diagram

- - - - ผลเสีย: อาจเกิดเชื้อดื้อยา
        
        .ใช้ยาไม่ตรงตามข้อบ่งใช้
        
        ใช้บ่อยโดยไม่จำเป็น
        
        รับประทานไม่ครบแล้วหยุดยา
  - - - ยาต้องผ่าน blood brian barrier ได้
    - - 1.กลไกลการออกฤทธิ์ของยา
        
        ขัดขวางการสร้างผนังเซลล์
        
        ขัดขวางการทำงานของเยื่อหุ้มเซลล์
        
        ขีดขวางการสร้างโปรตีนในจุลชีพ
        
        ขัดขวางการสร้างกรดนิวคลิอิก
      - 2.ลักษณะการออกฤธ์ของยา
        
        ยาต้านแบคทีเรียแบบ Bacteriostatic (ไม่ฆ่าเชื้อ แต่ยับยั้ง)
        
        ยาต้านแบคทีเรียแบบBactericidal (ฆ่าเชื้อแบคทีเรียโดยตรง)
  - - - Nitro radical producer
        
        Metronidazole
        
        ผลข้างเคียง
        
        -ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ เดินเซ ชัก และชา,
        -คลื่นไส้ อาเจียน ปัสสาวะแสบขัด กระเพาะปัสสาวะ
        อักเสบ ,อาการ disulfiram-like reactions
        -การแพ้ยาจะมีอาการผื่น คัน
        
        มีทั้งชนิดกินและฉีด
        
        รักษาการติดเชื้อ anaerobes
        
        รักษาโรค pseudomembranous colitis
        
        ใช้ทำลายเชื้อ Helicobacter pylori
      - ยับยั้งเอนไซม์ RNA polymerase
        
        กล่มุ Rifamycins
        Rifampin
        
        รักษาการติดเชื้อ mycobacteria โดย
        เป็นยาตัวเลือกแรกในการรักษาวัณโรค
        
        ผลข้างเคียง
        
        ปัสสาวะและสารคัดหลั่งอื่น ๆ มีสีส้ม ตับอักเสบ อาการคล้ายไข้หวัด (flu-like symptom)
        
        ปฏิกิริยาระหว่างยา
        
        Rifampin กระตุ้น P450 ทำให้ระดับยาอื่นในเลือดลดลงและไม่ได้ผลการรักษา เช่น ยากินคุมกำเนิด และยา
        กินต้านการแข็งตัวของเลือด
      - ยับยั้งเอนไซม์ topoisomerase
        
        กล่มุ Quinolones
        
        รุ่นที่ 2 Norfloxacin, ciprofloxacin
        
        ไม่มีผลต่อ
        MRSA
        
        รุ่นที่ 3 Gatifloxacin
        
        Levofloxacin, moxifloxacin,
        gatifloxacin and sparfloxacin
        
        รุ่นที่ 4 Trovafloxacin
        
        เภสัชจลนศาสตร์
        
        ดูดซึมได้ดี ยากระจายทั่วร่างกายรวมทั้งกระดูก
        แต่ไม่เข้าสมอง ส่วนใหญ่ยาถูกขับออกทางปัสสาวะ
        
        ออกฤธิ์ไม่ควบคุม MRSA
        
        รุ่นที่ 1 Nalidixic acid
    - - ยา sulfa-
        
        Sulfacytine, sulfadiazine
        
        มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียใช้ได้ผลมากกับแบคทีเรียที่โตเร็ว
        
        การใช้ทางคลินิก
        
        -Sulfisoxazole และ sulfamethoxazole ใช้รักษาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ รักษา ulcerative colitis
        
        ยา silver sulfadiazine เป็นครีมทาใช้รักษาแผลไฟไหม้
        
        ยา sulfacetamide รักษาการติดเชื้อตาที่เกิดจาก Chlamydia trachomatis
        
        ผลข้างเคียง
        
        -การแพ้ยาไข้ ผิวหนังมีผื่น และอาจเกิด Stevens-Johnson syndrome
        ความผิดปกติในทางเดินปัสสาวะ มีภาวะ kernicterus มีอาการซีดจาก
        เม็ดเลือดแดงแตก พิษต่อตับ ผื่นแพ้แสง เม็ดเลือดขาวต่ำให้ทารกในครรภ์
        ผิดปกติจึงห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์โดยเฉพาะไตรมาสหลัง
      - Tritextmethoprim
        
        กลไกลการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งเอนไซม์ dihydrofolate reductase ทำให้ปิดกั้นการสังเคราะห์ tetrahydrofolic acid ซึ่งจำเป็นต่อการสังเคราะห์ purine, DNA และโปรตีน
        
        การใช้ทางคลินิค
        
        ใช้เป็นยาผสม คือ co-trimoxazole ซึ่งประกอบด้วย
        trimethoprim + sulfamethoxazole (TMP-SMX) (Bactrim)
        
        รักษาปอดอักเสบที่เกิดจากเชื้อ Pneumocystis carinii ในผู้ป่วยเอดส์ โดยอาจให้กินหรือฉีด IV
  - - - ตัวอย่างยา เช่น
        
        amikacin, netilmycin, neomycin,
        tobramycin, gentamicin, streptomycin
      - เภสัชจลนศาสตร์
        
        กระจายตัวได้ดีในร่างกายแต่ไม่เข้าสมอง สะสมมากในไตและ endolymph ในหูชั้นใน ซึ่งมีพิษต่อไตและหู
        
        neomycin ไม่สามารถให้โดยการฉีดได้เพราะมีพิษต่อไตมาก
      - กลไกลการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนในระยะเริ่มต้น
        
        มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย
      - การใช้ทางคลินิก
        
        ใช้รักษาการติดเชื้อแกรมลบที่มา
        จากทางเดินอาหาร เช่น E.coli
      - ผลข้างเคียง
        
        พิษต่อไตและพิษต่อหูร้ายแรงสุด
    - - ตัวอย่างยา
        
        Tetracycline, doxycycline, demeclocycline
        และ minocycline
      - เภสัชจลนศาสตร์
        
        ยาถูกดูดซึมได้ดีจากทางเดินอาหารเมื่อท้องว่าง ดังนั้นจึงควรกินยาตอนท้องว่าง (ยกเว้น doxycycline และ minocycline ซึ่งอาหารไม่มีผลต่อการดูดซึม)
        
        กกระจายตัวได้ดีในร่างกาย แต่ไม่เข้าสมอง ยกเว้น minocycline
        
        ใช้ doxycycline ได้ในผู้ป่วยโรคไต โดยไม่ต้องปรับลดขนาดยา
      - การใช้ทางคลินิก
        
        เป็นยาตัวเลือกอันดับ 1 ในการรักษาการติดเชื้อ Rickettsia
      - ผลข้างเคียง
        
        ผลต่อทางเดินอาหารอาจเกิด pseudomembranouscolitis
        
        ผลต่อกระดกู และฟันน ทำให้ฟันเหลืองและอาจกดการเจริญเติบโตของเด็ก
        
        พิษต่อตับ แพ้แสง ,พิษต่อไตเกิด Fanconi’ s syndrome
        
        ข้อห้ามใช้ห้ามใช้ tetracycline ในสตรีมีครรภ์สตรีที่กำลังให้นมบุตร และเด็กอายุน้อยกว่า 8 ปี
    - - การใช้ยานี้ในปัจจุบันน้อยลง และจำกัด
        เฉพาะการติดเชื้อที่รุนแรงและไม่มียาตัวเลือกอื่น
      - ผลข้างเคียง
        
        การใช้ยานี้น้อยลงเพราะผลข้างเคียงที่อันตรายและรุนแรง
        
        Gray-baby syndrome ,กดไขกระดูก ,ซีดเพราะเม็ดเลือดแดงแตก
    - - Macrolides ยกตัวอย่างยา ได้แก่ erythromycin, clarithromycin, azithromycin
      - Ketolides ยกตัวอย่างยา ได้แก่ telithromycin
      - ปฏิกิริยาระหว่างยา
        
        เลี่ยงการใช้ erythromycin และ telithromycin ร่วมกับtheophylline ยาต้านการแข็งตัวของเลือด simvastatin เพราะการยับยั้ง cytochrome P450 ทำให้ระดับยาดังกล่าวในเลือดเพิ่มขึ้นเกิดพิษได้
      - ห้ามใช้clarithomycin ในสตรีมีครรภ์
    - - ผลข้างเคียง
        
        ทำลายแบคทีเรียปกติในลำไส้
        
        เม็ดเลือดขาว granulocyte ต่ำ ,ผื่น
      - ยา clindamycin กระจายทั่วร่างกายดีแต่ไม่เข้าสมองยาผ่านเมแทบอลิซึมที่ตับและไต
  - - - Penicillis
        
        -คุณสมบัติทั่วไป ได้มาจากเชื้อรา Penicillium chrysogenum (หรือ P. notatum)
        
        2.Penicillins ที่สามารถต้านเชื้อ staphylococcus
        
        ตัวอย่างยาเช้น
        
        Nafcillin, Dicloxacillin, Cloxacillin, Oxacillin *ใช้เป็น (PO) , (IV) , (IM)
        
        ยากลุ่มนี้ทนต่อเอนไซม์ B-lactamase จึงเรียกอีกอย่างว่า B-lactamase-resistant penicillins
        
        การใช้ยาทางคลินิก
        
        กรณีที่ผลเพาะเชื้อพบว่าเชื้อ staphylococcus aureus ดื้อต่อ methicillin แสดงว่ายากลุ่มนี้ทั้งหมดใช้ไม่ได้ผล ทางเลือกคือใช้ vancomycin
        
        Penicillins ที่สามารถต้านเชื้อ Pseudomonas
        
        ตัวอย่างยา เช่น
        
        piperacillin และ ticarcillin เป็นยาฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
        
        การใช้ทางคลินิก
        
        -การติดเชื้อ Pseudomonas
        -ปอดอักเสบ (pneumonia) จากการติดเชื้อ Enterobacter หรือ Klebsiella pneumoniae
        -ทางเดินปัสสาวะอักเสบจากการติดเชื้อกลุ่มเดียวกับโรคปอดอักเสบ
        
        ผลข้างเคียง
        
        ยับยั้งการทำงานของเกร็ดเลือด (Platelet dysfunction) และการแพ้ยา
        
        Natural penicillins หรือ penicillins แบบดั้งดิม
        
        กลไกลการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งเอมไซม์ transpeptidase(เอมไซม์ใช้สร้างผนังเซลล์ cell wall)
        ทำให้แบคทีเรียแตกสลาย
        
        เพิ่มการหลั่งเอนไซม์ autolysin จากแบคทีเรีย
        
        ผ่านผนังเซลล์ จับกับ penicillin-binding proteins(PBP)
        ซึ่งอยู่บน (cytoplasmic membrane)
        
        ยา netural penicillin ออกฤทธิ์คล้ายกัน แตกต่างวิธีการบริหารยา และสามารทนกรดในกระเพาะ
        
        กลไกลการดื้อยา
        
        ยา penicillins ไม่มีผลต่อแบคทีเรียที่ไม่มีผนังกั้นเซลล์
        
        penicilins จะไม่เข้าสมอง ยกเว้นเมื่อเกิดการอักเสบ
        
        ผลข้างเคียง
        
        ปฏิกิริยาแพ้ (hypersensitivity reactions) มีอาการตั้งแต่ผื่นลมพิษ คัน ไข้ ข้อบวม และหลอดลมหดเกร็ง จนไปถึงช็อค ผู้ป่วยที่แพ้ penicillins มีโอกาสแพ้ B-lactam ตัวอื่นด้วย เช่น amoxicillin, cloxacillin, cephalosporins
        
        ชัก ท้องเสีย คลื่นไส้ เลือดจาง Nephritis ,ให้ยาในขนาดสูงมากอาจทำให้ภาวะคั่งของ sodium หรือ potassium
        
        ตัวอย่างยาเช่น
        
        Penicillin G เช่น penicillin G sodium (PGS หรือ benzylpenicillin sodium)
        นิยมใช้ฉีดเข้าหลอดเลือดดำ (IV)
        
        Penicillin V เป็นยากินเท่านั้น
        
        Penicillin G procaine เป็นยาฉีดเข้ากล้าม (IM) เท่านั้น ออกฤทธิ์นานประมาณ 24 ชั่วโมง
        
        Penicillin G benzathine เป็นยาฉีดเข้ากล้ามเนื้อเท่านั้น ออกฤทธิ์นานหลายสัปดาห์
        
        Penicillins ที่มีขอบเขตการต้านเชื้อขยายออกไป
        
        การใช้ยาทางคลินิก
        
        ใช้เป็นตัวเลือกแรก (first-line drug) ในการรักษาหูชั้นในอักเสบเฉียบพลัน (acute otitis media)
        ไซนัสอักเสบเฉียบพลัน (acute sinusitis) และหลอดลมอักเสบเฉียบพลัน (acute bronchitis)
        
        ตัวอย่างยา เช่น
        
        Amoxicillin ใช้เป็นยากิน
        
        Ampicillin ใช้เป็น(PO),(IV) , (IM)
        
        ผลข้างเคียง
        
        เหมือนกับ natural penicillin
        
        Ampicillin อาจทำให้เกิด pseudomembranous colitis (ภาวะลำไส้อักเสบ)
      - Ceplalosporins
        
        คุณสมบัติทั่วไป
        
        ทุกตัวไม่มีผลต่อเชื้อ ▪ Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA), Enterococcus faecalis,
        Listeria monocytogenes, legionella และ clostridium difficile
        
        ที่ถูกขับออกทางน้ำดี คือ cefoperazone และ ceftriaxone
        ยา 2 ตัวนี้จึงนิยมใช้ในผู้ป่วยโรคไตโดยไม่ต้องปรับลดขนาดย
        
        กลไกลการออกฤทธิ์
        
        จับกับ peniciilin-binding protein (PBP) แล้วยับยั้ง transpeptidase ใน PBP ซึ่ง
        เป็นเอนไซม์ที่ใช้ในการ cross-link สาย peptidoglycan ทำให้ยับยั้งการสร้างผนังเซลล์
        
        กระตุ้นเอนไซม์ autolysin ทำให้แบคทีเรียย่อยสลายตัวเองมากขึ้น
        
        ผลข้างเคียง
        
        Disulfiram-like reactions ในขณะที่ได้รับยานี้ไม่ควรดื่มแอลกอฮอล
        
        การแพ้ยา (hypersensitivity reactions)เช่น มีผื่น
        
        Hypothrombinemiaทำให้เลือด
        หยุดไหลช้าหรือเลือดออกง่าย
        
        พิษต่อไต (nephrotoxicity) *ยกเว้น cefoperazon
        e และ ceftriaxone
        
        แบ่งย่อยเป็นรุ่น
        
        รุ่นที่1
        
        ตัวอย่างยา เช่น
        
        ยากิน ได้แก่ cephalexin (keflex® ) และ cephadroxil
        
        ยาฉีด ได้แก่ cefazolin
        
        Cephasolin ออกฤทธิ์นาน เข้ากีะดูกได้ดี
        
        นิยมให้ก่อนผ่าตัด เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่ผิวหนัง
        
        ไม่เข้าสมอง
        
        จะใช้ได้ผลดีกับแบคทีเรียกรัมบวกที่
        ไม่สร้างเอมไซม์(betalactamase)
        
        รุ่นที่2
        
        ออกฤทธ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียแกรมลบได้กว้างขึ้น
        และมีความทนต่อ B-lactamase มากขึ้น
        
        ตัวอย่างยา เช่น
        
        ยากิน ได้แก่ cefaclor, cefuroxime axetil และ cefprozil
        
        ยาฉีดได้แก่ cefotetan, cefoxitin และ cefuroxime
        
        การครอบคลุมเชื้อแบคทีเรีย
        
        Cefaclor ใช้รักษาการติดเชื้อ Hemophilus influenza,
        
        Cefuroxime เป็นยาต้นแบบ (prototype) ของ cephalosporins รุ่นที่ 2 มีทั้งชนิดกิน
        และฉีด ยานี้ทนต่อ B-lactamase
        
        ส่วนใหญ่ไม่เข้าสมอง
        
        รุ่นที่3
        
        มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียทั้งแกรมบวก และแกรมลบ
        กว้างกว่ารุ่น2 มีความคงทนต่อเอมไซม์ ์B-lactamase ดีมาก
        
        ตัวอย่างยา เช่น
        
        ยากิน ได้แก่ cefixime, cefpodoxime, cefdinir, ceftibuten
        
        ยาฉีด ได้แก่ cefoperazone, cefotaxime, ceftazidime, ceftizoxime และ ceftriaxone
        
        การครอบคลุมเชื้อแบคทีเรีย
        
        ส่วนใหญ่เข้าสมองได้ยกเว้น cefoperazone
        
        ครอบคลุมแบคทีเรียแกรมลบหลายชนิด ทั้งทรงกลมและแท่ง แต่ครอบคลุมแบคทีเรียแกรมบวกน้อย
        
        Ceftriaxone มีค่าครึ่งชีวิตยาวที่สุดในกลุ่ม cephalosporin ทั้งหมด จึงให้วันละ 1 ครั้งได้ เข้าสมองและกระดูกได้ดี
        
        รุ่นที่4
        
        สามารถออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียแกรมลบกว้างขึ้นได้ดีดว่าเมื่อเทียบกับเซฟาโลสปอรินรุ่นที่3 และใช้ดีต่อเชื้อที่ดื้อต่อยาเซฟาโรสปอรินรุ่นที่3
        
        ตัวอย่างยา
        
        cefepime, cefpirome ใช้เป็นยาฉีดเท่านั้น
        
        ไม่ครอบคลุมเชื้อ MRSA, Enterococcus faecalis, Bacteroides fragilisและ Listeria monocytogenes
        
        ทนต่อ b-lactamase มากที่สุดในกลุ่มcephalosporin
        
        รุ่นที่5
        
        เป็นยาที่พัฒนาขึ้นมา โดยทีวัตถุประสงค์ต้านแบคทีเรียแกรมลบ
        และบวก และใช้ได้ผลกับแบคทีเรียแกรมบวกที่ดื้อยา MRSA
        
        ตัวอย่างยา เช่น
        
        ceftaroline, ceftobiprole
      - Carbapenems
        
        มีฤทธิ์ฆ่าแบคทีเรีย
        
        โครงสร้าง และกลไกลเหมือนpenicillinss
        
        ยากลุ่มนี้ได้แก่ imipenem เป็นยาต้นแบบ meropene
        และ ertapenem ยาทั้ง 3 ชนิดเป็นยาฉีดเท่านั้น
        
        ผลข้างเคียง
        
        Imipenem ได้แก่ ชัก โดยเฉพาะในผู้ป่วยโรคไต,คลื่นไส้ อาเจียน อุจจาระร่วง
        
        เลือดขาวชนิด eosinophils มาก,เม็ดเลือดขาวชนิด neutrophils ต่ำและการแพ้ (ถ้าผู้ป่วยแพ้ penicillins ก็อาจแพ้ยานี้ด้วย)
      - Monobactums
        
        กลไกลการออกฤทธิ์
        
        ไม่จับกับ penicillin-binding proteins ของแบคทีเรียแกรมบวก ทำให้ยานี้ไม่มีผลต่อเชื้อแกรมบวก
        
        ยามีผลฆ่าแบคทีเรีย แต่มีผลต่อแบคทีเรียแกรมลบหลายชนิด นิยมใช้ยานี้ในการรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียแกรมลบทรงแท่ง เช่น Pseudomonas, Klebsiella, Serratia
        
        ผู้ที่แพ้penicillins สามารถใช้ยานี้ได
        
        ผลข้างเคียง
        
        ผลข้างเคียงที่พบได้แก่ ผื่น (skin rash) เอนไซม์จากตับสูงในเลือด และรบกวนทางเดินอาหาร (คลื่นไส้ อาเจียน)
        
        ตัวอย่างยา เช่น aztreonam
      - Glycopeptides
        
        ตัวอย่างยา เช่น
        
        vancomycin มีทั้งกินและฉีด
        teicoplanin และ dalbavancin
        
        กลไกลการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งกระบวนการ polymerization ของสาย peptidoglycan
        ยามีฤทธิ์ฆ่าแบคทีเรียแกรมบวกทุกชนิด
        
        ปัจจุบันยานี้ถูกสงวนไว้สำหรับการติดเชื้อรุนแรงที่เกิดจาก Staphylococcus aureus ที่ดื้อต่อ methicillin และแบคทีเรียแกรมบวกอื่น ๆ ที่ดื้อยาอื่น และสงวนผู้แพ้penicillins
        
        ผลข้างเคียง
        
        ไข้ หนาวสั่น ,ช็อกถ้าฉีดยาเข้า IV เร็วไป ,Red man’s syndrome ,พิษต่อหู , พิษต่อไต
      - ยาอื่นๆ
        
        Cycloserine
        
        Fosfomycin
        
        Bacitracin ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียแกรมบวก
    - - กลไกลการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้ง B-lactamase
        
        ให้ยาเหล่านี้อย่างเดียวจะไม่มีผลต่อแบคทีเรียแต่ต้องใช้ร่วมกับ B-lactamsเช่น
        
        amoxicillin + clavulanate (Augmentin®)
        -ampicillin + sulbactam (Unansyn ®)
      - ตัวอย่างยา เช่น
        
        clavulanic acid, sulbactam และ tazobactam