Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
:<3:พยาธิสรีรภาพของเนื้องอก :<3: - Coggle Diagram
:<3:พยาธิสรีรภาพของเนื้องอก :<3:
Cancer
เนื้องอกชนิดร้าย เกิดจากเซลล์แบ่งตัวอย่างรวดเร็ว ควบคุมไม่ได้ แทรกไปตามเนื้อเยื่อข้างเคียง สามารถหลุดจากแหล่งเริ่มต้น แบ่งตัวเพิ่มจำนวนเรื่อยๆที่บริเวณอื่น ที่รักษาไม่ค่อยหาย
Bengin neoplasm versus Malignant neoplasm
:explode:Malignant Tumor
เนื้องอกร้ายหรือมะเร็ง มีการเพิ่มจำนวนของเซลล์ ควบคุมไม่ได้ มีการแทรกแซง รุกรานของเซลล์มะเร็งไปเนื้อเยื่อปกติ และอาจแพร่กระจายเติบดตไปยังอวัยวะที่อยู่ห่างออกไป
:recycle:Differentiation
Moderately Differentiation
มีการเจริญก้ำกิ่งระหว่าง Well Differentiation/Poorly Differentiation
Poorly Differentiation
เซลล์มีรูปร่าง การทำงานต่างจากเวลล์เนื้อเยื่อปกติ ทำให้แยกเซลล์ต้นกำเนิดไม่ได้
Well Differentiation
เซลล์เนื้องอกทำงานใกล้เคียงกับเซลล์ต้นกำเนิดมาก
คือลักษณะของเซลล์เนื้องอก
:explode:Benign Tumor (non-cancerous)
เนื้องอกไม่ร้ายแรง แม่ก้อนจะโตขึ้นเรื่อยๆ ไม่พบการแทรก/รุกรานเนื้อเยื่อปกติข้างเคียง ไม่มีการกระจายไปเนื้อเยื่อ อวัยวะอื่นๆ
ความผิดปกติเกี่ยวกับการเจริญเติบโตของเซลล์
Hypertrophy
อวัยวะ เนื้อเยื่อใหญ่ขึ้น จากเซลล์ใหญ่ขึ้นกว่าปกติ แต่จำนวนเซลล์เท่าเดิม
Metaplasia
เปลี่ยนแปลงเซลล์เจริญเต็มที่จากที่หนึ่ง ไปเจริญอีกที่หนึ่ง ( ใกล้เคียงเซลล์มะเร็ง)
Hyperplasia
อวัยวะ เนื้อเยื่อใหญ่ขึ้น จากเซลล์ที่เป็นส่วนประกอบมีมากขึ้น
dysplasia
เปลี่ยนแปลงเซลล์เจริญเต็มที่ชนิดหนึ่ง ไปเซลล์ที่เจริญไม่เต็มที่
:star:หลักการเรียกชื่อเนื้องอก :star:
:fire:ชนิดไม่ร้ายแรง
จะเติมคำว่า "- oma"
:pencil2:Rhabdomyoma -เจริญจากเซลล์/เนื้อเยื่อกล้ามเนื้อลาย
:pencil2: Chondroma -เจริญจากเซลล์เนื้อเยื่อกระดูกอ่อน
:pencil2: Leiomyoma -เจริญจากเซลล์/เนื้อเยื่อกล้ามเนื้อเรียบ
:pencil2:Osteoma -เจริญจากเซลล์เนื้อเยื่อกระดู
:pencil2:lipoma -เจริญจากเซลล์/เนื้อเยื่อไขมัน
:pencil2:Hemangioma or Angioma-เจริญจากหลอดเลือด
:pencil2: Fibroma -เจริญจากเนื้อเยื่อไฟบรัส
:pencil2:Lymphangioma-เจริญจากหลอดน้ำเหลืือง
พิจารณาจากตตาเปล่า/กล้องจุลทรรศ์
Papilloma-เซลล์ที่เจริญจากเนื้อเยื่อบุ ลักษณะยื่นจากพื้นผิวคล้ายนิ้วมือ
Cystadenoma-ลักษณะเป็นถุงน้ำ
Adenoma-จากเซลล์เยื่อบุ เป็นต่อมหรือท่อ
:fire:ชนิดร้ายแรง
จะเติมคำว่า "-sarcoma"
Liposarcoma
Leiomyosarcoma
Fibrosarcoma
Rhabdomyosarcoma
กลุ่มที่เจริญจากเยื่อบุ Epithelium จะเติมคำว่า "-carcinoma" ต่อหลังชื่อเซลล์ต้นกำเนิด
Mixed tumor
-ของต่อมน้ำลาย มีต้นกำเนิดเซลล์เดียวคือ Myoepithelial cells.
Teratoma-ของ Germ cells ประกอบด้วย เซลล์ที่เจริญมาจาก Ectoderm,Endoderm,Mesoderm หากเนื้องอกคล้ายถุงจะเรียกว่า Dermoid cyst.
:no_entry:Cancer :no_entry:
เป็นความผิดปกติระดับพันธุกรรม
คุณสมบัติของเซลล์มะเร็ง
-มีความสามารถในการรักษาสัญญาณเกี่ยวกับการเจริญเติบโตได้อย่างต่อเนื่อง
-กระตุ้นให้เกิดการรุกรานเซลล์ข้างเคียงและการแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ
-มีการกระตุ้นให้มีการสร้างเส้นเลือดใหม่
-สามารถกระตุ้นทาให้เกิดการอักเสบได้
-มีความสามารถในการแบ่งตัวได้อย่างไม่จากัด
-มีความไม่มั่นคงและมีการกลายพันธ์ทางด้านจีโนม
-ความสามารถในการหลบหนีกลไกการควบคุมการเจริญเติบโต
-เซลล์มีความผิดปกติทางด้านเมแทบอลิซึม
-ดื้อต่อการตายของเซลล์
-สามารถหลบหนีการถูกทาลายจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายได้
:warning:กลไกการเกิดมะเร็ง :warning:
ขั้นตอนกระบวนการที่ทำให้เซลล์ปกติ เปลี่ยนไปเป็นเซลล์มะเร็ง ทำให้เกิด
การเปลี่ยนแปลงทั้งระดับพันธุศาสตร์ เหนือพันธุกรรมและการแบ่งเซลล์ที่ผิดปกติ
Tumor suppressor gene
ควบคุมการสร้างสัญญาณและฮอร์โมนในการหยุดการแบ่งเซลล์
เกิดการซ่อมแซมสารพันธุกรรมก่อนที่จะส่งผ่านไปเซลล์รุ่นต่อไป
DNA repair genes
ควบคุมการสร้างโปรตีน แก้ไขซ่อมแซมสาย DNA ที่เกิดความเสียหายในการสร้างสายDNA ในระหว่างการแบ่งเซลล์ การกลายพันธุ์ ทำให้ไม่สเถียรทางพันธุกรรม
Proto-oncogene
ยีนควบคุมการเติบโตของร่างกาย ควบคุมการสร้างฮอร์โมน ออกฤทธิ์เฉพาะต่ออวัยวะเป้าหมาย เช่น HER-2/neu,RAS,MYC,SRC
ขั้นตอนในการเกิดมะเร็ง
Tumor promotion-เซลล์ผิดปกติเพิ่มขึ้น ทำให้โครโมโซม/ ยีนที่ผิดปกติในระยะแรก มีความผิดปกติมากขึ้นเรื่อยๆ
Malignant conversion-รูปร่างเซลล์เปลี่ยน จากธรรมดากลายเป็นระยะก่อนมะเร็ง และกลายเป็นเซลล์มะเร็ง
Tumor initiation -มีการเปลีี่ยนแปลงของสารพันธุกรรมในร่างกายถาวร จากรังสี/ติดเชื้อไวรัส/สารเคมี
Tumor progression-แสดงลักษณะเซลล์มะเร็ง ลุกลามไปอวัยวะข้างเคียงและแพร่ไปที่อื่นๆ
:check:สาเหตุของมะเร็ง :check:
รังสีก่อมะเร็ง
carcinoma/ melanoma
สารกัมมันตภาพรังสี สามารถก่อมะเร็งได้ พบอุบัติการณ์เกิดมะเร็งต่อมไทรอยด์สูงกว่าปกติ
รังสีอุลตตรสไวโอเลต เกี่ยวกับมะเร็งผิวหนังโดยเฉพาะ
เชื้อโรคที่สามารถก่อมะเร็ง
DNA virus
Epstein-Barr virus (EBV)-จะติดเชื้อที่เซลล์เม็ดเลือดขาวลิมโฟไซ ชนิดB
Hepatitis B virus -ติดเชื้อไวรัสที่ตับ
Human papilloma virus (HPV)- type 1,2,4,7 เนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรง หากเป็น type 16,18,31,33,35,51 มะเร็งชนิด squamous cell carcinoma . หากเป็น type 6,11 เกี่ยวกับsquamous dysplasia
RNA virus
Human T-cell leukemia virus I (HTLV I)- ติดเชื้อที่เซลล์เม็ดเลือดขาวลิมโฟไซ ชิด T เกิดการเพิ่มจำนวนของเซลล์ ร่วมกับการผ่าเหล่าของยีน ทำให้เกิดมะเร็ง
สารเคมีก่อมะเร็ง
สามารถพบได้ทั่วไปในสิ่งแวดล้อม
Nitrosamines. ปนเปื้อนในอาหาร มะเร็งของอวัยวะทางเดินอาหาร
สารโลหะชนิดต่างๆ เช่นนิกเกิล สารตะกั่ว แคดเมี่ยม โคลบอล สาามารถทำลายพันธุกรรม เกิดการผ่าเหล่าของยีน
Aromatic Amines/ Azo Dyes. สัมผัสจากที่ทำงาน หรืือการทำงานเกี่ยวข้องกับมะเร็งตับและกระเพาะปัสสาวะ
:fire:การแพร่กระจายของเซลล์มะเร็ง :fire:
Metastassis- เซลล์มะเร็งแพร่กระจายจากแหล่งกำเนิดไปเจริญในเนื้อเยื่อ/อวัยวะที่อยู่ห่างออกไป (มะเร็ง)
แบ่งได้ 3 แบบ
แพร่ตามระบบน้ำเหลือง เกิดกับการไหลเวียนของระบบน้ำเหลือง
แพร่ตามกระแสเลือด พบมากกลุ่ม Mesenchymal cells. เช่นเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน และหลอดเลือด เรียกว่าSarcomas
แพร่ตาม Body cavities ต่างๆ เช่นมะเร็งรังไข่ ไปที่ Peritoneal cavity ทำให้ช่องท้องเต็มไปด้วยมะเร็ง
:red_flag:Grading and Staging of Tumors :red_flag:
การ Grading ของเนื้องอก
อาศัยระดับ Differentiation ของเนื้องอกและการแบ่งตัว แบ่งเป็น 4 grade หากเนื้องอกมีการเจริญที่ดีมี mitoses น้อยจะอยู่ใน grade I
การ Staging ของเนื้องอก
คือการบอกระยะของโรค บ่งบอกการลุกลามของโรคมะเร็ง กำหนดจากปัจจัย 3 ประการ ได้แก่ขนาดของก้อน/ต่อมน้ำเหลือง/การแพร่่กระจายไปอวัยวะอื่น
:star:โรคมะเร็งที่พบบ่อย :star:
ในเพศชาย ได้แก่มะเร็งตับ มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก
ในเพศหญิง ได้แก่มะเร็งปากมดลูก มะเร็งเต้านม มะเร็งตับ
มะเร็งตับ :warning:
hepatocellular carcinoma
ปัจจัยเสี่ยง
Cirrhosis
Diabetes
Chronic HBV infection
Excessive alcohol consumption
Intrahepatic cholangiocarcinoma
ปัจจัยเสีี่ยง
รับประทานปลาน้ำจืดดิบ
มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็ง
พยาธิใบไม้ในตับ
มีประวัติรับประทานยา
อายุมาก
การคักรองมะเร็งตับ
ไม่แนะนำในประชาชนทั่วไป ไม่มีข้อมูลยืนยันว่าช่วยลดการตายจากมะเร็งตับในประชากรทั่วไป แนะนำในกลุ่มเสี่ยง
การวินิจฉัย
ตรวจเลือด/ภาพถ่ายทางรังสี/ตรวจชิ้นเนื้อ
:warning:มะเร็งเต้านม
ปัจจัยเสี่ยง
เพศหญิง/อายุมาก/มีประวัติเคยตรวจพบเซลล์เต้านมผิดปกติ/มีประวัติญาติสายตรงเป็นมะเร็งเต้านม/เคยได้รับการฉายแสงบรเวณทรวงอก/อ้วน/ไม่มีบุตร หรือบุตรคนแรกหลังอายุ 30ปี
การตรวจคัดกรองมะเร็งเต้านม
-หญิงอายุ 45-54ปี ควรตรวจภาพรังสีเต้านม ปีละครั้ง
-หญิงอายุ 55ปีขึ้นไป ที่แข็งแรง ควรตรวจภาพรังสีเต้านมปีละ 1-2 ครั้ง
การวินิจฉัย-ตรวจร่างกาย ตรวจภาพรังสีเต้านม ใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าถ่ายภาพเต้านม การตรวจชิ้นเนื้อและตรวจทางรังสีอื่นๆ
อาการ/อาการแสดง
คลำได้ก้อนที่เต้านม/ขนาดรูปร่างเต่านมเปลี่ยนแปลงผิดปกติ/มีการเปลี่ยนแปลงของผิวหนังบริเวณเต้านม/หัวนมบุ๋มยุบจากเดิม/มีสารคัดหลั่งผิดปกติจากหัวนม
การรักษา
การผ่าตัด รักษาด้วยยาต้านมะเร็ง การฉายแสงและแบบผสมผสาน
:warning:มะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก
อาการ
ปวดท้อง ท้องอืด
ปวดเบ่ง เหมือนถ่ายไม่สุด
อุจจาระมีเลือดปน
น้ำหนักลดไม่ทราบสาเหตุ
การขับถ่ายผิดปกติไปจากเดิม
ปัจจัยเสี่ยง
อ้วน
เบาหวาน
รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย และอาหารไขมันสูง
ขาดการออกกำลังกาย
มีประวัติญาติสายตรงเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนักมากกว่า 1คน
สูบบุหรี่
อายุ พบในผู้ป่วยอายุ 50ปีขึ้นไป
ดื่มแอลกอฮอล์
การตรวจคัดกรอง -Stool based tests และ Visual (structural) exams of the colon and rectum
การวินิิจฉัย/รักษา
ส่องกล้องลำไส้ ตัดชิ้นเนื้อจากตำแหน่งที่สงสัย
ผ่าตัด ยาต้านมะเร็ง และใช้รังสีวิทยา