Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
KIDNEY URINARY BLADDER SYSTEM (KUB SYSTEM) - Coggle Diagram
KIDNEY URINARY BLADDER SYSTEM
(KUB SYSTEM)
FUNCTION OF KIDNEY
2.Excretion of waste products of
matabolism and excretion of foreign substance
ไตทำหน้าที่ในการกำจัด nitrogenous waste
ที่สร้างโดยตับในกระบวนการ metabolism
นอกจากนั้นยาและสารพิษหลาย ๆ ชนิดก็ถูกขับออกมา
ในปัสสาวะเช่นกัน
3.Regulation of blood pressure
Benin จะไปเปลี่ยน angiotensinogen ให้เป็น angiotensin ซึ่งจะไปเปลี่ยนเป็น angiotensin II
Angiotensin II เป็นสารที่มีคุณสมบัติทำให้เกิด vasoconstriction ของหลอดเลือดและกระตุ้นให้เกิด sodium retension
ถ้าเลือดไปเลี้ยงไตน้อยลงจะกระตุ้นระบบประสาท sympathetic ทำให้เกิดการหลั่งของ renin จาก juxtaglomerular cells
Angiotensin II เป็นสารที่มีคุณสมบัติทำให้เกิด vasoconstriction ของหลอดเลือดและกระตุ้นให้เกิด sodium retension
1.Maintanance of normal body fluid composition
ความเข้มข้นของน้ำโซเดียมโพแทสเซียมแคลเซียมฟอสเฟตและไฮโดรเจนถูกควบคุมอย่างเข้มงวดเพื่อที่จะรักษาขนาดของเซลล์
และการทํางานของเซลล์ไว้
ควบคุมสารน้ำทั้งในส่วนของ Intracellular และ extracellular
โดยทำให้เกิดการขับสารน้ำ หรือคั่งของสารน้ำ
4.Production of hormones
Erythropoietin
สร้างจาก Interstitial fibroblast
ช่วยสร้างเม็ดเลือดแดงในไขกระดูก
Activation of vitamin D Vitamin D
มีบทบาทสำคัญในการควบคุมสมดุลของแคลเซียมฟอสฟอรัสและการ metabolism ของกระดูก
การประเมินการทำงานของไต
Assesment of kidney function
Glomerular filtration rate (GFR) ค่าเฉลี่ยอัตราการกรองไตที่บ่งบอกว่าไตทำงานดีหรือไม่ นำมาคูณกับจำนวน Nephron ทั้ง 2 ข้างของไต
ค่าปกติของ GFR
ผู้ชายประมาณ 130 ml/min/1.73 m2
ผู้หญิงประมาณ 120 ml/min/1.73 m2
Urinalysis (UA) and Urine microscopy เป็นการทดสอบทางเคมีเพื่อดูความผิดปกติภายในปัสสาวะโดยตรวจผ่านกล้องจุลทรรศน์เพื่อดู Urine sediment สามารถตรวจได้จากลักษณะภายนอก Physical examination ,ลักษณะทางเคมี Chemical examination และการตรวจลักษณะจากกล้องจุลทรรศน์ Microscopic examination
2.1 Hematuria ตรวจพบเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ
2.2 Proteinuria ภาวะพบโปรตีนออกมากับปัสสาวะมากกว่า 3.5 g/day บ่งบอกว่ามีการบาดเจ็บของท่อไต
โครงสร้างของไต
ไตมี1คู่อยู่บริเวณช่องท้องด้านหลัง (reteoperitoneal) ของกระดูกสันหลัง ขอบบนตรงกับ T12 ขอบล่างตรงกับ L3 มีความยาวประมาณ 11-12 cm ความกว้าง 5.0-7.5 cm ความหนา 2.5-3.0 cm
Hilum : มีเส้นเลือด 3 เส้น
Renal artery : เส้นเลือดแดง 1 เส้นออกจาก aorta ไปเลี้ยงที่ไตเข้าสู่ขั้วไต
Renal vein : เส้นเลือดที่ออกจากไตต่อเข้ากับ Inferior vena cava
Renal pelvis : กรวยไต
ไตแบ่งเป็น 2 ชั้น
1.Renal cortex ไตชั้นนอก
2.Renal medulla ไตชั้นใน
Nerve เส้นประสาทที่ไต
Sympathetic nerve
Parasympathetic nerve
Collecting system มี 2 ส่วน
Renal calyx
Renal pelvis
Nephron
หน่วยที่ทำงานของไต มีประมาณ 900,000-1,000,000 หน่วยต่อไต1ข้าง
ประกอบด้วยโครงสร้างดังนี้
Glomerulus : เส้นเลือดฝอยเล็กๆที่เป็นจุดเริ่มต้นของ Nephron ทำงานร่วมกับ Mesangial cell และ Bowman’s capsule
Tubule ส่วนของท่อไต
2.1 Proximal convoluted tubule ส่วนที่ขดในตอนต้น
2.2 Loop of henle ส่วนโค้งรูปตัวยู
2.3 Distal convoluted tubule ส่วนที่ขดในตอนปลาย
2.4 Collecting duct ส่วนท่อท้าย
CHRONIC KIDNEY DISEASE (CKD)
ภาวะไตวายเรื้อรัง
นิยาม
ความผิดปกติของ
การทำงานของไต หรือ
โครงสร้างของไต "นานมากกว่า 3 เดือน"
การทำงานของไต
eGFR <60 ml/min/1.73m2
โครงสร้างของไตผิดปกติ
มีโปรตีนไข่ขาวออกมาในปัสสาวะ >30 mg/24hr
มีเม็ดเลือดขาวหรือเม็ดเลือดแดงออกมาในปัสสาวะ
โครงสร้างของไตผิดปกติ
ผู้ป่วยปลูกถ่ายไต
eGFR คืออะไร
ระยะของโรคไต
การประเมินโปรตีนไข่ขาวในปัสสาวะ
• แนะนำให้ตรวจในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังทุกรายโดยใช้
ปัสสาวะแรกสุดหลังตื่นนอนตอนเช้า (ถ้าทำได้)
UACR
UPCR
Urine dip stic
ระยะของโปรตีนไข่ขาวในปัสสาวะ
อาการและอาการแสดงของโรคไตเรื้อรัง
อาการ
นอนไม่หลับ
ปัสสาวะบ่อยกลางคืน
ปวดศีรษะ
ขาอยู่ไม่นิ่ง
ทานอาหารได้น้อย ลิ้นไม่รับรส
เหนื่อยเวลาออกแรง
อ่อนเพลีย
ตะคริวบ่อย
คันตามตัวโดยเฉพาะกลางคืน
อาการแสดง
คัน มีรอยเกาตามตัว
แขนขาไม่ค่อยมีแรง
เลือดออกตามไรฟัน
เยื่อหุ้มหัวใจหรือเยื่อหุ้มปอดอักเสบ
ปอดบวมน้ำ บวมตามแขนขา
ผิวหนังแห้ง มีสีคล้ำผิดปกติ
หายใจมีกลิ่นแอมโมเนีย
สาเหตุของโรคไตเรื้อรัง
การดูแลรักษาผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง
ป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่จะเกิดจากโรคไตเรื้อรัง
ภาวะซีด
ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
ภาวะเลือดเป็นกรด
โรคกระดูกและแร่ธาตุที่เกิดจากโรคไต : แคลเซียม และ
ชะลออการเสื่อมของไต
ควบคุมความดัน โลหิต
ยากลุ่ม ACEi/ARB
อาหาร : จำกัดเกลือ และโปรตีน
หยุดสูบบุหรี่
หลีกเลี่ยงสารที่มีพิษต่อไต
ควบคุมน้ำตาล
3.เตรียมพร้อมเข้าสู่การบำบัดทดแทนไต
• เมื่อเข้าสู่ โรคไตเรื้อรังระยะที่ 4 ควรส่งพบ อายุรแพทย์โรคไต
• เริ่มการบำบัดทดแทนไตเมื่อ
- GFR<15 + มีอาการจากของเสียในร่างกายคั่ง
- GFR<6 ~ เริ่มทำได้เลยแม้ไม่มีอาการ
แบ่งกลุ่มโรคที่เกิดความผิดปกติของ
glomerular ได้เป็น 6 กลุ่ม
Asymptomatic
Proteinuria 150 mg to 3 g per day
Hematuria >2 red blood cells
per high-power field in spun urine
or >10 x 10cells/liter
(red blood cells usually dysmorphic)
Macroscopic hematuria
Brown/red painless hematuria
(no clots); typically coincides with
intercurrent infection
Asymptomatic hematuria t proteinuria
between attacks
Rapidly progressive glomerulonephritis
Renal failure over days/weeks
Proteinuria: usually 3 g/day
Hematuria: red cell casts
Blood pressure often normal
May have other features of vasculitis
Nephriti
Oiguria
Hematuria: red cell casts
Proteinuria: usually 3 g/day
Edema
Hypertension
Abrupt onset, usually
self-limiting
TJt Aeghrotic syndrome
Proteinuria: adult > 3.5 g/day;
child >40 mg/h per m2
Hypoalbuminemia <3.5 gidl
Edema
Hypercholesterolemia
Lipiduria
Chronic glomerulonephritis
Hypertension
Renal impairment
Proteinuria often >3 g/day
Shrunken smooth kidneys
Nephrotic syndrome
Proteinuria : adult > 3.5 g/day ; child > 40 mg/h per m2
Hypoalbuminemia < 3.5 g/dl
Edema
Hypercholesterolemia
Lipiduria
อาการ
NEPHRITIC SYNDROME
Nephritic syndrome มีโรคอะไรบ้าง
1.Lupus nephritis พบในผู้ป่วยโรค SLE มักจะพบอาการอื่นๆของโรค SLE ร่วมด้วย
2.Post-streptococcal GN มักเกิดตามหลังการติดเชื้อ Streptococcus gr A pharyngitis 2 สัปดาห์
3.IgA nephropathy พบได้ในทุกอายุ มาด้วยความผิดปกติของ glomerulus ได้หลากหลาย
ACUTE KIDNEY INJURY
(AKI)
ภาวะไตวายเฉียบพลัน
เป็นภาวะที่มีการทำงานของไตลดลงอย่างรวดเร็วในเวลาเป็นชั่วโมงหรือในเวลาไม่กี่วัน ทำให้ไม่สามารถขับของเสียออกมาได้ ร่างกายไม่สามารถรักษาสมดุลของน้ำ เกลือแร่และกรด-ด่างในเลือดได้
Post renal AKI
สาเหตุที่พบได้บ่อย
• Bilateral ureteric obstruction : CA cervix,stoneancer
• Unilateral ureteric obstruction in single kidney
• Bladder/urethra obstruction : BPH,neurogenic bladder
อาการ
Dysuria,gross hematuria, abdominal pain, anuria
การรักษา
ㆍRetain foley cath : Urine > 400 ml = Cause of AKI
ㆍU/S kidney : Hydronephrosis
AIN : Acute interstitial nephritis
อาการ
ㆍFever,rash,atrhralgia/arthritis
การส่งตรวจ
ㆍEosinophil สูงในเลือด
ㆍU/A : WBC/WBC cast ㅡ> Eosinophiluria
การรักษา
ㆍ หยุดยาที่เป็นสาเหตุ
สาเหตุ
ㆍDrug (Antibiotics ,NSAIDs,Allopurinol,PP)
ㆍ Infection : Leptospirosis
ㆍ Autoimmune : SLE
ㆍ Malignancy : Lymphoma , MM
AGN : Acute Glomerulonephritis
อาการ
ㆍ Edema
ㆍ Hypertension
ㆍSystemic involvement
ㆍ Proteinuria
ㆍ Dysmorphic RBC / RBC cast
การรักษา
ㆍ ประคับประคองตามอาการ
ㆍ ให้ยากดภูมิคุ้มกัน
ATN : Acute tubular necrosis
Ischimic ATN : ATN จากมีเลือดไปเลี้ยงไตน้อยลง
ㆍProlong pre-renal
ㆍSepsis/septic shock
Nephrotoxic ATN : ATN จากการได้รับสารที่มีพิษต่อไต
ㆍ ยาฆ่าเชื้อ: Aminiglycoside ,Amphotericin B, Colistin
ㆍ ยาต้านเชื้อ HIV : Tenofovir
ㆍ ยาคีโม : Cisplatin
ㆍ Contrast media สารทีบรังษี
Pre-renal AKI
ㆍ Sepsis / Septic shock
ㆍ Hemorrhage
ㆍ Diarrhea
ㆍ Heart failure
ㆍCirrhosis
ㆍ Contrast media
ㆍ Drug : NSAIDs , ACEi/ARB
AKI Management
ㆍ วินิจฉัยภาวะไตวายเฉียบพลันให้ได้โดยเร็ว
ㆍ หาสาเหตุและแก้ไขสาเหตุ
ㆍแก้ไขภาวะ pre-renal และ จัดการ hemodynamic ให้ stable
ㆍ ป้องกันไม่ให้เกิดการทำลายไตมากขึ้น หลักเลี่ยงยาและสารต่างๆที่มีพิษต่อไต
ㆍ ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ แก้ไข electrolyte และ acid- base ที่ผิดปกติพร้อมกับให้สารอาหารที่เหมาะสม
ㆍ ปรับ dose ยาโดยเฉพาะ antibiotics ตาม GFR
ㆍ Renal replacement therapy เมื่อมีข้อบ่งชี้
ㆍ ประเมินการทำงานของไตเป็นระยะๆ ว่ามีแนวโน้มดีขึ้นหรือแย่ลง
การควบคุมสมดุลเกลือแร่ในร่างกาย
ELECTROLYTE ABNORMALITY
ภาวะเกลือแร่ผิดปกติ
Hyponatremia = ภาวะโซเดียมต่ำ Na<135
สาเหตุ
Pseudohyponatremia (ภาวะโซเดียมต่ำปลอม)
เช่น Hyperglycemia
Truehyponatremia (ภาวะโซเดียมต่ำจริง)
เช่น Primary polydipsia,Diarrhea,SIADH
การรักษา
อาการ
อาการขึ้นกับความเร็วในการลดลงของ Na มากกว่าระดับของ Na
ICF Osmolality > ECF Osmolality
Nausea,Malaise/Lethargy,Headache,Seizure,Coma
Hypernatremia =ภาวะโซเดียมสูง Na>145
Hypernatremia
สาเหตุ
ได้รับโซเดียมเข้าไปปริมาณมาก
3%NaCl/7.5%Sodium bicarbonate
มีการสูญเสียน้ำออกไปจากร่างกาย
lnsensible loss : Fever,Burn
Renal water loss : Diabetes insipidus
Gastrointestinal water loss : Diarrhea
การรักษา
อาการ
Weakness
Lethargy
Seizure
Death
Malaise
Irritability
Coma
Hypokalemia = ภาวะโพแทสเซียมต่ำ K<3.5
อาการ
Severe muscle weakness/Rhabdomyolysis
Gl smooth muscle : abdominal distension,N/V,Bowel lieus
lf respiratory muscle weakness: respiratory failure
K<2.5 Molly/L
Cardiac arrhythmia &EKG abnormality
U-wave&QT prolong
การรักษา
“ให้ Potassium ทดแทน”
KCI IV : 1 ml : K=2 mEq
Ped KCI Oral : 1 ml : mEq
Elixer KCI oral : 30 ml : K=20 mEq
สาเหตุ
โพแทสเซียมเคลื่อนย้ายเข้าไปในเซลล์
มีการสูโพแทสเซียมออกจากร่างกาย
ปริมาณ Potassium
ในอาหารชนิดต่างๆ
มีระดับโปแตสเซียม
ต่ำถึงปานกลาง
(100-200 mg/1ส่วน)
ผัก : แตงกวา ฟักเขียว มะละกอดิบ ถั่วแขก หอมใหญ่ ผักกาดขาว พริกหยวก
ผลไม้ : สับปะรด แตงโม ส้มโอ ส้มเขียวหวาน ชมพู่ พุทรา
มีระดับโปแตสเซียม
สูง
(250-350 mg/1ส่วน)
ผัก : เห็ด หน่อไม้ฝรั่ง บรอคโคลี ดอกกะหล่ำ แครอท ผักโขม
ผลไม้ : กล้วย กล้วยหอม กล้วยตาก ฝรั่ง ขนุน ทุเรียน
Hyperkalemia = ภาวะโพแทสเซียมสูง K>5.0
สาเหตุ
โพแทสเซียมเคลื่อนย้ายออกจากเซลล์
เช่น Acidosis,Hyperglycemia,Beta blocker
รับประทานอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง
โพแทสเซียมขับออกทางไตได้น้อยลง
เช่น Renal failure:ไตวายทำให้ขับโพแทสเซียมไม่ได้
Hypoaldosteronism : HIV,Diabetic nephropathy
การรักษา
อาการ
Severe muscle weakness/Paralysis
Cardiac arrhythmia&EKG abnormality
สารน้ำในร่างกายเรากระจายอยู่อย่างไร
ECF = 1/3 ,ICF = 2/3
ISF = 3/4 ,Plasma = 1/4
Hypernatremia
สาเหตุ
ได้รับโซเดียมเข้าไปปริมาณมาก
3%NaCl/7.5%Sodium bicarbonate
มีการสูญเสียน้ำออกไปจากร่างกาย
lnsensible loss : Fever,Burn
Renal water loss : Diabetes insipidus
Gastrointestinal water loss : Diarrhea
การรักษา
อาการ
Weakness
Lethargy
Seizure
Death
Malaise
Irritability
Coma
Acid-Base abnormality
ความผิดปกติของสมดุลกรด-ด่าง
การสร้างกรด=การขับกรด
สมดุลกรด-ด่างในร่างกาย = 7.36-7.44
Metabolic acidosis
ผลของภาวะ
Acidosis ต่อร่างกาย
ส่งผลต่อการทำงานของเอนไซม์ต่างๆในร่างกาย
ยับยั้งการทำงานของ receptor ต่างๆภายในร่างกาย
สาเหตุของภาวะ
Metabolic acidosis
1.Wide anion gap metabolic acidosis (AG>18 mEq/L)
2.Normal anion gap metabolic acidosis (AG<18 mE/L)
Anion gap = Na-(Cl+HCO3)
การรักษาภาวะ
Metabolic acidosis
หาสาเหตุและแก้ไขสาเหตุนั้นๆ
Metabolic alkalosis
กลไกการเกิดภาวะ
Metabolic alkalosis
การสร้างด่าง:ถ้าไตทำงานได้ปกติ
จะสามารถขับด่างส่วนเกินได้หมด
ได้รับด่าง
สูญเสียกรดออกจากร่างกาย
การทำให้ด่างยังคงอยู่ในร่างกาย
หรือทำให้ไตขับด่างไม่ได้
ร่างกายขาดน้ำ
ร่างกายขาดคลอไรต์
ไตวาย
ร่างกายขาดโพแทสเซียม
สาเหตุของภาวะ
Metabolic alkalosis
ผู้ป่วยความดันโลหิตปกติ
เช่น Vomiting,Diuretics
ผู้ป่วยมีความดันโลหิตสูง
เช่น Liddell syndrome ,Cushing syndrome
การรักษาภาวะ
Metabolic alkalosis
หาสาเหตุและแก้ไขสาเหตุนั้นๆ