Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 13 Tumor, Cancer and Neoplasm what-is-the-difference-between-a-tumor…

- - - - เนื้องอกไม่ร้ายแรง แม้ขนาด
      - ก้อนจะโตขึ้นเรื่อย ๆ แต่จะไม่พบมีการแทรกหรือรุกรานเนื้อเยื่อปกติข้างเคียงและเกิดขึ้นเฉพาะที่โดยไม่มีการ
      - กระจายไปยังเนื้อเยื่อหรืออวัยวะอื่น ๆ
  - - - เป็นเนื้องอกร้ายหรือมะเร็ง ที่มีการเพิ่มจำนวนของเซลล์อย่างควบคุมไม่ได้และพบมีการแทรกหรือรุกรานของเซลล์มะเร็งไป
      - ยังเนื้อเยื่อปกติ ที่เรียกว่า Invasion (Direct extension to neighboring organs and/or tissues)
      - นอกจากนั้นเนื้องอกดังกล่าวอาจจะแพร่กระจายไปเติบโตในเนื้อเยื่อหรืออวัยวะอื่นที่อยู่ห่างไกลออกไป
- - - - – เซลล์เนื้องอกนั้น มีลักษณะรูปร่างและการท างานใกล้เคียงกับเซลล์หรือ
        เนื้อเยื่อต้นก าเนิดมาก แสดงถึงว่า เนื้องอกชนิดดังกล่าวมีการเจริญที่ดี
    - - – เซลล์เนื้องอกนั้น มีการเจริญที่ก้ ากึ่งระหว่าง Well differentiation
        และ Poorly differentiation
    - - – เซลล์เนื้องอกนั้น มีลักษณะรูปร่างและการท างานแตกต่างจากเซลล์หรือ
        เนื้อเยื่อปกติมากจนแทบจะบอกเซลล์หรือเนื้อเยื่อต้นก าเนิดไม่ได้
- - - - การที่อวัยวะหรือเนื้อเยื่อใหญ่ขึ้น เนื่องจากเซลล์ที่เป็นส่วนประกอบมีจำนวนเซลล์เพิ่มมากขึ้น
    - - การที่อวัยวะหรือเนื้อเยื่อใหญ่ขึ้น เนื่องจากเซลล์ที่เป็นส่วนประกอบมีขนาดใหญ่ขึ้นกว่าปกติแต่จำนวนเซลล์เท่าเดิม
    - - การเปลี่ยนแปลงของเซลล์ที่เจริญเต็มที่ชนิดหนึ่ง (one mature cell type)ไปเป็นเซลล์ที่เจริญเต็มที่อีกชนิดหนึ่ง (another mature cell type) เช่น จาก respiratory columnarepithelium เปลี่ยนไปเป็น squamous epithelium จากการสูบบุหรี่
    - - การเปลี่ยนแปลงของเซลล์ที่เจริญเต็มที่ชนิดหนึ่ง (one mature cell type) ไปเป็นเซลล์ที่เจริญไม่เต็มที่ (less mature cell type)
    - - เป็นการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ที่สามารถกลับคืนสู่สภาวะปกติ(reversible) เนื่องจากเป็นกลไกการปรับตัวต่อสิ่งกระตุ้นของเซลล์ ในขณะที่ Neoplasia เป็นการเปลี่ยนแปลงของเซลล์ที่ไม่สามารถกลับคืนสู่สภาวะปกติได้ (irreversible)
- - - - – Fibroma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อไฟบรัส (Fibroblastic cells or tissue)
      - – Lipoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อไขมัน (Fatty or Adipose cells or tissue)
      - – Leiomyoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อเรียบ (Smooth muscle)
      - – Rhabdomyomaเมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อลาย (Striated muscle)
      - – Chondroma เม่อืเจริญมาจาก เซลล์หรือเนือ้เย่อืกระดูกอ่อน (Chondroblasts or Cartilage)
      - – Osteoma เม่อืเจริญมาจาก เซลล์หรือเนือ้เย่อืกระดูก (Osteoblasts or Bone)
      - – Hemangioma or Angioma เมื่อเจริญมาจากหลอดเลือด (Blood vessels)
      - – Lymphangioma เมื่อเจริญมาจากหลอดน้ าเหลือง (Lymphatic vessels)
- - - - – Fibrosarcoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อไฟบรัส (Fibroblastic cells or tissue)
      - – Liposarcoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อไขมัน (Fatty or Adipose cells or tissue)
      - – Leiomyosarcoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อเรียบ (Smooth muscle)
      - – Rhabdomyosarcoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อลาย (Striated muscle)
      - – Chondrosarcoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อกระดูกอ่อน (Chondroblasts or Cartilage)
      - – Osteosarcoma เมื่อเจริญมาจาก เซลล์หรือเนื้อเยื่อกระดูก (Osteoblasts or Bone)
      - – Angiosarcoma เมื่อเจริญมาจากหลอดเลือด (Blood vessels)
- - - - คลำได้ก้อนที่เต้านม (breast lump)
        
        ขนาดและรูปร่างของเต้านมเปลี่ยนแปลงผิดปกติไป
        
        มีการเปลี่ยนแปลงของผิวหนังบริเวณเต้านม เช่น ผิวหนังบวมแดง อักเสบ คล้ายผิวส้ม
        
        หัวนมบุ๋มยุบ จากเดิม (newly inverted nipple)
        
        มีสารคัดหลั่งผิดปกติจากหัวนม (abnormal nipple discharge)
    - - เพศหญิง
        
        อายุมาก
        
        มีประวัติเคยตรวจพบเซลล์เต้านมที่ผิดปกติ เช่น atypical hyperplasia of the breast หรือ เคยเป็นมะเร็งเต้านมข้างหนึ่ง ย่อมมีความเสี่ยงที่จะเกิดมะเร็งเต้านมอีกข้างหนึ่งสูงกว่าคนปกติ
        
        มีประวัติญาติสายตรงเป็นมะเร็งเต้านม เช่น มารดา พี่สาว น้องสาว
        
        มีการกลายพันธุ์ที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งเต้านม เช่น BRCA1 and BRCA2
        
        เคยได้รับการฉายแสงบริเวณทรวงอก
        
        อ้วน
        
        เป็นประจำเดือนครั้งแรกก่อนอายุ 12 ปี และ หมดประจำเดือนช้า
        
        ไม่มีบุตร หรือ มีบุตรคนแรกหลังอายุ 30 ปี
        
        การได้รับ Hormonal replacement therapy หลังหมดประจ าเดือน
        
        การดื่ม Alcohol
    - - หญิงอายุ 45 -54 ปี แนะน าให้ตรวจภาพรังสีเต้านม (mammography) ปีละ 1 ครั้ง
      - หญิงอายุ 55 ปีขึ้นไปที่ยังแข็งแรง แนะน าให้ตรวจภาพรังสีเต้านม (mammography) 1-2 ปี/ ครั้ง
    - - อาศัยการตรวจร่างกาย ตรวจภาพรังสีเต้านม (mammography) การใช้คลื่น
        
        แม่เหล็กไฟฟ้าถ่ายภาพเต้านม (magnetic resonance imaging: MRI) การตรวจชิ้นเนื้อเพื่อยืนยันค าวินิจฉัย
        
        และการตรวจทางรังสีอื่นๆ เพื่อดูการแพร่กระจายและบอกระยะของโรค
    - - ประกอบด้วยการรักษาหลายรูปแบบ ทั้งการผ่าตัด การรักษาด้วยยาต้าน
        มะเร็ง การฉายแสง และแบบผสมผสาน
  - - - Hepatocellular carcinoma
      - Intrahepatic cholangiocarcinoma
    - - Chronic HBV or HCV infection
        
        Cirrhosis
        
        Diabetes
        
        Excessive alcohol consumption
        
        Nonalcoholic fatty liver disease
        
        Exposure to aflatoxins
        
        inherited liver diseases: hemochromatosis, Wilson's disease
    - - อายุมาก
        
        พยาธิใบไม้ในตับ Opisthorchis viverrini infection
        
        -รับประทานปลาน้ำจืดดิบ (eating raw cyprinoid fish)
        
        -มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็ง (family history of cancer)
        
        Excessive alcohol consumption
        
        มีประวัติรับประทานยา praziquantel 14
    - - อาศัยการตรวจเลือด ภาพถ่ายทางรังสี และการตรวจชิ้นเนื้อ (liver biopsy) เพื่อยืนยัน
        ค าวินิจฉัย และประเมินระยะของโรค เพื่อวางแผนการรักษา
  - - - อาการที่พบได้แก่
        
        พฤติกรรมการขับถ่ายผิดปกติไปจากเดิม
        
        อุจจาระมีเลือดปน
        
        ปวดท้อง ท้องอืด
        
        ปวดเบ่ง เหมือนถ่ายไม่สุด
        
        น้ าหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
      - ปัจจัยเสี่ยง
        
        อายุ มะเร็งลำไส้ใหญ่มักพบในผู้ป่วยอายุ 50 ปีขึ้นไป
        
        เชื้อชาติ African-American
        
        เคยมีประวัติ colorectal polyps
        
        มีประวัติ Inflammatory bowel disease เช่น ulcerative colitis, Crohn's disease
        
        มีโรคทางพันธุกรรมที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งลำไส้ เช่น familial adenomatous
        
        polyposis (FAP), Lynch syndrome หรือที่เรียกว่า hereditary nonpolyposis colorectal cancer(HNPCC).
        
        มีประวัติญาติสายตรงเป็นมะเร็งล าไส้ใหญ่และทวารหนักมากกว่า 1 คน
        
        รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อย และ อาหารไขมันสูง เนื้อแดง และเนื้อสัตว์แปรรูป (red meatand processed meat)
        
        อ้วน
        
        เบาหวาน
        
        ขาดการออกกำลังกาย
        
        สูบบุหรี่
        
        ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
      - การตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก
        
        แนะนำให้ตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนักในประชากรทั่วไป อายุ 45 - 75 ปี
        
        Stool-based tests มีหลายวิธี ได้แก่
        
        Highly sensitive fecal immunochemical test (FIT) ปีละ 1 ครั้ง
        
        Highly sensitive guaiac-based fecal occult blood test (gFOBT) ปีละ 1 ครั้ง
        
        Multi-targeted stool DNA test (mt-sDNA) 3 ปี/ครั้ง
        
        -Visual (structural) exams of the colon and rectum มีหลายวิธี ได้แก่
        
        Colonoscopy ทุก10 ปี
        
        CT colonography (virtual colonoscopy) ทุก 5 ปี
        
        Flexible sigmoidoscopy (FSIG) ทุก 5 ปี
      - การวินิจฉัยมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก
        
        ต้องอาศัยการส่องกล้องลำไส้ และ การตัดชิ้นเนื้อ จาก
        ตำแหน่งที่สงสัย เพื่อตรวจทางพยาธิวิทยา การตรวจทางรังสีวิทยาเพื่อดูการกระจาย และบอกระยะของโรค
      - การรักษา
        
        มีทั้งการผ่าตัด การให้ยาต้านมะเร็ง และ การใช้รังสีรักษา แพทย์จะเลือกใช้วิธีการใดขึ้นกับ
        ตำแหน่ง และระยะของโรคมะเร็ง
- - - - ยีนที่ควบคุมการเจริญเติบโตของร่างกาย มีหน้าที่ควบคุมการสร้างฮอร์โมนซึ่งออก
        ฤทธิ์ฉพาะเจาะจงต่ออวัยวะเป้าหมาย
    - - มีหน้าที่ควบคุมการสร้างสัญญาณและฮอร์โมนในการหยุดการแบ่งเซลล์เพื่อให้เกิดการซ่อมแซมสารพันธุกรรมก่อนจะส่งผ่านไปยังเซลล์รุ่นต่อไป หากเกิดการกลายพันธุ์ของTumor suppressor gene จะส่งผลให้การแสดงออกของยีนลดลงหรือขาดหายไป(Loss-of-function mutations)
    - - ควบคุมการสร้างโปรตีนซึ่งท าหน้าที่ในการแก้ไขซ่อมแซมสาย DNA ที่เกิดความเสียหายในขั้นตอนการสร้างสาย DNA ในระหว่างขบวนการแบ่งเซลล์การกลายพันธุ์ของยีนกลุ่มนี้นำไปสู่ความไม่เสถียรทางพันธุกรรม (genetic instability)